Distant Voices, Still Lives (1988)

Niet om door te komen. Eén van de saaiste films die ik sinds tijden zag.

1*

Herinner me de film ook als een moeilijk behapbaar stuk cinema. Maar toch is er iets in Distant Voices, Still Lives dat me met terugwerkende kracht weet bij te blijven. Die donkere interieurs, die bedrukte sfeer, dat slowmotionshot.. Heel lijzig allemaal. En toch geloof ik dat dit maar een opgewaardeerd dient te worden.

Deze film kom je geregeld tegen in lijstjes. Bijvoorbeeld in de Sight & Sound director's poll voor de beste films van de laatste 25 jaar, en ook altijd bij toplijsten van de beste Britse films.
Gek dat zo weinig mensen deze film gezien hebben , zowel hier als op IMDB. Ik ben er wel benieuwd naar.

Distant Voices, Still Lives is een lastige film om te beoordelen. Aan de ene kant heeft het iets onweerstaanbaars, maar aan de andere kant stoot het ook enorm af. De film is grotendeels gebaseerd op het vroegere leven van regisseur Terence Davies, die zelf ook soort van vader gehad schijnt te hebben.

Cinematografisch ziet het er wel mooi uit. Het bruin en beige-achtige kleurenfilter geeft je als kijker echt het idee, dat je naar iets ouds en antieks zit te kijken, maar het ziet er op de een of andere manier wel mooi en stijlvol uit. In het verhaal staat de vader duidelijk centraal. De altijd goede Pete Postlethwaite speelt een sterke rol als charismatische vader, die echter het moment vrolijk kan zijn, terwijl hij tien seconden later dan zowat ontploft vanwege een of andere kleinigheid. Het maakt van hem een wankel, onvoorspelbaar personage, die wel sterk wordt neergezet. De spanning tussen de vader en de rest van de familie is constant voelbaar.

Gedurende de film zijn er constant flashbacks naar het vroegere leven en altijd speelt de vader op de een of andere manier wel een belangrijke rol in zo’n gebeurtenis. Het lijkt allemaal erg deprimerend, maar tussendoor zit gelukkig ook wel de nodige humor verweven. Daarnaast vond ik vooral de rol van de moeder erg sterk. Ook een fijn personage trouwens, die zich ondanks alle tegenslagen en armoede volledig blijft inzetten voor haar gezin, zichzelf volledig wegcijfert en nooit bij de pakken neer gaat zitten.

Het is duidelijk een voorbeeld van een film, die niet iedereen zal kunnen waarderen. Soms afstandelijk, vaak traag, maar het heeft voor mij "een beetje vreemd, maar wel lekker" gevoel, en blijft daarnaast zeer goed hangen.

4,0*

Touché. Niet omwille van de onhebbelijke vader die zijn familie bijwijlen echt terroriseerde maar wel omwille van de rake situatieschets en sfeerschepping.
Touché. Het eenvoudig werkmanshuisje in de straat met het typisch behang en muurdecoratie uit die tijd, de ronde lichtschakelaar op ruim een meter van de grond, de sjofele gordijntjes waarboven een lange "Bobby", bij wijze van controle, ongestoord mocht naar binnen kijken, de deurstoep waar het in warme dagen gezellig vertoeven en keuvelen was, de overbekende radiostem van de "Weatherforcast" en deze die lakoniek de voetbaluitslagen voorlas en het ouder gezinslid dat beteuterd naar zijn "form" keek en besefte dat hij meer dan "toppence" kwijt was. Diezelfde radio - "wireless", zeiden ze - die ook vertier bracht met zijn Billy Cotton Band Show en Tom Handley en de pubs met zijn "pints", "shags" en "fags" en met die typische Engelse koppen, arm in arm wiegend en.."Roll out the barrel", "If you knew Suzy"..., in koor, maar ook de "alarms" en de vluchten naar "cellars" en "shelters".
Het is allemaal echt en zo zie je maar dat er toch eens een film komt die je persoonlijk raakt en je de nostalgie indrijft.
Ik geef er een hoog cijfer aan, maar 'k was een beetje partijdig.
Concreet nu : "Distant Voices, still Lives" is een puike, intelligente film, kris-kras opgebouwd met een intriest thema maar doorspekt met humor, uit het leven gegrepen, veel songs, heel goed camerawerk, voldoende variatie in dialoog en setting en door heel de cast uitstekend.
vertolkt. 'k Noem het zowat een kruising tussen één of ander sociaal werk van Ken Loach en Woody Allen's "Radio Days".

Het blijft heerlijk als je na al die jaren film kijken weer eens écht verrast wordt door een film. Davis weet op een of andere manier de werking van het geheugen zó op celluloid vast te leggen dat we het gevoel krijgen mee te kijken in opgeslagen herinneringen van dit gezin. En hoe werkt die herinnering precies? Muziek speelt terecht een belangrijke rol en werkt naast haar functie als logische kapstok voor het geheugen als marker voor de tijd, in het Liverpool van de jaren '40. In memory everything happens to music, zoals de poster al aankondigt.

Distant Voices, Still Lives is geen narratieve film met traditionele ontwikkelingen, complicaties en oplossingen. In plaats daarvan biedt Davis ons een intiem, soms schrijnend en tegelijkertijd nostalgisch kijkje in de herinneringen van deze mensen, en het onvermijdelijke verstrijken van de tijd.

Het artikeltje The art of Memory: Terence Davies’ Distant Voices, Still Lives op Senses of Cinema is ook zeker het lezen waard. Distant Voices, Still Lives eindigde derde op de lijst met de 100 Best British Films. Wonderbaarlijk dus dat hij nog steeds zo weinig aandacht geniet.

4*

Stream of consciousness meets musical in dit portret van een Britse familie tijdens de Tweede Wereldoorlog en (vooral) de jaren erna. De gebeurtenissen lopen door elkaar heen, en worden gelinkt door een veelvoud aan liedjes, soms mooi gezongen, vaak niet, terwijl de beelden fragmenten van herinneringen uitbeelden. Soms zijn die beelden sterk, zoals de moeder die de ramen wast, of het begin als de camera door de open deur het stilstaan van de lijkwagen vastlegt. Soms zijn de beelden vaag en weinigzeggend, met name als er weer een zoveelste kroeglied wordt aangeheven.

Het is verder een intiem portret waarin de kijker getuige is van de een aantal belangrijke, niet zelden pijnlijke gebeurtenissen. De mannen zijn vrijwel zonder uitzondering lomp en dominant, de vrouwen zijn slimmer en gehaaider, met als uitzondering de moeder die gedurende de hele film een uiterst treurige indruk maakt.

Het is goed geacteerd en heeft een melancholieke sfeer- en ik zie de kwaliteit er wel van in, maar toch wist het me maar zelden mee te slepen. Misschien moet ik het ooit nog eens een kans geven want dit is wel een film waarvoor je in de stemming moet zijn, en kennelijk was ik dat niet.

Mijn vorige ervaring met Terence Davies was The Long Day Closes, en dat oprechte sfeerportret van opgroeien in een arbeidersgezin in de jaren '50 (dacht ik) in Noord-Engeland vond ik erg geslaagd. Nu dus ook maar Distant Voices, Still Lives opgezet. De films hebben behoorlijk wat overeenkomsten, qua setting in het Liverpool van de jaren '40 en '50, en qua fragmentarische vertelstijl die vooral voor de sfeer en het weergeven van een milieu gaat, een niet zozeer voor een plot. Maar ondanks de beperkte speelduur van zo'n 85 minuten voelde dit toch als een veel zwaardere zit. We zien eerst vooral veel jeugdscenes waarin de autoritaire vader (Pete Postlethwaite) met harde hand de rol van man des huizes invult, en daarna hoe de familie in de latere jaren hun sociale leven en gezinsleven invullen. Met ook daar de nodige frictie tussen de dames en (over het algemeen nogal lompe) heren. En vooral heel veel, ontzettend veel liedjes, iedereen barst om de haverklap in gezang uit. Maar de liedjes vond ik maar zo-zo, en ook de personages konden me hier een stuk minder boeien dan het opgroeien van Bud in The Long Day Closes. Ook cinematografisch is dit an sich prima, maar haalt het het niet bij Die Andere Terence Davies. En het blijft traag, wat op zichzelf niet problematisch hoeft te zijn, maar hier toch wel een por verder richting 'tegenvaller' gaf. Al ben ik alsnog benieuwd naar wat Davies verder gemaakt heeft.