Ciske de Rat (1955)

Geef mij de eerste uitgave van Ciske de Rat die begint echt Amsterdams met een Draaiorgel

Van de Film van Danny de Munck die wijkt af van het boek en begint met de Vriendelijke tekst dat we Allemaal de Pluris kunnen krijgen of dat het nog niet genoeg is mag je ook nog 'D...d vallen dat hoeft voor mij niet zo nodig

Erg mooie Film en vooral het Verhaal is Prachtig uitgevoerd door de acteurs die er natuurlijk een nog groter spektakel van maken omdat ze Goed hun rol doen maar Goed kortom : Een Mooie Film om te bekijken hoor.

****

Je bent 1 van de weinige.

Prima verfilming, het zag er allemaal zeer professioneel uit, en dat kun je vaak van Nederlandse films van voor '60 niet zeggen. Ook met uitstekende acteurs met Kees Brusse weer ijzersterk. Ciske had wat mij betreft veel brutaler gemogen, in het tuchthuis was hij wel erg braaf.

De eerste Ciske de Rat film die ik toch een stukje beter vind dan de versie uit 1984. Met de oude Nederlandse acteurs zoals Kees Brusse, Johan kaart en Riek Schagen. Leuk oud Nederlands filmpje dus daarom een 3,0.

Heb vorig jaar van een Nederlandse collega de officieel uitgebrachte DVD eens mogen lenen. Heb de film na nog geen half uur afgezet want ik verstond er geen jota van. Blijkbaar heeft Filmstichting Nederland er niet aan gedacht om op de DVD ondertitels te voorzien. Een Belg verstaat over het algemeen wel Nederlandse acteurs, maar niet wanneer deze met een soort Amsterdams accent/dialect spreken.

Ik vind deze oerverfilming een stuk authentieker dan de versie van 1984. Snap niet zo goed waarom in die latere versie het verhaal naar de jaren 30 is verplaatst. De 1955-versie is warm verfilmd, met de allesbegrijpende Kees Brusse als meester Bruis, en Jenny van Maerlant als de moeder. Zo goed neergezet. Een sloerie van een wijf dat met een kek jurkje en een namaak-ABN-accent nog een hele dame wil lijken. (As moeder sijnde.... geweldig). Ja ik kies voor deze! In de 1984 versie zit overigens wel 1 heel mooi scenetje: Als Ciske na de dood van zijn vriendje Dorus bij zijn ouders op bezoek gaat treft hij een in verdriet stikkende en boze vader, terwijl de moeder ook sympathie kan opbrengen voor Ciske. Ze geeft hem een boek en zegt dan zacht "Hij hield heel veel van je". Wow, dan wellen er bij mij wel wat waterlanders op.... Maar goed das dus de nieuwe versie.

Het oogt allemaal nogal krakkemikkig, maar daartegenover staat de pure charme daarvan. De latere remake vind ik persoonlijk iets beter uitgewerkt, maar desondanks scoort ook deze versie een nipte 2,50.

Wil ook nog even een pluim uitdelen aan de mensen die de film op DVD hebben gezet. Deze versie is veel beter dan de koopvideo, die was overberlicht, de titels waren niet te lezen. En op de DVD is dat helemaal goed gekomen. En als de zwart/wit-print goed en rijkgeschakeerd is, vergeet je het ontbreken van kleur. Ja echt n mooie film, bij mij echt categorie "komt nog regelmatig uit de kast"

Ik vond deze net zo goed als de film uit 1984 met Danny de Munk, kijkt lekker weg.

Bakkes houden, geweldig voor die tijd !!!

Ooit wel de remake gezien met de toen ook in Vlaanderen razend populaire Danny de Munk. Was dus wel benieuwd naar het origineel. En hij stelt zeker niet teleur. Het verhaal wordt hoofdzakelijk verteld vanuit het standpunt van Kees Brusse als Meester Buijs. Wordt deze regel in het boek (in elk geval in het eerste boek uit de trilogie dat ik gelezen heb) steeds aangehouden, dan geldt dat niet voor de film waarin ook scènes plaatsvinden waarin Meester Buijs niet aanwezig is, een begrijpelijke keuze om de film boeiend te houden. Hoewel het allemaal draait om Dick van der Velde als Ciske de Rat, staat dus eigenlijk Kees Brusse hier redelijk centraal. En gelukkig speelt hij zijn rol prima. Dick van der Velde heeft van zijn kant de geschikte uitstraling om het getraumatiseerde jochie te spelen, zij het dat ik hem bij momenten moeilijk verstaanbaar vind qua articulatie. Ook de andere acteurs zij op niveau, al fluctueert de kwaliteit wel lichtjes. Jenny van Maerlant als krengmoeder van Ciske - en met indrukwekkend afschuwelijke nerts - vind ik bij momenten vrij gekunsteld overkomen, al heeft dat misschien ook met de stijl van die tijd te maken.

Een grote weldaad voor deze film is de regie van Wolfgang Staudte. Als Duits regisseur en acteur startte hij zijn carrière gelijktijdig met de opkomst van A. Hitler - woelige tijden dus. Na de oorlog schreef hij evenwel op positieve manier geschiedenis als regisseur van de eerste naoorlogse Duitse productie Die Mörder Sind unter Uns (1946), een anti-nazi Trümmerfilm met lange expressionistische schaduwen. Daardoor had ik wel wat extra verwachtingen bij deze Ciske de Rat, en die zijn goed ingevuld. Vlekkeloze regie in een prima tempo met enkele bijzondere sequenties - de achtervolging in de schoolgangen bvb. - en zowaar het regelmatig opduiken van expressionistisch aandoende schaduwen, waarmee Wolfgang Staudte zich een goede leerling van Fritz Lang en co toont. Voeg daar nog de voice-over van Kees Brusse aan toe, en je hebt enkele stijlelementen die toen ook erg populair waren in de film noir (die sowieso schatplichtig is aan de Duitse expressionisten).

Het verhaal van de Ciske de Rat is welbekend en het spreekt voor de auteur en de makers van de film dat men voldoende humor in de schaal heeft geworpen - zonder dat het storend wordt - om de dramatische gebeurtenissen wat te verzachten. Hoe het met de humor zat in de remake ben ik intussen een beetje vergeten, heb het gevoel dat het daar vooral om het drama ging, wat bevestigd lijkt door sommige berichten hier op het forum.

Wat mij betreft is deze allereerste verfilming ook vandaag nog het bekijken waard, met leuke Amsterdamse buitenlocaties en een scenario dat trouw blijft aan de geest van de originele boeken naast een voortreffelijke regie.

tsja,

heb hem gisteren nog eens na lange tijd gekeken hij is voor die tijd 1955 gewoon gowoon goed.

die er in meespelen zijn inmiddels allemaal al overleden.

en wat de personage van ciske de rat Dick van der velde is sindsdien niks meer van vernomen.

of hij nog leeft of allang s overleden.

voor mij de echte ciske de rat pure nostalgie.

hij koste toendertijd 275 duizend gulden

In 1984 werd ik 9 en was ik nog nooit in een bioscoop geweest. Maar iedereen kreeg mee dat Ciske de Rat een grote film was dat jaar. Het liedje van Danny de Munk stond weken bovenaan in de top 40 en die volgde ik al wel en er was een clipje van met beelden uit de film. Vooral ook gemaakt omdat Danny door de arbeidsinspectie maar beperkt mocht optreden en dus niet altijd naar Toppop of andere popprogramma's kon komen. Een paar jaar later zag ik de film ook toen deze op TV kwam.

Maar er is natuurlijk nog een Ciske en dat is deze uit 1955. Voor de oorlog was er in Nederland iets aan het ontstaan wat op een filmproductie leek. In 1934 waren de eerste lange films uitgekomen en in de rest van de jaren '30 kwam er regelmatig wat nieuws. Zowel commerciëlere als meer kunstzinnige. Bij een deel van die films geholpen door filmmakers die onderweg naar de VS hier even Films maakten. Henry Koster, Douglas Sirk en Max Ophüls maakten allemaal films hier. Voordat ze in Hollywood belanden.

De oorlog had die beginnende industrie grotendeels vernield en de filmproductie kwam mondjesmaat weer op gang. En ook voor deze film werd er weer een regisseur uit Duitsland gehaald. Wolfgang Staudte was begonnen als acteur en maakte carrière in de nazitijd en acteerde zelfs in de beruchte zeer antisemitische film Jus Suss uit 1940. Nog tijdens de oorlog debuteerde hij als regisseur. Na de oorlog voelde Staudte zich daarover schuldig en dat vertaalde zich naar een aantal felle films die veel explicieter afrekenden met de nazi's dan waar veel Duitsers behoefte aan hadden. Bovendien werkte Staudte zowel in Oost als in West Duitsland en dat was ook steeds lastiger en maakte hem niet onomstreden. Mede daardoor had hij wel oren naar dit project dat was opgezet door de Amsterdamse producent Hans Broekman. Staudte kon bovendien zijn maatschappelijk betrokken ei kwijt in het verhaal. Er werd tegelijk een Nederlandse als een Duitse versie geschoten.

Anders dan in de remake kiest deze film het perspectief van de leraar van Ciske (een opvallend naturel spelende Kees Brusse). De film heeft een aantal fraaie erg Amsterdamse beelden. Op locaties die schijnbaar door Staudte zelf zijn uitgezocht. En de is sterk qua camerawerk. De film belande zowaar in de competitie van Venetie en won daar ook nog een prijs ook. Prima film, maar de Italianen deden tien jaar eerder al veel meer met vergelijkbare thema's. maar dit was wel een van de eerste Nederlandse speelfilms die wat internationale aandacht kreeg. En het is te zien waarom dat was.

Prima verfilming van het Amsterdamse straatschoffie met een mooi beeld van het oude Amsterdam- grappig dat de film opent met een rondvaartboot, om maar aan te geven dat het toerisme ook toen al flink aanwezig was. Dick van der Velde is prima in de hoofdrol, hij speelde een personage dat niet heel ver van hemzelf stond, en zou al snel na het enorme succes van deze film zijn acteercarriere opgeven. Brusse is ook goed als idealistische leraar, en dat geldt ook wel voor dat sekreet van een moeder en de meeste andere rollen. Viel me op dat het ABN dat o.a. door de leraar en kinderrechter wordt gesproken ouderwets aandoet, maar het plat Amsterdams nog best eigentijds klinkt.

Ook het camerawerk ziet er verzorgd uit, en hoewel het verhaal op zichzelf eigenlijk bar weinig voorstelt bleef het vermakelijk genoeg. De versie van 1984 ken ik ook wel, niet op gestemd zie (te lang geleden), maar daar heb ik toch als hindernis dat ik niet helemaal onbevangen naar Danny de Munk kan kijken. Ik zou het toch nog eens een kans moeten geven.

Deze eerste verfilming van Piet Bakkers Ciske romans is wat overschaduwd door de veel bekendere versie uit 1984. Er wordt in die thread slechts een drietal keer naar deze oudere versie gerefereerd. Een hartverscheurend verhaal over een jongen die allerlei ellende moet ondergaan, verteld vanuit het perspectief van zijn schoolmeester Bruis. Franciscus Vrijmoeth is de zoon van een matroos (die van hem houdt maar veel van huis weg is) en van een waardeloze alcoholverslaafde moeder die hem misandelt en kleineert. Zijn vader heeft een minnares, de goedhartige tante Jans waar Ciske occasioneel onderdak vindt.

Ciskes slechte opvoeding en thuissituatie maken hem opstandig en niemand ziet een mooie toekomst voor hem weggelegd. De schooldirecteur raadt de hardhandige aanpak aan. Maar meester Bruis is een andere mening toegedaan. Hij wint het vertrouwen van de jongen en ontfermt zich over hem, tot Ciske onopzettelijk zijn moeder doodt en hij naar de tuchtschool moet.

Een droevig verhaal dat soms in het hart knijpt omdat de jongen voortdurend het één na het ander te verduren krijgt. Dit staat in balans met enkele goedhartige mensen die hem steunen (Druis, Vader de Goeij, Betje, Tante Jans). Niemand is schuldig aan zijn afkomst en het blijkt dat Ciske fundamenteel een goede jongen is. Erg genoten van deze film die vrij rauw en direct is in zijn aanpak, en nauwer aansluit bij de boeken dan zijn sentimentele opvolger met liedjes.

(PS / gezien op Youtube)

Deze film is op Youtube in zijn geheel te zien.

https://youtu.be/oZLLLltfMkQ?si=tUJOPic4JLWGyUXu