Le Caporal Épinglé (1962)

Le caporal( het was een Fransman,echt waar) épinglé doet voor het grootste gedeelte eerder aan als een parodie op POW outbreak drama's en vooral dan LGI van Renoir zelf, met enkele opvallende overeenkomsten in de verhaallijn.Niet dat het komische aspect onbedoeld zou zijn ,integendeel. Het is dat Bourvil en De Funés wat te oud waren voor de hoofdrollen,anders hadden ze hier zo kunnen meespelen.Pas in het laatste half uur wordt het wat serieuzer,maar dan nog is het geen "verschrikkingen van de oorlog "melodrama.

De tig ontsnappingspogingen hebben allemaal iets farcicaals,en zijn in hun stompzinnigheid misschien wel realistischer dan in de heroische genrefilms.

Zoals we van Renoir mogen verwachten staan de personages ook min of meer voor bepaalde stromingen in de maatschappij,zij het minder geprononceerd dan in LGI. Vooral de figuur van het nihilistische intellectueeltje Ballochet (gespeeld door Rich) is opvallend en interessanter dan dat van de 2 helden Cassel ( die hier al helemaal op jr. lijkt) en C. Brasseur.

Hoewel geen absolute topper-de visuals zijn ook wat mat- behoorlijk vermakelijk. De lage waardering hier begrijp ik niet geheel, te meer daar dit voor "romantici" een absolute must see zou moeten zijn: die tandartsdochter wordt namelijk gespeeld door niemand minder dan Songfestival-winnares Conny Froboess:

2 kleine Italiener

die kommen aus Napoli

2 kleine Italiener

vergessen die Heimat nie

Zet maar in die karaoke,jongens

Le Caporal Épinglé is het kleine broertje van La Grande Illusion, dat is duidelijk te zien. Misschien is het beter om hem een echo van die film te noemen, want net als een echo is het makkelijk herkenbaar als het origineel, maar komt het zwakker aan.

Dus een aantal dingen gaan op herhaling. Niet alleen de ontsnappingspogingen uit een gevangenis tijdens de oorlog, maar ook kleinere dingen, zoals een vriendschap tussen twee officieren die eigenlijk elkaar tegenpartij moeten zijn, of de realisatie van twee personages dat ze alleen bevriend zijn doordat de oorlog tijdelijk hun klassenverschillen wegwuift, iets wat na de oorlog gewoon weer rechtgezet zal worden. Dat dit een zwakkere film is dan zijn grote broer merk je uit deze echo's. De twee bevriende officieren worden hier vooral als schurken getoond (de nazi vrij karikaturaal zelfs, zeker voor Renoir) en de twee soldaten uit verschillende klassen blijven gewoon net zo bevriend nadat ze ontsnapt zijn. De film is minder "echt" naar mijn gevoel, waarbij ik niet op realisme doel, want ook La Grande Illusion is niet helemaal realistisch. Sommige pogingen tot humanisme, altijd een belangrijk onderdeel van Renoir, doen hier wat geforceerd aan, alsof hij succes uit het verleden probeert te herhalen of omdat het van hem verwacht wordt. Niet dat dit een meer cynische film had moeten zijn, maar voor het grootste deel ontbreekt de pijn. In ieder geval in de eerste helft.

De eerste helft kreeg me dan nog vooral mee als een vermakelijke, maar niet bijster indrukwekkende ontsnappingsfilm met een luchtig sfeertje, dat soms bijna frivool dreigt te worden. Dat blijft niet zo en in de tweede helft wordt het allemaal wat sterker. Er wordt wat duisternis aan het geheel toegevoegd en zelfs wat tragedie in de vorm van Ballochet (erg goed gespeeld door Claude Rich) en er worden goede punten gemaakt over wat vrijheid nou werkelijk is, waarbij uiteraard verder gekeken wordt dan slechts gevangenschap en geen gevangenschap. Op zich is dat niet heel origineel, maar het werkt doordat de verhaallijn van Ballochet goed uitgewerkt wordt en licht ontroerd. Daarna houdt Renoir de wat meer sombere toon door de humor en suspense vast, waardoor de rest van de film meer overtuigd.

Daarnaast vond ik dit één van de visueel mooiste films van Renoir, met vaak zeer sfeervolle belichting. Niet op een nadrukkelijke manier zoals bij een film-noir, maar met een zekere elegantie. Daarbij is het meestal wel vermakelijk om bij een Renoirfilm te zien hoe de personages het verhaal in en uit wandelen, hun intriges door elkaar heenlopen en hun excentriciteiten belicht worden. Daar is Le Caporal Épinglé geen uitzondering op.
3,5*

25 jaar na zijn alom gewaardeerde La Grande Illusion (1937) - met WO I als setting - maakte Renoir deze film over WO II, die hij zelf beschouwde als een soort opvolger. En net zoals in zijn illustere voorganger is de onderlinge relatie tussen klassen een thema, maar dit keer niet het belangrijkste thema. Veelal wordt in deze zwarte komedie de alledaagsheid van de krijgsgevangen soldaten benadrukt. Binnen de routine van het gevangen zijn, met bijhorende ontsnappingspogingen, vallen geen heroïsche of patriottische geluiden te horen. Elk personage heeft zijn eigen persoonlijke besognes en is op zijn eigen manier wel sympathiek te noemen. Als kijker is het makkelijk connecteren met wat de personages bezighoudt. Mooi dat Jean Renoir de modale mens belicht zonder franjes en op die manier het oorlogsgedoe bagatelliseert (omwille van de kleinmenselijkheid - de gruwel blijft overeind).

Prima geacteerd door een cast die op dat moment nog relatief onbekend was. Om een zwarte komedie te zijn, bevat de film verder wel wat leuke momenten, maar het had nog iets meer mogen zijn op dat vlak.

Het meest heb ik uiteindelijk genoten van de b&w fotografie die van grote schoonheid is (medegebruiker The One Ring heeft dat mooi verwoord maar zou hij het zelf nog weten?) waarbij originele newsfootage uit de oorlogsjaren geïntegreerd wordt. En dat laatste is misschien een antwoord op de critici van La Grande Illusion die vonden dat de gruwel van WO I in vermelde film te weinig getoond werd.

Mooie film van fin de carrière Renoir maar toch redelijk overbodig na La Grande Illusion gezien te hebben.