Die Blechtrommel (1979)

Ronduit absurdistisch geheel die je natuurlijk eens gezien moet hebben. Helaas het boek niet als referentie kader en daarom ook redelijk zoekende in de gelaagdheid van de materie die niet helemaal doordringt.

Uiteraard is het beginpunt duidelijk. De uiterst kritische en naïeve beleving en inzicht van een kind, die niet alleen met irritatie het moreel loze en de bandeloosheid van die tijd ziet, maar tevens de opkomst van het nazisme. Pas vanuit zijn 'onschuld' zien we wat de mensheid allemaal uitvreet, en zie ik toch ook een beeld van gewetenloosheid waarin vooral ook de zevenhoofdzonden met voeten worden betreden. Tevens, subtiel, de vernieling van erfgoed en keuze voor een 'afgod'. Maar zelfs de onschuld van Oskar gaat verloren, wat immers maar al te reëel is. Geen mens is zonder zonde, oordeel, veroordeling en boete.

Toch kan het mij allemaal op een paar erg humoristisch momenten na niet echt heel erg boeien. Het straatbeeld van Danzig is mooi, de acteerprestaties van de meesten inclusief kleine Oskar bijzonder, de 'seksscenes' waar veel ophef over was, zijn gewaagd en bepaalde details als uitbuiting, hersenspoelen en kinderen in uniform, iets dat we nu zouden veroordelen, lijkt de normaalste zaak van de wereld.

Toch doet Die Blechtrommel mij niet wat ik er in eerste instantie van gehoopt had en ben ik van mening dat de film voornamelijk om het verlies van onschuld draait. Klaar voor nu, wellicht later nog maar eens proberen.

Toch wel een bijzondere vertelling over het leven tentijde van Nazi Duitsland. Het heeft wel wat weg van Fellini en Kusturica. Die laatste kan ik toch wat meer waarderen, omdat het nog wat gekker en energieker is.

Maar goed, indrukwekkende film.

Dikke 4*

Merkwaardige film. De beelden zijn mooi maar de karakters zijn vreemd, het verhaal is ook lastig te volgen. De hoofdrolspeler intrigeert maar wat wil het mannetje nou eigenlijk? Hij kan niet met zijn leeftijdsgenoten opschieten, ook niet met volwassenen behalve als ze net zo groot zijn als hem, hoewel hij wel een zekere voorkeur voor zijn biologische vader heeft. Het enige wat hem echt boeit is het ontregelen van het leven om hem heen en als hij dan klappen krijgt gaat hij huilen als een kind van 3, ook al is hij al 16 (bijvoorbeeld nadat Maria hem van haar af duwt). Drie sterren omdat de film intrigeert, omdat de sfeerbeelden van Dantzig sterk zijn.

Zeer bizarre film over een even bizar jongetje dat maar niet groeien wil en eeuwig ten dage 3 jaar blijft. Al trommelend zie je hem door de film heen lopen met bij momenten erg vreemde manieren en eigen willetje. Zijn ogen zijn soms opengesperd - zijn mond evenzeer - en daar heeft het glas in de buurt alles van geweten ...

Maar Oskar is niet enige vreemde in de film. De romance tussen zijn grootmoeder en -vader alleen al is een mooie intro van hoe komisch absurd het er in deze familiegeschiedenis aan toe kan gaan. De film acteert op kinderniveau en de droomwereld en fantasie die daarmee gepaard gaat. Vergis je echter niet, soft is deze prent zeker niet, want bij momenten worden er ook mensen gefusilleerd. Zware thema's wisselen de humoristische scènes af. Ook Oskar zelf is vrij dualistisch door de vele dingen die hij meemaakt: bang en angstig versus vreemd en onverschillig. Hij mag dan wel klein zijn en er zich naar gedragen, maar waar ligt de grens van zijn verantwoordelijkheden?

Boeiende film alvast die je niet onverschillig laat. Mooie beelden, goed in beeld gebracht. Eentje die je als filmliefhebber toch eens gezien moet hebben.

Op de middelbare school heb ik dit boek voor Duits moeten lezen. Ik dacht dat het ging over een jongen die niet meer wilde praten. Maar het ging dus over een jongen die niet meer wilde groeien. Dat is overigens voor een film een heel handig gegeven. Zo kun je heel wat jaren in de film laten zien zonder dat je de hoofdpersoon hoeft te vervangen. Maar verder herinnerde ik me niet veel van het boek, behalve dat ik er toen niet veel aan vond. Nu zo'n veertig jaar verder wilde ik de film wel eens zien. Eens kijken of het verhaal me nu meer kon boeien en of ik het nu meer op waarde kon schatten omdat ik immers een stuk rijper ben dan toen ik op de middelbare school zat. Maar eigenlijk vond ik er nog steeds niet veel aan. Zowel het boek niet als de film. Blijft toch een vaag en langdradig verhaal waar ik eigenlijk ook geen bijzondere symboliek uit kon halen. Dus waarom dit boek nou zo'n klassieker is? Eigenlijk weet ik het nog steeds niet. Misschien vanwege het tijdsbeeld en hoe de Duitse geschiedenis toen was. Ik weet alleen dat ik het boek nu zeker niet meer hoef te lezen. En deze film hoef ik ook niet meer te zien.

Solide.

Hele andere film dan ik op voorhand had verwacht, want zeker voor een oorlogsfilm uit de jaren '70 waarin de technieken bij lange na niet zo geavanceerd waren als de technieken die in hedendaagse films worden getoond komt het best onderscheidend uit de hoek. Wellicht dat de film dan ook niet als volbloed oorlog moet worden gezien.

Wat deze film van soortgelijke genrefilms weet te onderscheiden is dat de oorlog eigenlijk vooral achtergrond is. De wereld waarin we het jongetje zien weet dat er oorlog gaande is, maar hijzelf niet, en neemt zijn trommeltje mee naar welke plek dan ook. Dat is vooral wat de film toont, het leven vanuit een jongen met absurdistische karaktertrekjes die zijn eigen weg aan het vinden is op zeer jonge leeftijd.

Dat gaat gecombineerd met wat opmerkelijke stijloefeningen die ik zeer kon waarderen. Het is wel zo dat de film te lang doorratelt, want na enige tijd lijkt er minder te vertellen te zijn. Wanneer de jongen bijvoorbeeld, wel bijzonder overigens, een seksuele relatie aangaat met een oudere dame lijkt dit eerder erbij te zijn gehaald in een verwoede poging om de film wat verder te distantiëren van andere oorlogsfilms, maar ik zag er persoonlijk weinig relevantie in.

Verder veel bijzondere situaties met een goed visueel stijltje. Een film dus die lang doorgaat en na enige tijd niet zo veel meer te zeggen heeft, maar ook een film die zich op positieve wijze weet te onderscheiden van genregenoten. Ik heb er tegen verwachtingen in best van kunnen genieten. Fijn ook om te zien dat niet elke film die ik denk te zien die uitkomst hanteert. Zo wist Die Blechtrommel me goed te verrassen.

Als ik deze film moet beschrijven in één woord zal dat zijn; "Apart" De film is een opeenvolging van wonderlijke scenes waarin vanuit het perspectief van het wereldvreemd jongetje Oskar Matzerath die met een blikken trommel en zijn schelle schreeuwende stem regelmatig de volwassenenwereld op afstand houdt of ontregelt. Door zijn kinderogen zien we het Danzig van voor de Eerste Wereldoorlog (van Duits naar Pools), de opkomst van het Nationaal Socialisme, het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en binnenvallen van de russen. In al die fragmenten moeten achterliggende gedachtes zitten maar doordat Oscar een te irritant ventje is, waarmee je je niet kan identificeren, mist de film samenhang die alles bij elkaar houdt. De film is wel vermakelijk doordat er gelukkig genoeg te beleven is. Van drinkgelagen tot schranspartijen, circusoptredens, strandtaferelen, seksuele escapades en wat oorlogsgeweld.