The Mortal Storm (1940)

Deze film (met één van mijn lievelingsacteurs, James Stewart) geeft perfect de situatie weer van vlak voor de oorlog tot bij het vreselijke uitbreken ervan. Vreemd dat een fascistische partij het zo ver kunnen schoppen heeft. De prent wordt duidelijk getoond vanuit het linkse standpunt, en zo hoort het ook voor films die over de opkomst van de Nazi's gaan. Er wordt prachtig in geacteerd, het verhaal is zeer realistisch en de regie is simpelweg goed gedaan. 4.5 sterren.

De Tweede Wereldoorlog was net begonnen toen deze film werd uitgebracht. Het onheil dat nog vijf jaar over de wereld zou woeden staat er haarscherp in aangekondigd. Fijnzinnig, ontroerend en beklemmend geeft The Mortal Storm weer waar blind fanatisme toe kan leiden. Jimmy Stewart schittert, in een soort rol waar hij in die jaren in grossierde. Ook in Call Northside 777 en Mr. Smith goes to Washington bijvoorbeeld speelde hij de gewetensvolle kleine man die tegen wil en dank wordt geroepen te strijden tegen onrecht. Ook hier speelt hij weer prachtig onderkoeld - hoe zou je geen fan kunnen worden. Voor de Twentse kijkers is The Mortal Storm alleen al aardig vanwege de originele uitvoering (weliswaar in Engelse vertaling) van het 'Twentse volkslied' als drinklied op tekst van Goethe...

In weerwil van zijn ouderdom nog steeds een beklemmend drama over de ideologische splijting van een gezin na het aan de macht komen van Hitler. De verpakking van het verhaal in een verzameling idyllische kerstkaarten staat voor een scherp contrast met de dramatische inhoud van de film.
Vierde en laatste keer dat de tragische Margaret Sullavan en James Stewart samenwerkten in een film. Een klein pareltje in het indrukwekkende oeuvre van Stewart en met voorsprong de beste film van de bijzonder productieve regisseur Frank Borzage.

May we not believe as we choose and allow others to do the same?

Uitstekende anti-oorlogsfilm met James Stewart. Speciaal aan deze film is dat het de eerste Hollywood-prent is waarin kritiek gegeven werd op het Nazi-regime in Duitsland, en dit nog voor de aanval op Pearl Harbour. We zien in deze film het lieflijke gezin van een gerespecteerde professor die zijn 60e verjaardag viert. Alles wijst erop dat het gezin nog een mooie toekomst tegemoet gaat. Maar dan gebeurt het, Hitler wordt door President Hindenburg aangesteld als rijkskanselier en Duitsland verandert in een strenge politiestaat waarin niet-Ariërs onveilig zijn. Sommige gezinsleden lijken te worden gebrainwasht door het nieuwe regime en beginnen zich te keren tegenover de professor en vriend des huizes Martin. The Mortal Storm kent daardoor een redelijke portie drama wat overigens in contrast staat met de prachtige beelden van ondersneeuwde bergdorpen. Uitstekende film met een nog jonge James Stewart.

3.5 sterren

Opvallend oorlogsdrama geeft een raak beeld van de cultuur van angst en onderdrukking die in Duitsland ontstaat wanneer de Nazi's de macht overnemen. Centraal staat de familie Roth, met aan het hoofd Viktor [Frank Morgan], een wetenschapper en professor. Net nadat Viktor zijn vreugde heeft uitgesproken over het feit dat zijn familie zo'n hechte eenheid is, krijgt de familie te horen dat Adolf Hitler tot bondskanselier is uitgeroepen. De uiteenlopende reacties op dit nieuws maken duidelijk dat de verhoudingen binnen de familie op het punt staan drastisch te veranderen. Viktors pleegzoons Robert [Robert Stack] en Erich [William T. Orr], alsmede Fritz Marberg [Robert Young], de geliefde van Viktors dochter Freya [Margaret Sullavan], sluiten zich aan bij de Nationaal Socialisten. Familievriend Martin Breitner [James Stewart] is minder enthousiast en al gauw blijkt dat de Nazi-ideologie een verwoestend effect heeft op de onderlinge vriendschappen, zeker wanneer Viktor de Nazi-ideologie op basis van wetenschappelijke feiten weerlegt. Langzaam maar zeker blijkt dat andersdenkenden hun leven niet zeker zijn onder het nieuwe regime en dat betekent dat de familie Van Roth voor een groot dilemma komt te staan.
Sterk geschreven, uitstekend geacteerd en vol met scènes die een treffend beeld neerzetten van de onderdrukking door de Nazi's. Dit komt dichtbij een meesterwerk, maar ondermaats gebruik van achtergrondprojectie (vooral bij de skiscènes) en de neppe sets en decors zijn grote minpunten.

Een film met een duidelijk politieke ondertoon, verpakt in een nogal zwak familiedrama en een onvermijdelijke liefdesrelatie. Stewart duikt opnieuw op in zijn gebruikelijke rol van underdog die de handschoen opneemt tegen onrecht. Dit doet hij wederom op pacifistische wijze, zodat de nazi's nog heviger als slechteriken worden bestempeld. De soldaten zelf zijn enigszins interessant aangezien het gaat om de (vroegere) vrienden en familie van de twee geliefden, die nu dus oog in oog komen te staan. Zeker tegen het einde bemerk je een uitdrukkelijke tweestrijd die bijna resulteert in desertie. Zo ver komt het weliswaar niet en onder het motto "Befehl ist befehl" wordt het verwachte 'Happy End' dan toch geschrapt. Het verhaal is niet heel meeslepend en buiten de familiale spanningen weinig noemenswaardig. Veel personages voelen duf en onuitgewerkt aan. Sommige beelden zijn mooi, denk aan de ontsnapping (en latere achtervolging) op skilatten. Verder heeft deze film weinig impact, al zal dat destijds natuurlijk anders geweest zijn. Te sentimenteel naar mijn smaak. Ik heb anti-oorlogsfilms liever à la All Quiet on the Western Front, rauw en gruwelijk. Maar WOII was hiervoor nog niet ver genoeg gevorderd.