Je, Tu, Il, Elle (1976)

Deze film brengt handelingen terug tot rituelen. Op het obsessieve af, zeker in het begin. Als een mechanische zoektocht naar iets, maar naar wat? Genot? Geluk? Liefde? Voldoening? En heeft ze het tegen het einde gevonden of is ook dat een opeenvolging van handelingen. Het lijkt niet zo, maar in de context ga je het wel vermoeden. Of is het geen zoektocht maar een overlevingsdrang? Misschien komt het eerste stuk wel na het laaste?

Akerman roept meer vragen op dan dat er geantwoord wordt. Tegelijk een bijzonder experiment. Een film waarin vrijwel niets gebeurd, maar die toch een onderhuidse spanning heeft. Waarin de wereld buiten wat je ziet vooral gesuggereerd wordt door flarden geluid van spelende kinderen of een oude film. Meer niet.

4.0*

Mag ik vragen waar je deze vandaan hebt getoverd? Ben al langere tijd benieuwd naar werk van Akerman, spreekt me erg aan.

Ik was ook erg benieuwd en heb daarom eens gek gedaan en de hele box met haar jaren '70 films blind gekocht. Dit is de eerste film die ik eruit bekeken heb.

Na drie Akerman films nog niet overtuigd. Grootste probleem bij deze was dat de film zich puur richtte op de handelingen, niet op het effect ervan. Zo werd het mechanisch en een haast museale film. Op een bepaalde manier fascinerend, maar voor mij werkt het niet op speelfilmlengte.

Beetje vergelijkbaar probleem heb ik met Marguerite Duras. Bij Bresson heb ik het minder. Opvallend dat ik tot nu toe deze namen in context tot Akerman nog niet veel heb gelezen.

Ik zal het nog een stapje verder doen. Het deed me denken aan het werk van de Nederlandse avant-garde kunstenaar Bas Jan Ader. Hij maakte begin jaren 70 enkele films waarin hij van een dak rolde, met een fiets een gracht inreed, aan een tak hing, moest huilen, bloemen schikte, een steen op een lamp liet vallen, etc (voor de duidelijkheid niet in één film tegelijk ). De focus lag hier helemaal bij de handeling zelf en niet op het effect (vallen, nat worden, vallen, emotie, etc).

Ga zeker de box nog afmaken, maar ze moet met meer komen om mij over de streep te trekken.

Klinkt toch wel interessant hoor, in mijn oren.

Ik zal het nog een stapje verder doen. Het deed me denken aan het werk van de Nederlandse avant-garde kunstenaar Bas Jan Ader. Hij maakte begin jaren 70 enkele films waarin hij van een dak rolde, met een fiets een gracht inreed, aan een tak hing, moest huilen, bloemen schikte, een steen op een lamp liet vallen, etc (voor de duidelijkheid niet in één film tegelijk ). De focus lag hier helemaal bij de handeling zelf en niet op het effect (vallen, nat worden, vallen, emotie, etc).

Juist dat vind ik zo sterk aan zijn werk. Het is juist de spanning die uit de handelingen voortvloeit.

Mijn vergelijking doet wellicht te kort aan Bas Jan Ader dan. Wiens werk wél volle impact op mij heeft. Mede door de kortere tijdsspanne, omdat er ontegenzeggelijk een handeling is die een einde kent (het bloemschikken niet trouwens - ook een minder werk). Ook bij Ader ligt voor mij de nadruk op de handeling: het vasthouden van een steen. Eindeloos en eindeloos. Het gaat echt om het vasthouden, niet om het laten vallen en dat het licht uitgaat, je weet dat dat het effect zal zijn en wacht er wel op, maar de kracht van het werk wordt ontleend aan het schijnbaar eindeloos zijn van de handeling zelf (vind ik dan).

Leuk dat je Ader kent trouwens. Ooit bij toeval ontdekt en elke keer blij als ik iets van hem zie. Maar goed wie weet gaat voor de vergelijking Ader Akerman niet op voor jou. Ze komen alfabetisch ook best rap na elkaar in een telefoonboek zie ik nu Hij dobbert vast nog ergens rond.

Natuurlijk een beetje vreemd om bij een film van Akerman over Ader te gaan spreken, maar soit. Wanneer ik deze film van Akerman gezien heb zal ik het weer terugkoppelen aan Ader om er zo een mooi rond geheel van te maken.

Ik snap jouw fixatie op de handelingen in zijn werk best, voor mij is die handeling echter inherent aan het eindresultaat (het effect van de handeling), waardoor het mij niet om de handelingen draait, maar om het uiteindelijke effect. Omdat de handeling het grootste gedeelte van zijn werk beslaat betekend het - voor mij - nog niet dat het dan ook films zijn over handelingen. Wellicht denk ik op die manier ook over Akerman's werk - of is daar in het geheel geen sprake van een 'climax'?

Goed zal ik het kringetje naar Akerman vast weer maken. Of Ader nou over handeling, effect of onvermijdelijkheid gaat (dat bespreken we inderdaad maar elkders) doet niets af aan het feit dat het bij Akerman om de handeling gaat en niet om het effect en dat het daarom dus niet zo goed voor mij werkte door de lengte van het geheel.

Maar SB schrijft ook over de effecten die hij tussen de beelden door zag (die zijn er natuurlijk ook wel), dus je zult er vast wat anders uithalen dan ik.

Je, Tu, Il, Elle is het eerste werk van Akerman dat is mijns inzien goed in te delen in drie aktes (Julie alleen in kamer, vrachtwagenrit, Julie in vrouwelijk gezelschap), waarvan alleen de eerste me interesseerde en beviel. In de eerste akte zien we Julie geïsoleerd in een klein appartement, waar ze vervolgens diverse handelingen uitvoert. De voice-over ter begeleiding zorgt voor een constante spanning. Ik doel hier op de synchroniciteit tussen beeld en geluid. Soms lopen handelingen voor op wat we horen, soms lopen ze even synchroon. Simpel, maar spannend en effectief. Ook het feit dat de kamer zo statisch wordt registreert en het interieur van de kamer steeds veranderd is in zijn eenvoud enorm fijn om aanschouwen. Ook het uitblijven van een heldere context (alhoewel er wel kleine implicaties worden gegeven) vond ik goed werken. Spannend in zijn eenvoud, prikkelend in zeggenschap. Zo dra Julie de kamer verlaat valt echter alle spanning weg en krijgen we eerst een 'roadmovie' a la Vibrator te zien (alleen had ik hier totaal geen interesse in de personages) en vervolgens een lange 'sensuele' worstelscène (sorry dat ik me zo plat uitdruk). Voor mij was alle dynamiek in cinematografie en eenvoud weg en bleef ik vrij ongeïnteresseerd achter.

Film die veel goed doet, maar minstens zoveel fout, die intrigerend begint en mak eindigt.

Nog even over de vergelijking met Bas Jan Ader dan maar (om die cirkel rond te maken). Vind het mechanische in zijn werk enorm prikkelen omdat het eigenlijk alleen om handelingen gaat. Juist het onvermijdelijke dat het uitstraalt, gepersonifieerd in Bas Jan vind ik mooi. Je, Tu, Il, Elle draait wat mij betreft veel minder om strikt handelingen alleen, en is veel meer geaard in de dagelijkse realiteit. Doordat hier wel (op het begin) hints worden gegeven naar het hoe en wat van Julie kan ik de twee maar moeilijk vergelijken en valt er makkelijker naar Kobayashi of inderdaad Bresson te verwijzen. Bas Jan Ader's werk (of althans een deel hiervan) is wat mij betreft een poëtische variant van Der Lauf der Dingen.

Dat dacht ik dus ook. Zeker een indrukwekkende film trouwens, ben benieuwd naar het andere werk van Akerman!

Akerman goes Criterion!

Vrij moeilijk om doorheen te komen, vooral in het begin word het je niet bepaald makkelijk gemaakt, bijna een half uur lang statische en inktzwarte shots van een meisje dat in een hoekje zit te schrijven, bijna passief eet, zich uit en weer aankleed. Zelfs de getrainde filmkijker zal af en toe even moeten zuchten en gefrustreerd op de klok kijken. Toch vond ik het bij vlagen enorm fascinerend, een soort van vergrootglas op onze, vaak nutteloze, bezigheden en routines, met een subtiele komische nood, best treffend! Alleen jammer dat het allemaal wat richtingloos is en de emotionele hoogtepunten uitblijven, hoewel de, eveneens uitgerekte, climax opzich best als een verrassing kwam. Eigenlijk beschrijft danuz het al perfect dus. Wat me trouwens opviel en waar ik nog niemand over heb gehoord is dat er weinig sporen van feminisme zijn te bespeuren, ondanks dat het hoofdpersonage duidelijk lesbisch is dan. Of zit ik er nu ver naast/klink ik zelfs naief (?) als ik zeg dat ik altijd dacht dat dit een trademark was bij de meeste vrouwelijke, veelal Europese, regiseusse's uit die tijd? Zou Akerman daar een uitzondering op zijn? Ben nu wel extra benieuwd naar Jeanne Dielman geworden eigenlijk, lijkt me best een uitdaging, mede omdat ik het idee heb dat dit concept mogelijk beter werkt met een langere speelduur, grote kans dat ik er nog van terugkom maar ik zou het best eens willen proberen... (3*)

Een zwart-wit portret in drie bedrijven. De shots zijn (te) lang en zowel plaats als tijd werken voor mij verwarrend, maar waarschijnlijk is dat de bedoeling. De regisseur lijkt haar eigen frustraties en onzekerheden over haar kijk op vrouwen en mannen op een kinderlijke en gecompliceerde manier via deze film te willen uiten, maar dat zijn mijn intepretaties. Het tweede deel is korrelig opgenomen, geen idee waarom. Ik kan er weinig mee.

Interessant, maar ook wel een tikje hoogdravend en soms wat saai. Tegelijk is het ook wel fascinerend. Wel leuk eens gezien te hebben. Ben na twee films en twee shorts nog niet helemaal overtuigd , maar wel getriggerd. 3,5 sterren.