Dick Johnson Is Dead (2020)

De herrezen vader

Doodgaan is onvermijdelijk, maar toch is de eindigheid van het leven iets waar de meeste mensen liever niet al te veel mee bezig willen zijn. Met betrekking tot onszelf, maar bijvoorbeeld ook met betrekking tot onze ouder(s). Het liefste zouden we willen dat onze geliefden onsterfelijk zouden zijn.

Documentairemaakster Kirsten Johnson maakt dit gevoelige onderwerp bespreekbaar, terwijl zij inzoomt op het onvermijdelijke overlijden van haar eigen vader Dick Johnson, die inmiddels ver in de tachtig is. Zij probeert zijn naderende dood te relativeren op een unieke manier. Dit doet zij door samen met haar vader meermaals zijn eigen dood in scène te zetten en daarnaast een voorstelling te maken over hoe zijn leven er in het hiernamaals uit zou kunnen zien. Dit alles doet zij met veel humor. Het resultaat is een van de meest bijzondere films van het jaar geworden. Hoewel het onderwerp natuurlijk zwaar is, weet Kirsten Johnson de zware materie naadloos af te wisselen met een grote glimlach op je gezicht, waardoor de kijkervaring behapbaar blijft.

Wij mensen zijn het enige zoogdier dat in staat is zijn eigen niet-bestaan voor te stellen, ofwel, onze eigen dood. Dit bijzondere werkje brengt hier bewustwording in, al kan het onbewuste, (opnieuw) bewust maken, soms best heftig zijn. Zo realiseerde ik mij dat het al jaren geleden is dat ik samen met mijn vader op de foto gegaan ben, simpelweg omdat ik zijn bestaan (onbewust) als vanzelfsprekend ben gaan beschouwen. Dit alleen al maakt dit een van de meest bijzondere en pure documentaires die ik ooit gezien heb.

5,0*

Grapjes over de dood, ik vind dat wat moeilijk. De gesprekken tussen vader en dochter zijn wel mooi dus al die extra dingen waren niet nodig.

Men zou falen in zijn of haar zoektocht naar een sympathieker mens dan Dick Johnson. Wat een prachtvent.

De creativiteit van zijn dochter kan ik waarderen, enkel de 'making off' stukjes begrijp ik niet; ze voegen niets toe, doen eerder afbreuk aan het geheel. Het is wel duidelijk dat zijn dood telkens in scène wordt gezet. De documentaire gaat verder alle kanten op, maar herbergt zeker een bepaalde diepgang.

Het einde is verrassend, aangezien de sympathieke tachtiger in leven blijft. Moge hij nog vele kaarsjes uitblazen.

Kleine 3,5*

Je zo geliefd weten bij je naasten als Dick Johnson, het is een prachtig streven. Inderdaad een prachtvent. Moge hij daarom zo snel mogelijk het loodje leggen. De langzame en mensonterende aftakeling door Alzheimer gun je niemand.

Niet helemaal eens, aangezien hij tot het eind aan toe te veel van het leven geniet om ertussenuit te knijpen. Je kunt beter zeggen: moge de aftakeling door Alzheimer beperkt blijven. Al zal er een moment komen dat hij over de lijn treedt om nog waarlijk van het leven te kunnen genieten.

Nicolage Rico: ik snap je wel hoor, en je hebt natuurlijk het beste met hem voor. Alleen gaan genieten en Alzheimer niet heel lang samen. Het punt waarop dat niet meer mogelijk is, is de Dick in de film al heel dicht genaderd, je ziet de angst al in zijn ogen. Tergend langzaam verwordt hij een man die 's nachts in zijn kamertje rondkruipt, niet wetend waar hij is, graaiend in zijn eigen ontlasting en in paniek de naam (en het enige woord dat hij nog kent) van zijn reeds lang gestorven vrouw schreeuwend. En dan duurt het nog een poosje voordat hij mag heengaan. Die mensonterende taferelen gun je niemand, en al helemaal Dick Johnson niet.

Pecore: ik vertel vast niets nieuws, maar je hebt veel verschillende vormen van Alzheimer.

Je ziet zo nu en dan de angst in zijn ogen ja, op de slechtste momenten. Toch geeft hij aan nog van het leven te genieten en er niet uit te willen stappen - al zal zijn onmetelijke positivisme daar het meest debet aan zijn. Maar dat wil niet zeggen dat hij zo snel mogelijk het loodje moet leggen, lijkt mij. Moet gezegd worden dat de grens tussen wanneer wel en niet vaag is in het proces van de aftakeling door Alzheimer.

Ik sta gecorrigeerd mocht ik het fout hebben...

Dat gezegd hebbende: er zijn verschillende vormen van dementie en daarvan is Alzheimer er eentje en wel de minst genadevolle. Er zijn volgens mij geen verschillende vormen van Alzheimer. De symptomen kunnen wel verschillen, maar uiteindelijk is de ziekte altijd degeneratief en onomkeerbaar. De hersencellen sterven af en zullen dat blijven doen tot er niks meer over is (maar dan zal men reeds gestorven zijn aan een verkoudheid of een hartaanval of zoiets).

Ik zei het inderdaad verkeerd; er zijn veel verschillende vormen van dementie (50). Maar de gradatie en vaart van aftakeling bij Alzheimer kan ook verschillen. Hij zal nooit meer de oude worden nee, er komt een moment dat het niet meer te doen is.

Misschien wel must see in deze tijden. Hoe kijken ouderen zelf tegen hun naderende einde aan en hoe kunnen wij ze daarin bijstaan.

Uitzonderlijke documentaire waarin filmmaker Linda Johnson, allicht geïnspireerd Chantal Akermans No Home Movie, in goed overleg met haar vader Dick, een gepensioneerde psychiater, een film maakt over zijn laatste levensjaren vanaf het moment dat hij wegens Alzheimer bij zijn dochter intrekt. Linda en Dick maken meteen duidelijk dat ze uit ervaring putten: hun echtgenote/moeder overleed eveneens na een langdurige worsteling met dementie. Een combinatie van optimisme en realiteitszin overheerst, zeker wanneer Linda haar vader confronteert met zijn vreemde gedragingen van de dag daarvoor. De openheid tussen vader en dochter, hun bereidheid en kracht om iets bijzonders te maken van deze periode, zijn zonder enige twijfel inspirerend. Maar wat deze documentaire tot meesterwerk verheft zijn de surrealistische reconstructies en fantasiesequenties die vader en dochter samen filmen en een finale die je onmogelijk onberoerd kan laten. Absoluut niet zwaarmoedig en sentimenteel, maar hoopgevend en hartverwarmend.