Il Traditore (2019)

Een maffiafilm niet zoals we die kennen via The Godfather of Scarface, maar zijn klemtoon legt op het rechtbankgebeuren wanneer een lid spijtoptant wordt. Wat volgt is een poppenkast van het hoogste kaliber waarbij verwensingen en getier schering en inslag zijn. Amusant dus, mocht het geen bittere realiteit zijn. Maar goede cinema is het zeker, figuurlijk dan. Prima acteerwerk, dat wel, maar niet altijd even boeiend. Bij momenten zelfs langdradig of nodeloos complex. Het heeft inderdaad iets van een documentaire.

Complex te volgen omdat het wellicht te weinig duiding geeft van het hoe, wie en wat. Maar een ophefmakende zaak was het toen wel. Jammer dat dit in de film te weinig tot uiting komt.

Goed. Klassiek misdaaddrama en dat verrast mij wel van Bellocchio die meer een eigen stijl heeft gebaseerd op een combi van docu en surrealisme. Ook hier is dit een klein beetje aanwezig (de scene op het vliegtuig bv en verhaal is natuurlijk gebaseerd op echte feiten) maar de nadruk ligt op plot en daardoor moet Bellocchio te veel vertellen wat hem de das om doet. De scenes volgen elkaar (te) snel op en voelen gehaast. Eerste deel is vrij warrig. Bij de viering van Santa Rosia is er geen interactie dus weet je niet hoe de verhoudingen liggen tussen die 2 clans. Dan de moorden (mooie opbouw met die optelsom) maar waarom wist ik niet precies. Het stuk in Brazilië is ook heel vaag (is hij op de vlucht voor de maffia ? Waarom ?). Vanaf de arrestatie wordt het meer helder en krijg ik klaarheid in de richting die het uitgaat. Maar op het einde is het weer flou, de rechtszaak met Andreotti : wat is de uitkomst ? Waarom ? Wie zijn die mensen die rond Buscetta tijdens het zangfeestje ? Waar is zijn gezin ? Er is nauwelijks motivering bv onderduiken in USA na zijn verraad en plots wil hij weer naar Italië en hopla volgende scene zit hij doodleuk terug in Italië (was het daar dan niet gevaarlijk ?). Andere personages komen niet uit de verf zoals zijn kameraad spijtoptant. Maar een echte mislukking is de film niet. Knappe stukken zoals de rechtszaak die als een circus wordt voorgesteld, als een comedy met incapabele gerechtsmannen. Het deed me denken aan het proces over de aanslagen in Maalbeek en Zaventem, misdadigers achter glas, chaos, gerecht dat het allemaal ondergaat, etc. Il traditore is soms een stevig stukje misdaad kroniek en raakt af en toe wel eens een punt maar van cineast Bellocchio had ik toch een meer diepgaander en poëtischer commentaar over maffia en criminaliteit gehad. ,

Zowel maffia- als rechtbankfilms waren een tijdje geleden voor mij, dus aardig om weer eens zoiets mee te krijgen.

Favino (onder meer bekend van Suburra) is charismatisch als Buscetta en de film weet bij tijd en wijlen de meer smoezelige kant van Italië cq Sicilië prima op te roepen. Daarnaast was ik eigenlijk niet zo bekend met dit toch wel belangrijke stukje Italiaanse geschiedenis, dus interessant om te zien.

Toch zijn regie en scenario niet fantastisch te noemen. De film springt af en toe van de hak op de tak, sommige keuzes lijken overbodig (dat stuk met mooie beelden van Rio lijkt er alleen maar in te zitten voor de Braziliaanse financiering) en nogal wat karakters worden matig uitgewerkt.

Verzameling van soms interessante scenes die wel een sfeer belichten maar geen bevredigend geheel vormen : veel te veel hiaten dus onbegrijpelijkheden..

Behoorlijk goed misdaaddrama van Bellocchio over de open wond die de Maffia heet. Prima rol van Favino als spijtoptant Buscetta die de val van de Siciliaanse maffia inluidde, na een golf van geweld met als dieptepunt de moorden op de onderzoekrechters Falcone en Borsellino en hun gevolg. In het begin krijgt de kijker een hoop namen voor zijn kiezen, als waren het belangrijke pionnen, maar een paar scenes verder zijn de meesten al dood, in een Godfather-achtige sequentie.

Het loopt daarna een stuk vloeiender, want waar dergelijke films die een verhaal goed willen vertellen nogal eens fragmentarisch verlopen, waarbij ook de nodige voorkennis wordt verwacht, is dat hier ondanks de nodige tijdsprongen toch veel minder het geval, en dat is een knappe prestatie van Bellocchio. De portrettering van Buscetta als een soort Tony Soprano die geen andere uitweg meer ziet dan mee te werken met justitie omdat vrijwel al zijn oude kompanen en zijn zonen zijn vermoord, en de families bovendien een afslag hebben genomen die hem niet zint (heroïne) vond ik behoorlijk sterk. Alleen was Favino niet helemaal geloofwaardig als een jaren 60 versie van zichzelf, maar soit. Vond het camerawerk ook prima, soms misschien wat kaal en droog, om dan opeens een opvallend perspectief te kiezen, zoals vanuit de auto van Falcone op het moment dat de auto voor hem explodeert.

Wel wat aan de lange kant maar Il Traditore bleef boeien, met wat rauwe scenes en ook de nodige humor, Bellocchio op zijn oude dag kan het nog steeds.

Dit was een goed verteld en genuanceerd mafiadrama met een schitterende hoofdrol voor Pierfrancesco Favino, die me vooral aan Elliott Gould deed denken. De moord op Falcone had destijds veel indruk gemaakt op mij, en de zittingen van het mafiaproces waren inderdaad heftig te noemen. Il Traditore vertelt hoe de werking van de Cosa Nostra blootgelegd werd door spijtoptant Bruscetta, een hoge mafiafiguur die de omerta brak. Dit is zeker geen geromantiseerde mafiafilm zoals Scarface, Godfather, etc al komen bepaalde motieven zoals familievetes en loyaliteiten wel op de voorgrond maar het verhaal is in de eerste plaats een realistisch docu-drama geput uit echte getuigenissen met een chronologie als rode draad. Ik sta verrast dat de film zo negatief beoordeeld wordt hier, maar ik vond persoonlijk de essentie goed overgebracht

Het eerste deel van de film vertelt hoe één van de peetvaders, Riina, opdracht geeft tot het uitmoorden van de andere families, waardoor ook kinderen van Bruscetta omkomen die in Italië wilden blijven (Bruscetta leefde geruime tijd in Brazilië). Daarna wordt de medewerking van Bruscetta uit de doeken gedaan om in een derde deel te concluderen met de "aftermath" van het Maxi-proces. Niet verveeld, al miste ik wat meer scènes met de rechter Falcone omdat zijn rol zo doorslaggevend was in dit hele verhaal. De genadeslag die Bruscetta's bekentenissen toebracht zijn historisch geweest voor het indijken van de invloed van de mafia, nog tot op vandaag.