Kagemusha (1980)

Een oude krijgsheer sterft en een look-a-like moet het stokje overnemen en de clan beschermen in rumoerige tijden. Enfin, het wordt pas echt goed, zodra er kleur aan te pas komt in de samurai-films van Kurosawa. Al die historische films in het zwart-wit steken toch wat schril af bij hoe zo'n grandioze film als dit gefilmd is. Je moet er wel voor zitten, want Kagemusha duurt maar liefst 3 uur, maar je krijgt wel waar voor je tijd. Verwacht mooi gefilmde sets, epische gevechten en het visueel mooiste is zowaar een droomsequence! Het ietwat bekendere Ran van Kurosawa vond ik ook al zo super trouwens.

"The shadow of a man can never stand up and walk on its own."

Al lange tijd wilde ik een keer een film van Akira Kurosawa gaan kijken en nu is het er dan eindelijk van gekomen.

Japan in de late Middeleeuwen. Het land wordt geteisterd door een burgeroorlog tussen de drie feodaliteiten. Shingen Takeda, de lijder van de onoverwinnelijke Takeda-clan, sterft aan de gevolgen van een kogelwond. Om aan zijn wens om zijn dood drie jaar lang geheim te houden te voldoen word hij door een dubbelvanger - een zogenaamde Schaduw krijger - vervangen. We volgen de ter dood veroordeelde dief in zijn rol als lijder.

Ik heb de iets kortere internationale versie gezien op Netflix, die door George Lucas van ondertitels is voorzien. Ik weet niet precies wat in de extra 20 minuten van de Japanse versie te zien is, maar ik heb niet het idee dat ik iets heb gemist. Tatsuya Nakadai speelde zowel Shingen als Kagemusha (ik weet niet of er in de openingsscène gebruik is gemaakt van special effects), erg goed gedaan want ik dacht echt dat het ging om twee acteurs die heel erg op elkaar leken. Overigens vond ik het wel moeilijk om personages uit elkaar te houden af en toe (en namen ook). Het acteerwerk leek in mijn ogen af en toe theatraal of over-the-top, maar dit valt waarschijnlijk toe te schrijven aan de Japanse manier van acteren. Het heeft ook wel wat moet ik zeggen. Naar het schijnt is de film vrijwel helemaal historisch correct, zelfs het verloop van de veldslagen.

Kagemusha was toentertijd de duurste Japanse film ooit en de eerste Japanse film die gelijk in het westen werd gedistribueerd. Toen Akira Kurosawa grote moeite had met de financiering van de film kreeg hij hulp van George Lucas en Francis Ford Coppola. Lucas, die zich voor Star Wars enorm had laten inspireren door Kurosawa, gaf hem een deel van de winst die hij gemaakt had. Later zou Lucas zich ook door Kagemusha laten inspireren voor het plot van Star Wars: Episode I - The Phantom Menace. De film werd opgenomen in verschillende locaties verspreid over heel Japan. Volgens George Lucas in een interview werden er meer als 5000 extra's gebruikt tijdens het filmen van de laatste veldslag. Voor de productie werden replica's vervaardigd van uitrustingen en kleding maar er zijn ook geleende museum-stukken gebruikt in de film.

Er is een scene waarin een van de lijders van een vijandige clan te zien is met drie Portugese missionarissen. In de late middeleeuwen waren er meerdere missies in Japan en al vrij snel werd het Christendom populair in de lagere klasse. Omdat de Europese handelaren veel respect hadden voor de missionarissen hadden de Japanse lijders dit ook en boden ze hun hulp bij hun missie. Ook sloten sommige Japanse lijders banden met de Christenen om het Boedisme in hun grondgebied tegen te gaan. Eind 1500 had de Kerk goede hoop om heel Japan binnen enkele jaren bekeerd te hebben. Rond 1600 werd het Christendom echter verboden in Japan en was contact met Europa verboden voor het gewone volk. De handel met de Nederlanders ging echter wel door. Tegenwoordig is ongeveer 1% van Japan Christelijk, voornamelijk de hoogste klasse. Japan heeft al meerdere Christenen met grote politieke titels gehad en vrijwel alle stromingen zijn vertegenwoordigd.

De film is best een lange zit en de rustigere scenes in het begin zijn niet altijd even interessant. Maar ergens is die rust en ongehaastheid juist erg mooi een keer. Wat de film het meer dan waard maakt zijn de ongelofelijk epische veldslagen met de duizenden figuranten en banieren (wat dat betreft deed de film me af en toe ook aan Kingdom of Heaven denken). Op meesterlijke wijze gefilmd met ijzersterke cinematografie. Soms heel statisch, zoals in het lange openingsshot dat me een beetje deed denken aan geïllustreerde oosterse sprookjes (zoals de Chinese nachtegaall van Andersen). En soms zo episch dat je er kippenvel van kreeg, zoals het shot van de soldaten voor een lage zon. Jammer trouwens dat de film in 1.85:1 (35mm) is opgenomen en niet in widescreen/panavision. De mooie orkestrale muziek van Shinichirô Ikebe (die niet heel vaak aanwezig is) geeft de scenes ook een mooie dramatiek.

Alles bij elkaar is dit een heel prettige kennismaking met Akira Kurosawa en kijk ik er erg naar uit om binnenkort Ran en Shichinin no Samurai te gaan kijken. De film mag dan niet altijd even vermakelijk zijn, het is een echte aanrader voor de filmliefhebber. Zelden zo'n briljante historische drama gezien.

Ik had veel hoop voor m'n tweede Kurosawa, maar ook deze Kagemusha wist me niet volledig te pakken. De muziek is prachtig en enkele shots zijn een ware lust voor het oog (strand met regenboog, strijders bij rode 'mist' die me heel kort even richting Goodfellas deed denken, en dan nog die gehele droomsequentie), maar de personages en de plot missen diepte. De talloze figuranten en banieren mogen dan een indrukwekkend gezicht zijn, écht meeslepend wordt Kagemusha in haar traagheid (veel long takes), visuele epiek en historische setting (meer context in de film zelf was prettig geweest) helaas nooit.

Japan, 1572. Het land wordt verscheurd door een bloedige burgeroorlog. Een van de krijgsheren wordt gedood door een sluipschutter, en om de troepen rustig te houden wordt er een dubbelganger ingezet. De soldaten krijgen echter argwaan en dus moeten de generaals alle zeilen bijzetten.

Kagemusha is een mooi, traag oorlogsdrama van mijn favoriete Japanse regisseur Akira Kurosawa. Zijn meesterwerken zijn echter de samoerai-films uit de jaren '50, en daar kan deze film lang niet aan tippen.Het plot wordt uitgesmeerd over ruim tweeënhalf uur, en dat vind ik eigenlijk te lang. De kostuums en vechtscènes maken daarentegen weer een hoop goed, uiteindelijk kom ik wel op een ruime voldoende uit voor deze film. 3,5*

zag de 162 minuten versie

Indrukwekkend. Visueel soms pure kunst en vol poetische momenten. Inhoudelijk blijft Kurosawa bij zijn thema maar breidt uit. Tragiek van een individu. De schaduwkrijger is een dief, helpt dan toch zijn meester maar de beloning blijft uit. Hij wordt (ook letterlijk) met modder beklad en verbannen. Tragiek van een huis (dynastie). De droom (Kyoto bereiken) wordt niet gehaald, de zoon voelt zich tweede rangs en de door de wil om zich te bewijzen, wordt hij de ondergang van zijn huis. Deze individuele en collectieve destructie wordt door Kurosawa vlijmscherp en zeer bedeesd in beeld gebracht. De scene waarin de schaduw meester op een heuvel kijkt naar een gevecht. Maar langzaam dreigt de strijd verloren te worden. Rondom hem vallen zelfs mensen neer door pijlen van de vijand. Maar de schaduwmeester mag niet bewegen, hij moet trouw blijven aan de code van de meester. Het is donker, we horen paarden naderen, zijn bescherm knechten zijn gevallen en hij moet alles machteloos aanzien ... Wat een scene ! Er zijn er nog. De droomsequentie (ronduit fantastisch), die rode mist scene waarin gruwel van de oorlog slechts gesuggereerd wordt maar met wat een panache. Het einde (de schaduwkrijger als een waanzinnige alleen tegen een leger en sterft in het meer waar de echte meester ook begraven werd) is een perfect sluitstuk voor deze sombere en donkere doch grootse film.

Met de film terug te zien valt het pas op dat dit niet echt een toegankelijke film is, in tegenstelling tot de oudere films van Kurosawa. Na een tijdje kwam ik er wel in en is het best wel een boeiend verhaal. De scènes op het slagveld voelen aan als een mooie achtergrond. Gelukkig met enkele mooie shots, zodat het niet helemaal verdwijnt. Maar het verhaal zelf speelt zich vooral binnen af met de dubbelganger en de vraag hoe lang ze deze blufpoker kunnen volhouden voor de buitenwereld. Er wordt nogal kwistig omgegaan met de kleuren en dat is over het algemeen nogal hard en gedateerd. Je moet er maar voor zijn natuurlijk.

Niet de beste Kurosawa, geef mij maar zijn oudere titels. Maar het is best nog wel een goeie film geworden.

Versie van 152 min. gezien. Dit historisch drama is lang van stof maar de moeite om te zien. Geïnspireerd door echte geschiedkundige feiten rond de klanoorlogen die een eerste aanloop vormden naar een Japanse eenmaking. Bovendien erg goed gedocumenteerd. Zo werd de door de Europeanen geïntroduceerde haakbus inderdaad gebruikt in de strijd. Het soort details dat ik kan waarderen.

Het enige element dat Kurosawa volledig uitvindt is de kagemusha, de dubbelganger van een machtig krijgsheer, in feite een kleine gauwdief die gedwongen wordt om de rol van de overleden leider Shingen Takeda op te nemen. Dit alles speelt zich af binnen een strikt geregeld kader waarin de dubbelganger een bepaalde etiquette moet volgen en zijn spelrol niet mag overstijgen. De hele ironie zit hem in één scène waarin hij opdraagt om net als een berg "niet te bewegen", waaruit dan bleek dat het deze strategie was die twijfel en onrust zaaide bij zijn vijanden. Kagemusha wordt ook voorzien van enkele epische battle scènes, maar de militaire demonstraties vond ik indrukwekkender dan de actie zelf. Het personage van de dubbelganger wordt helaas niet echt uitgewerkt en komt meer over als een figurant dan een hoofdacteur, ondanks hij schijnbaar talent vertoont in wat hij moet doen. Kurosawa kan ondanks de lengte van zijn films makkelijk boeien en ook deze krijgt het voor elkaar.

Bij vlagen een bloedmooie film, maar ik vind het geen goede film. Als geheel is dit nogal rommelig verteld en dit is meer een samenvatting van die periode dan dat er echt een verhaal wordt neergezet. Denk aan het laatste kwartier als de hoofdplot al verteld is en er nog een stukje geschiedenis langskomt. Er is ook niet echt een hoofdpersoon waardoor de film als geheel wat afstandelijk blijft. Eigenlijk zijn alle personages marionetten (de Kagemusha is dit sowieso ook zin zijn rol) in het spel van Kurosawa.

Niettemin, de film duurt lang maar verveelt eigenlijk niet. En dat is bijzonder gezien de film nergens meeslepend wordt door de redenen hiervoor al benoemd. Een enkele scène wordt weleens te lang gerekt maar eigenlijk gaat de film opmerkelijk soepel voorbij. Het tempo is eigenlijk vaak perfect en vooral de beeldvulling is fantastisch. Over elk shot lijkt uitstekend nagedacht en het ziet er allemaal geweldig uit. Hoe de camera soms weleens beweegt maar vooral de kadreringen, het spel met licht en schaduw, het kleurgebruik dat uitbundig is maar niet kitscherig. Dit is 2,5 uur (ik zag die versie) een genot voor het oog.

Twee momenten schieten er uit. Als de Kagemusha voor het eerst tegenover zijn bewakers zit en de oude vorst nadoet en je de blik bij de bewakers ziet en er heel subtiel muziek speelt. Ontroerend. En de laatste scène ziet er schitterend uit. 3,5*.