Rebel without a Cause (1955)

Behoorlijke tegenvaller. De eerste keer dat ik James Dean aan het werk zie. Hij heeft inderdaad best een coole uitstraling, maar zijn acteerwerk is slechts bij vlagen overtuigend. Verder komt hij, net als de meeste andere acteurs in deze film, veel te oud over om voor een High school leerling door te kunnen gaan. Het verhaal mist bovendien overtuiging, zo krijgen de personages onderling vanuit het niets een hechte band en lijkt het overlijden van een vriend in een oogwenk vergeten. Het kon niet echt boeien allemaal.

James Dean was de komeet van de rock 'n' roll-generatie. Method acting was in opkomst, wat improvisatie inhield en het putten uit persoonlijke ervaring en emoties. Jim Stark heeft een asymmetrische lichaamshouding met gespannen schouders en hangend hoofd. Hij lijkt niet stevig op z'n benen te staan. Hij rebelleert, maar waartegen? Hij groeit op in een burgerlijk milieu in een voorstad, waar hij materieel niks te kort komt.

Het ontbreken van een sterke vaderfiguur wordt als verklaring opgeworpen. Jims vader zit op de knieën te poetsen met de voorschoot aan. Als tegenreactie wil Jim zo stoer en mannelijk mogelijk doen. Hij wil vooral geen chicken of lafaard genoemd worden. Dit leidt tot de chicken race tegen de jongens met leren jassen. Eigenlijk zijn deze acteurs vijf jaar te oud om een adolescent te spelen. Judy (Natalie Wood) is degene die Jim helpt in z'n ontwikkeling doordat ze ook z'n gevoelige kant waardeert - iets wat ze bij haar vader te weinig vindt. Het meest verknipte personage is "Plato" (Sal Mineo), die opgroeit zonder ouders, weinig vrienden heeft en homoseksuele gevoelens lijkt te kennen. De manier van vertellen wekt sympathie op voor personages die nochtans onzinnige daden begaan.

De camera toont soms een onevenwichtig, subjectief standpunt, zoals wanneer Jim ondersteboven in de zetel ligt. De kleur rood doet de drie hoofdpersonages afsteken tegen de achtergrond en staat symbool voor hun kwetsbaarheid. Jim en Judy dragen soms een rode jas; Plato draagt één rode sok, wat z'n verwarring illustreert. Het hele verhaal vindt binnen de vierentwintig uur plaats. Het lege zwembad is hetzelfde als in Sunset Blvd. (1950). Het landhuis staat voor de drang om te vluchten, het planetarium voor de nietigheid van de mens in het heelal.

Was er vroeger al niet onder de indruk van en nu, als de tand des tijds stevig heeft toegeslagen, zeker niet. Dit laatste is evenwel de reden niet van mijn mindere appreciatie. 'k Vind het allemaal erg overroepen en theatraal. James Dean wil ik niet volledig afprijzen maar ik vind hem aan overacting doen en anderen in de cast zijn in hetzelfde bedje ziek.
Het beeld van een jeugd die rebelleert omwille van vervreemding en onbegrip van wie voor hem had moeten instaan, maar ook worstelt met eigen imago.

Ik vond Rebel without a cause interessant. Er werd goed gespeeld door James Dean, Nathalie Wood en Sal Mineo. Ook Jim Backus als onderdanige vader van James Dean vertolkte zijn rol super. Goeie film, maar ik vond James Deans beste vertolking in Giant (1956) als Jett Rink.

“You're tearing me apart!”

Sterke klassieker die alleen al door het acteerspel van James Dean en Nathalie Wood zeer de moeite waard is. Wat een charisma hebben die twee, en hun gezamenlijke scènes zijn de hoogtepunten in de film. De jonge Sal Mineo is ook geweldig, en vooral op het einde houdt hij zich knap staande tussen Dean en Wood. Het is eeuwig zonde dat alle drie de acteurs veel te vroeg zijn overleden.

Het mooie van Rebel Without a Cause vind ik ook dat er niet echt een diepe reden is voor het gedrag van Jim. De conservatieve ouders hebben moeite met hun naar vrijheid hunkerende zonen en dochters, en deze strijdt en het tijdperk waarin ze leven (de jaren 50) worden goed weergegeven. Met het schitterende en tragische einde als bittere maar mooie afsluiter.

Al 20 jaar een veelkijker, en nu eindelijk mijn eerste Dean gezien. Interessant stukje filmgeschiedenis, niet in de laatste plaats door Deans acteerstijl, maar ik ben niet zo onder de indruk van de film als ik gehoopt had; ik kwam nooit echt in de film.

Ongelooflijk dat Natalie Wood hier 16 is, trouwens...