Fury (1936)

Dit is nou zo'n film die ik graag op Blu-ray zou zien.

Tachtig jaar later is het thema nog altijd hoogst actueel en controversieel. Een aanklacht van de regisseur tegen de organisatiestructuur van een land, tegen het oog om oog principe en de doodstraf. In het verhaal, hoe een rechtschapen man in een kleine stad vals werd beschuldig van moord en bijna gelyncht door het gepeupel, speelde de politiek en de media een belangrijke rol.

Spencer Tracy is boos...heel boos op hele boze mensen in deze eerste Amerikaanse film van Fritz Lang. Verplichte kost voor veel inwoners van Steenbergen, Geldermalsum, Woerden, Pannerden en andere bruine gaten van Nederland. Boosheid en domheid zijn ingrediënten voor een bijzonder ongelukkige cocktail. Nothing's changed really.

Ontzettend sterke film in de eerste helft, met de lynchpartij als hoogtepunt. Maar daarna toch wat minder met een erg lange rechtbankscene, waarin het allemaal wat dik aangezet wordt en waar wat abrupte karakterovergangen zitten, met name bij Joe. Toevallig wederom een film met een hoofdrol van Spencer Tracy, en ook hier doet hij het goed, en wederom een film met een uitgebreide rechtszaak. De film is een scherpe aanklacht tegen de mob mentality, tegen massahysterie, tegen handelen voordat er nagedacht is, en tegen oog om oog en tand om tand.

Het verhaal begint als de onschuldige en nietsvermoedende Joe op reis is naar zijn verloofde, en ergens in een klein stadje wordt staande gehouden. Op grond van wat loze circumstantial evidence wordt hij gearresteerd voor een lokale ontvoering. De geruchten in het stadje escaleren al snel van 'er is iemand gearresteerd' tot 'hij is schuldig' tot 'hij is de duivel zelve en die klootzak moet dood', en de dorpelingen bestormen de gevangenis en steken 'm in de fik. En dat is nog maar het begin. De dorpelingen beschermen elkaar natuurlijk, schijnheilig hun eigen moraliteit verdedigend, de sheriff durft het niet aan om zijn dorpsgenoten te beschuldigen, maar filmbeelden bewijzen de aanwezigheid van de schuldigen. Maar, surprise surprise, Joe heeft de brand overleefd, is belust op wraak, en hoopt de dorpelingen aan de galg te zien voordat hij weer boven water komt. Zijn overgang van gemoedelijke goedzak tot wraaklustige psychopaat is ondanks de omstandigheden toch wat abrupt, net als opeens zijn terugkeer tot rede. De speech aan het einde hielp ook niet, je zou bijna zeggen dat dit een moetje was qua Hayes code. Desalniettemin blijft Fury zeer de moeite waard. 4.0*

waarom heb ik hier niets over geschreven

Een film met een boeiend en nog steeds actueel verhaal. Hoe mensen hun oordeel al vellen op basis van geruchten en eerder opzoek zijn naar EEN dader dan DE dader. En toch zit de film niet helemaal op haar plaats. Ofwel maak je hier een western van (het verhaal leent zich er zeker toe), ofwel werk je met nog meer drama, ipv sensatie en humor. Buiten Spencer Tracy is het acteerwerk niet echt spectaculair en ook Tracy heeft al beter gedaan. En toch is de film boeiend genoeg, vooral door het onderwerp. Een typische film, waarvan je weet dat een remake beter kan zijn (of moderne interpretatie), al zal dat dan evengoed dankzij deze film zijn.

Aanvankelijk dacht ik aan een voorloper van "The wrong Man" maar het bleek veel eerder een sterke film over het lynchen van verdachten, destijds in de States nog erg gebruikelijk (vooral dan tegen niet-blanken).
Lijkt de hier geschetste volkswoede toch wel heel extreem, het voorbeeld wordt door Fritz Lang aangegrepen om het onrechtmatige en onrechtvaardige van deze daad te illustreren.
Spencer Tracy is geknipt voor deze rol van goede Amerikaan die uiteindelijk zijn wraakgevoelens onderdrukt om niet nog meer leed te brengen. en het kan wel gesteld dat "Fury" de aanloop was voor Tracy's verdere, grootse carriere.

Nog maar eens een sterke degelijke film uit een lang vervlogen tijd met opnieuw Spencer Tracy in de hoofdrol.

Fritz Lang on top of his game in zijn eerste Amerikaanse film, zoveel is zeker!
Het verhaal van een man die ten onrechte beschuldigd wordt en – hoewel hij zich fysiek weet te redden – moreel gelyncht wordt. De film baadt in een beklemmende sfeer, waarbij een (Amerikaanse) droom uitmondt in een regelrechte nachtmerrie.

Spencer Tracy schittert als Joe Wilson, in één van zijn meest beklijvende dramatische rollen. Hierin bijgestaan door Sylvia Sidney die op naturelle wijze een contrapunt vormt voor de losgeslagen Wilson. Maar ook de rest van de cast doet het prima.

Vanzelfsprekend is het makkelijk om de link te leggen tussen Fritz Lang, zijn verleden in Duitsland en de opmars van de nazi’s aldaar. Het is evenwel een feit dat op het moment van de productie van de film de nazi’s nog niet toe waren aan hun (latere) gruweldaden. Maar als lid van een etnische minderheid had Fritz Lang (naast regisseur ook medeschrijver van het script, gebaseerd op een een verhaal van Norman Krasna) wel de gevoeligheid om het thema van blind collectief geweld op dat moment al aan te pakken. Het zou echter niet correct zijn om deze film – achteraf gezien - louter aan de nazi’s te linken, aangezien het verhaal van Krasna gebaseerd was op feiten rond een waargebeurde lynchpartij in de USA. Treffend daarbij is dat Fritz Lang oorspronkelijk een zwarte acteur in de rol van Joe Wilson wilde, maar dit werd niet toegestaan door MGM. Lynchpartijen van zwarten – binnen een systeem van segregatie - maakten helaas deel uit van de Amerikaanse geschiedenis.

Fritz Lang en cameraman Joseph Ruttenberg doen een geweldige job op vlak van mise-en-scène en belichting. De films van Fritz Lang zien er visueel altijd (meestal) perfect uit, niet zozeer opvallend, maar daarom des te meer perfect. Ooit heb ik van Fury een gekleurde versie gezien, maar ik denk dat b & w deze film en het expressionistische talent van Lang meer eer aandoet.
De muziekscore van Franz Waxman – ook al een grote naam – was weinig aanwezig, maar dit is één van die films waar je geen muziek nodig hebt om als kijker in het verhaal te raken. Klasse.

Conclusie. Briljant verhaal op briljante wijze in beeld gebracht. Bijna was dit de ultieme wraakfilm uit de geschiedenis van de film geworden, maar anderzijds geeft de twist op het eind van de film ook een diepmenselijke kant aan Joe Wilson. En zoiets kan je moeilijk betreuren.