Brødre (2004)

Liever behaagziek dan onbehaagziek.

Behaagziek is toch een negatieve kwalificatie, dus het tegenovergestelde, als daarvoor een woord zou bestaan, is dan in principe te verkiezen.

Deze film is mij wel bevallen. Zoals zo vaak in Scandinavische films is het credo 'less is more' aanwezig. Ook bij deze film is dat het geval. Het verhaal is simpel, maar heel doeltreffend. Net zoals het acteerwerk, heel degelijk allemaal. De onderhuidse spanning is hetgeen wat de film maakt. Dat is heel professioneel gedaan en maakt deze film fascinerend om naar te kijken.

Op aanbeveling van Maarten0402 deze originele film van Brothers gezien nadat ik vorige week die met Gyllenhaal, Maguire en Portman zag. Deze film is zeker niet slecht, maar ik vond de 'Amerikaanse' versie in zo goed als alle opzichten de betere film, niet in het minst door de geweldige zachte soundtrack, prachtige poster, betere acteerprestaties en meer verzorgde plotline.

Beide films kennen heel wat gelijkenissen op een paar kleine details na. Het zijn net die details die in Brodre gebeuren die ik net minder vond. Sommige overgangen vond ik vrij bruusk. Ook de relatie tussen de broers vond ik weinig magisch. De tijd in Afghanistan was slordiger en ook de relatie tussen Jannik en Sarah was vrij simpel en eenvoudig. Te weinig uitgediept ook om echt van liefde of een clic te spreken. Er is te weinig aandacht besteed aan de nieuwe rol die Jannik vervult als 'surrogaatvader'. De scene op het vliegveld geeft dit duidelijk weer. Bij Gyllenhaal zag je duidelijk dat dubbele gevoel terug: "ik nam de plaats in van mijn broer, maar moet nu opnieuw een stap terug ...". Hier niets van dit alles. Ook het flippen van Michael, de ruzie aan tafel, ... komt bevreemdend over. De film mist betrokkenheid en emotie. Zo voel ik het toch aan. De acteerprestaties vond ik niet top en het is raar om zeggen, maar Brodre is sensationeler dan Brothers (o.a. vechtpartij met broer).

Alles in beschouwing genomen zeker een voldoende met 3,0*. Misschien heb ik me net iets te veel laten leiden door de andere versie, maar de verschillen zijn duidelijk. Het is net omdat de Amerikaanse versie de sereniteit en nederigheid bewaart, dat ik die zo apprecieer.

Susanne Bier combineerde het kleinschalige conflict van een driehoeksverhouding met het grootschalige conflict van de oorlog in Afghanistan. Sarah zit geprangd tussen twee broers met een tegengesteld karakter. De ene heeft een succesvolle carrière als beroepsmilitair; de andere is aan lager wal geraakt als gevolg van het van z’n vader geërfde alcoholisme. Tegen het einde is hun lot omgekeerd; dan zit Michael in de gevangenis en heeft Jannik verantwoordelijkheidszin ontwikkeld.

Omdat Afghanistan te gevaarlijk was, is het oorlogsgedeelte in Spanje opgenomen, maar dat zou je niet raden. De twee verhaallijnen worden aaneengekoppeld via matchcuts. Van Michael op een legervoertuig springt het naar Sarah op het openbaar vervoer. Ze liggen allebei ‘s nachts naar boven te staren en ze telefoneren met elkaar. Er is zelfs een suggestie van telepathie. In de tweede helft, wanneer hij uit de dood opstaat en terugkomt naar Denemarken, hebben ze allebei iets voor elkaar te verbergen. Hij lijdt aan posttraumatische stress. Die opgekropte spanning reageert hij af op z’n gezin.

De stijl is realistisch, met een camera die dicht op de vrij bewegende acteurs zit. Af en toe is er wat subtiele achtergrondmuziek. Om de emoties te benadrukken zijn er veel close-ups. Ogen krijgen veel aandacht, reeds in de openingsbeelden, maar ook wanneer ze elkaar twijfelend aankijken of wanneer de kinderen bang of onbegrijpend opkijken. De belichting is vaak ellipsvormig met donkere randjes, de vorm van een oog. Op de begrafenis hebben echte militairen een figurantenrol.

Een deel van de kwaliteit ligt in het spel van de drie Deense topacteurs. Ulrich Thomsen weet de innerlijke verscheurdheid en de woede-uitbarstingen van z’n personage te vertolken. Connie Nielsen speelt het zorgzame, verzoenende type, al kan ze ook kordaat zijn op cruciale momenten en laat niet over zich heen lopen. Nikolaj Lie Kaas speelt niet dat hij dronken is, maar is het echt. Hij heeft er wat voor over om z’n rol geloofwaardig te maken.

Deze film stond allang op het lijstje om te zien, vooral omdat ik de remake van Jim Sheridan met Maguire en Gyllenhaal ontzettend goed vind. Het kwam er echter nooit van tot gisteravond, en ik moet zeggen dat, hoewel Brodre erg goede fasen heeft, Brothers in mijn beleving toch net iets beter is met nadruk op de tweede fase van de film.

Aan het begin ligt het niet, die loopt tussen beide films vrijwel parallel maar slaagt Brodre toch net even wat meer in het beeld van de lastige en onberekenbare Jannik. Na het slechte nieuws verandert de film in een prachtig ingetogen drama die met veel gevoel een kwetsbare sfeer brengt. Veel close ups van ogen en gezichtsuitdrukkingen maken het drama voelbaar. In deze fase van dit treurspel valt vooral Kaas in het bijzonder op. Tevens zijn de kinderen net als in de Amerikaanse versie buitengewoon.

Tot dan toe bevalt Brodre bijzonder goed, tot de terugkeer. Hoewel interessante momenten zoals wanneer Michael aanvoelt geen onderdeel meer te zijn van de groepschemie en worstelend met zijn trauma is Ulrich Thomsen ook meteen het grote minpunt van de film. Hij vult de rol in maar geeft er niets extra's aan zoals Maguire dat wel doet en aangezien ik het niet zo op Maguire heb valt het mezelf op dat ik dit zeg. Wel een interessante toevoeging is dat Michael gewelddadig wordt tegen Sarah. Iets dat we in Brothers niet zien. Helaas begint dit goed maar verwordt het de tweede keer tot wat halfbakken gedoe. Waar juist Brothers excelleert in een uitstekend door draaiende Maguire, blijft dat beklijvende gevoel bij Brodre uit en lijkt Thomsen de explosieve lading die hij fysiek en geestelijk uit hoort te stralen totaal niet te kunnen brengen. De klappen die Kaas krijgt zijn dan nog wel weer aardig, de situatie lijkt in vergelijk met Brothers als een nachtkaars uit te gaan en de fase waarop Jannik de keuken opknap voelt totaal overbodig.

Desondanks is Brodre een uitstekende film te noemen met vooral een uitstekende Nikolaj Lie Kaas en prima soundtrack. Maar winnen van Brothers doet hij bij mij niet wat toch ook een beetje zal liggen aan het benaderbare van het gesproken Engels.