Spetters (1980)

Provocatie is Verhoeven niet vreemd. In 1980 zorgde zijn film Spetters voor veel opschudding onder met name de homo- en vrouwenbeweging. Er werd zelfs een protestgroep opgericht onder de naam NASA '80, de Nederlandse Antispetters Actiegroep. Ook Sonja Barend besteedde aandacht aan de ontstane commotie en organiseerde in haar Goed Nieuws Show een discussie tussen enerzijds de NASA '80 en anderzijds de producent van de film Joop van den Ende en Paul Verhoeven. Van de pers wilde niemand komen, dat haalt toch niets uit, was het antwoord. Om de discussie in te leiden deed Sonja een greep uit de kranten en somde enkele woorden en zinsneden op uit de vernietigende recensies: "Karakterloos, een wanproduct, een gore film, gruwelijk en sentimenteel, platte seks, fascistoïde aandoend amusement..." (Geweldige tagline voor je film!) Haar introotje sloot ze af met: "We zijn zelf ook naar de film geweest en eerlijk gezegd zijn we het er ook wel een beetje mee eens." Sonja Barend koos duidelijk kant voor de tegenstanders en Joop van den Ende en Paul Verhoeven kregen nauwelijks kans zich te verweren. Aan het einde wilde Verhoeven nog iets zeggen maar dat kapte Barend heel snel weer af door te zeggen dat er geen tijd meer was. Ze nam zelf nog wel even de tijd om de discussie af te ronden met: "Eén krant schreef: Spetters, een film met 3 letters." (nog zo'n goeie tagline)

Gore film of niet, er zitten in Spetters wederom prachtige camerastandpunten, zoals het lage Saturday Night Fever shot met Evert tussen de discobollen. Ook in de motorcrosswedstrijd weer zeer fraai cameragebruik. Voor wie wil weten waar deze scènes zijn opgenomen: op circuit 'de Herikerberg' in Markelo en circuit 'de Kappenbulten' in Halle, in de Achterhoek. Muziek is van de Nederlandse symfonische rockband Kayak en heeft een mooie onbestemde melancholische klank, net als een aantal bekende hits die aan de soundtrack zijn toegevoegd zoals Eagle van ABBA en Griechischer Wein van Udo Jürgens. Ook komt Lust for Life van Iggy Pop nog even voorbij en Trojan Horse van 'Luv. Die laatste had van mij dan weer niet gehoeven. Een allegaartje aan muziek dus, maar zet ook goed het tijdsbeeld neer.

Meest intrigerende personage is voor mij Fientje, gespeeld door Renée Soutendijk, een imitatie van Sandy uit Grease, de stoere versie. Een typische Verhoeven vrouw: zelfbewust, onafhankelijk, ambitieus, een sexy verleidster die weet wat ze wil en af en toe een grote bek opzet. "Die meid denkt alleen maar aan centen, ze is gewoon een kassa! Een kassa met een kut!" "Ze verft zich, dat deden de hoeren in Babylon ook." Maar Fientje is wel de enige van het hele stel die een bezoek brengt aan Rien in het revalidatiecentrum en ook is ze een stuk moderner dan de rest Ze gaat op een gezonde, ongedwongen manier om met haar broer, die openlijk homo is, en als ze in de stromende regen (heerlijke regenscène trouwens) bij de ingang van het café tegen een nichterige homo op botst heeft ze daar vervolgens de grootste lol mee.. 'Dames gaan voor..' 'Nou, ga je gang.' Aan de bar zitten de twee nog even met elkaar te dollen en als Fientje een borrel achteroverslaat zegt ze tot hilariteit van de ander: 'Dat gaat erin als Gods woord in een Ouderling!' Een man aan de bar, de strenggelovige vader van Eef, trekt een boos gezicht en verlaat stampvoetend de kroeg.

De verhaallijn rond Eef heeft indertijd misschien wel de grootste schok veroorzaakt. Volgens een van de actievoerders die destijds te gast was bij Sonja (Theo de Boer, statenlid PvdA) zou het personage Eef na de verkrachting opeens homo zijn geworden en ging daar geen enkele ontwikkeling aan vooraf. Joop van den Ende reageerde daar nog op met dat het personage daarvoor wel degelijk een ontwikkeling doormaakt. Ik heb Spetters gisteren voor de zoveelste keer gekeken en het is inderdaad dat er voor de verkrachting al aanwijzingen zijn dat Eef homo is. Weliswaar vaag en voor velerlei uitleg vatbaar, maar toch.. Verder vind ik het wel goed dat er geen sprake is van een duidelijke ontwikkeling, dan komt alles dubbel zo hard binnen bij het publiek; eerst is Eef nog de held van het verhaal, de stoere motorcoureur met de looks van John Travolta, even later blijkt hij een nicht. Ontzettend geestige scène op de Lijnbaan met de oude homoseksueel (Ben Aerden) en zijn hond: "En als ik 'm zó gebruik, vind jij dat dan lekker?" Ik kan deze scène wel dromen. Eef verdwijnt in de ondergrondse, een afdaling in zijn onderbewuste als het ware (ben daar heel vaak langsgelopen vroeger en elke keer moest ik weer aan Spetters denken, heeft daar niet heel lang een discotheek gezeten?) waar hij wordt gegrepen door een vijftal in leer gestoken nichten. Op mij komt die scène overigens helemaal niet over als een verkrachting, maar eerder als een dik aangezette seksuele fantasie. "Waarom hebben jullie mij gepakt?" In een volgende scène ligt Eef zelfs bij één van de verkrachters in bed, de broer van Fientje, die even later tegen z'n zus zegt: "We hebben 'm gepakt in Rotterdam, hij is er niet vies van." De nachtelijke scènes met Eef op de Lijnbaan en in de ondergrondse verzinnebeelden in feite het gevoelsleven, de worsteling van een homoseksuele jongeman die nog in de kast zit. Het achtervolgen en begluren van homo's zou kunnen staan voor nieuwsgierigheid, zelfontdekking, verlangen.. Het beroven van homo's staat dan weer voor 'ontkenning', het niet eerlijk zijn tegen jezelf.

In zijn eigen unieke provocerende stijl toont Verhoeven ons een wereld van uitersten: de in zwart gestoken vrome kerkgangers tegenover de kleurrijke losbandige jeugd, de wulpse Fientje tegenover de gelovige Maja, de ruige motorcrosswedstrijd tegenover de extreme seksscène in de metrotunnel.. 'Provoceren om te provoceren is saai', zei Verhoeven onlangs nog in een interview. 'Je denkt gewoon: dat is leuk en interessant. Het probleem is dat ik er altijd van uitga dat als ik het niet provocerend vind, het voor de meeste mensen ook wel oké zal zijn. Maar daar vergis ik me dus vaak in.'

Bek dicht of ik zeik in je smoel! (...en morgen gezond weer op.)

Deze kende ik nog niet:

Spetters - LuckyTV Vintage - YouTube

Jammer dat LuckyTV geen voice-actors had naast Sander van de Pavert. Dat leidt elke keer weer af vind ik.

Bij de Willy filmpjes vind ik het wel meer geslaagd en passend, die monotome en zeurderige stemmetjes.

Vandaag de gerestaureerde (Amerikaanse) Blu-ray versie van deze film gezien!

Ik heb deze weten te bemachtigen via Amazon met daarbij nog een extra disc met interviews / commentaar van Paul Verhoeven, Rene Soutendijk en de andere acteurs , ook een aflevering van ''andere tijden'' uit 2002 staat op de bonus disc + nog vele andere extra's.

Deze versie is echt stukken beter en zeer goed beeld en geluid.

Ik vind het wel een bijzondere film die toen die tijd best schokkend was, en die nu ook niet meer gemaakt word in dit genre, ook nu is hij nog steeds best schokkend, vooral sommige scenes..

De film word nergens echt spannend en verwacht ook geen actie, maar gewoon een onderhoudende film die naarmate het einde steeds ''erger'' wordt.

Een prachtig document om deze film op Bluray te hebben, hopelijk brengen ze Turks Fruit, Schatjes, Mama is boos etc ook nog eens uit op Bluray..

Tja, wat moet je hier nu van vinden...? Na Het Bittere Kruid nummertje twee van de Nederlandse cinema aan de beurt, en zoals ik zeg, wat moet je hier van vinden? Ik ben geen Verhoeven fan, rauw en realistisch zijn vaak wel dingen die goed vallen bij mij, maar dit is toch Verhoeven weer op zijn meest expliciete manier en to much voor mij. Vooral wanneer zaken niet meer lijken toe te voegen dan simpel shockeffect.

En dat is toch jammer want muziek zit er wel in met een toch niet oninteresant verhaal rond de coureur in kwestie. Over muziek gesproken, interesante soundtrack van Ton Scherpenzeel en zijn Kayak. Opzich ook niet altijd onaardig geacteerd, Soutendijk toch wel een lekker ding en de verschijning van Hans van Tongeren met de wetenschap hoe het hem na Spetters verliep. En dan is er nog de karrevracht bekende nederlandse acteurs. En in al hun platheid zijn er ook nog wel grappige momenten zoals de krokettenquote of de sexpartij die vooral de ander bedotten inhoudt om een wanprestatie te verbergen. Maar verder...?

Na anderhalf uur snak ik toch naar het einde en ben ik letterlijk afgestompt na alle domheid, platheid, naakt, sex of het gemak waarmee je jezelf kan verkopen. Zoals N00dels al zegt is het kneuterig, lomp, houterig, vulgaire en expliciet naakt, en van karakterontwikkeling is ook erg weinig sprake en serieus kan je het allemaal niet nemen. Want ondanks de zware themas wordt er vrijwel niets meegedaan en lijkt het verhaal eerder een vehicle voor zoveel mogelijk buitensporig gedrag dan iets anders, shock value dekt de lading en het bevestigt inderdaad voor mij het beeld van de Nederlandse cinema en Verhoevens producten.

Onnodig te zeggen is dit niet mijn ding, ik heb hier helemaal niets mee en dat terwijl ik het begin nog wel aardig vind. Toch valt er wel een lans te breken voor de film in de hudige brave cultuur waar niemand meer voor het hoofd gestoten mag worden. Wat een lef van cast en regisseur om met zoiets te komen, vanuit dat perspectief is Spetters misschien wel in als zijn rauwheid en durf iconisch te noemen omdat het allemaal kon, een mijlpaal zo gezegd, maar mijn ding is het niet en dat gevoel overheerst toch het meeste.

Ik ben een ouwe Belg (*65), deze film ooit gezien indertijd, werd overschaduwd door Mad Max, maar zoals zovele films van onze Noorderburen was en is die zoveel beter, toont pure emotie, waar ze imho in Hollywood totaal geen benul van hebben! Turks Fruit werd ooit hier beschreven als een "sexfilm"...terwijl ik het een dramatische romantische films vond...maar mss is er bij mij iets los... Gelijk hoe, dank u Noorderburen voor de vele pareltjes... (eerste come to mind bv: Zwartboek! en zooooveeeeele meer).