Citizenfour (2014)

Gaat op het IDFA draaien. Interessant.

Makers documentaire Snowden aangeklaagd wegens medeplichtigheid | NU - Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

Haast jammer dat je de documentaire niet volledig zonder voorkennis in kan gaan. Dan is het begin, als Snowden anoniem contact opneemt met Poitras en Greenwald al helemaal spannend en sensationeel. Hoewel het soms misschien wat technisch en ingewikkeld wordt is kan iemand die niet goed op de hoogte is van de zaak alles wel goed uit het beginstuk halen. Kijkers die wel goed op de hoogte zijn krijgen sowieso een interessant soort kijkje achter de schermen in de periode rondom de eerste grote onthullingen van Snowden.

Alles wordt zonder opsmuk gebracht, met alleen wat stemmige fotografie en fijne subtiel dreigende muziek. Er wordt een heel klein beetje ingezoomde op Snowden, die niet wordt verheerlijkt, maar die geeft zich niet bepaald bloot en de focus ligt echt op de inhoud en consequenties van zijn onthullingen. Aan het begin valt er soms tegelijk wat te lezen en horen waardoor de pauzeknop van pas komt, maar verder is alles helder te vervolgen. Zelfs even spannend en onwerkelijk als Snowden op zijn hotelkamer in Hong Kong zit te praten met de journalisten en er opeens een brandalarm afgaat.

Maar dit is een zeldzaam momentje in een documentaire die zich helemaal ondergeschikt maakt aan de belangrijke inhoud en zich niet laat verleiden tot preken of iets van ijdelheid toont. En dat is binnen dit genre eigenlijk best bijzonder. Ik zou Poitras wel een Oscar gunnen. Het zou ook wel een dikke middelvinger zijn naar de machtsmisbruikers en privacyschenders. 3.5*.

BAM! een Oscar en 20 andere prijzen, ieder vredelievend mens zorgt dat deze film tot in lengte van dagen onder het oog van NSA en van mensen die eindelijk eens zien waar we beland zijn! Dit zijn de helden of de mensen die vergeten zullen worden.

Het onderwerp van deze documentaire is natuurlijk uiterst belangrijk, maar jeetje, wat wordt het saai gebracht! Alleen maar pratende hoofden, monotone stemmen. Niet om doorheen te komen. De Oscar voor deze documentaire is een sneer naar de Obama regering, puur politiek bedoeld, terwijl het daar niet om moet gaan.

Ik ben het met bovenstaand bericht eens. Erg boeiend en belangrijk onderwerp, maar de uitwerking is echt gortdroog met saaie stemmen en heel veel tekst in beeld waar een voice-over een stuk vlotter zou zijn geweest. Dit samen met een zit van bijna 2 uur is wat mij betreft te lang. Ik heb de docu in 2 dagen bekeken, was er na een uur de eerste keer wel klaar mee. Gelukkig is het onderwerp wel boeiend genoeg dat het nog een beetje uit te kijken was. Ze zijn alleen vergeten dat het ook een beetje kijkbaar moet zijn.

2*

Gelukkig wordt het inderdaad gortdroog gebracht, want het gaat hier immers puur om de (zeer belangwekkende) inhoud. Die is bij vlagen nogal technisch van aard en vraagt wel wat interesse van de kijker.

Maar toch blij dat ze het op deze manier hebben aangepakt ipv allerlei flauwe intermezzo's, animaties of zijstraatjes die in feite niet ter zake doen.

Enige minpuntje is dat alles uit deze docu nog wel erg recent behoorlijk groot in het nieuws is geweest dus eigenlijk niet heel veel schokkends brengt, maar van mijn kant had ik Snowden zelf eigenlijk nooit echt zien praten, alleen over gelezen.

Toch wel onder de indruk van hem. Zo'n jonge gozer maar je ziet en hoort aan alles aan hem hoe intelligent hij is. Mooie kerel.

Wellicht dat deze docu over een aantal jaren veel meer impact heeft dan nu.

Zo, de 'message board' op IMDB gaat helemaal los op deze documentaire. Helaas moet men vooral Edward Snowden hebben. Treurig. Heel treurig. Lijkt wel hersenspoeling. Hoe dan ook hier kun je een interessant interview over de regisseuse en haar documentaire vinden. Met onder andere deze interessante kwestie:

Het is jammer dat eigenlijk alles wat in de documentaire verteld wordt door het nieuws al uitgebreid behandeld is. Daar is het Poitras kennelijk ook niet om te doen (ze heeft zelf meegeholpen alles de wereld in te helpen alvorens deze documentaire in elkaar te zetten) en ze biedt daarnaast dan ook een bijzonder interessant portret van de aanloop naar alle onthullingen en hoe die periode door de mensen achter de schermen beleefd werd. Dat helpt en maakt Citizenfour een hoogst noodzakelijk werk dat het hoogste bestaansrecht heeft. Maar toch is het balen dat de feiten die worden genoemd je al zo bekend zijn, waardoor de documentaire toch wat van zijn impact verliest.

Ja, dit verhaal heeft al veel aandacht gekregen in de media. Je zou kunnen zeggen dat het daardoor impact verliest, maar eerlijk gezegd vind ik het los daarvan nog steeds vrij indrukwekkend. Ik bedoel, hoeveel documentaires bestaan er waarin je iemand van een inlichtingendienst gefilmd ziet worden terwijl hij zijn werkgever op groteske wijze verraad? Gewoon al dat simpele gegeven maakt dit al de moeite waard. Zeker omdat de paranoia voelbaar is. Je voelt de wereld rond Snowden en de journalisten verkleinen, ondanks dat ze steeds in dezelfde hotelkamer zitten.

Vond Snowden ook wel een boeiend figuur. Je kunt je eigen mening vormen over of wat hij gedaan heeft goed is en je kunt ook je eigen mening vormen over in hoeverre de overheid gerechtvaardigd is in privacyschending, maar het spreekt op z'n minst aan dat Snowden uit gewetenswroeging lijkt te handelen. Misschien is het gewoon een kwestie van selectieve montage, maar de film weet dit beeld nooit te weerleggen en lijkt nooit onoprecht.

Natuurlijk had Poitras het geluk op het juiste moment op de juiste plaats te zijn (vanuit filmisch oogpunt dan, vanuit persoonlijk oogpunt wellicht wat minder), maar ze heeft niettemin een strakke, spannende film gemaakt over een belangrijk onderwerp. Ze durft de materie ook uit te diepen, wat ook wel fijn is, zelfs al kiest ze resoluut voor één kant. Dat laatste is verdedigbaar omdat ze zelf een speler is in verhaal. Dat voegde ook een extra laag toe. De documentaire heeft waarschijnlijk een meer urgente sfeer juist omdat Poitras geen buitenstaander is.

Een film als CitizenFour zal waarschijnlijk grotendeels beoordeelt worden aan de hand van wat iemand van de acties van Edward Snowden vindt, maar als film op zich is het toch minstens bijzonder.

4*

Superfilm. En reken maar dat het nog maar het topje is van de ijsberg.

Voor mij ieg aanleiding om eens naar mijn eigen 'spoor' te kijken wat ik achterlaat op internet. En dat op zich is al bizar dat dat nodig is. Grote hulde aan Edward!

Echt een aanrader.

De noemer 'gortdroog' vind ik hier helemaal niet terecht: docu kijkt geweldig weg, en dat ondanks dat de kijker voor een groot deel de chronologie al weet. Sfeertje deed me denken aan All The President's Men (daar wordt ook nog naar verwezen trouwens]: veel paranoia, geheime coderingen, verknipte briefjes, anonieme bronnen... zelfs wanneer je weet hoe het verloop van zaken zal zijn, is er best wat spanning.

Ook wel interessant is dat voor de verandering de documentairemaker (maakster) nu eens niet naar het nieuws toegaat, maar dat het nieuws naar haar toekomt. Best bijzonder ook dat ze vlak nadat ze hem ontmoeten meteen beginnen met filmen, dat neemt een bepaalde vooropgezetheid weg... geregisseerd is het nergens, gezond chaotisch wel. Ze wisten ongeveer wel waar ze aan begonnen, maar duidelijk niet helemaal.. de importantie van de informatie overvalt de interviewers behoorlijk, wat voor een mooie dynamiek tussen de gesprekspartners zorgt.

Inhoudelijk heb ik er meer moeite mee. Potrais neemt duidelijk stelling in (een stelling waar ik het grotendeels mee eens ben, maar dat terzijde), maar ze had af en toe wel wat meer advocaat van de duivel mogen spelen. De systemen zoals opgezet zijn zwaar onethisch in de uitvoering, maar zullen met een ander doel zijn opgezet: het voorkomen van aanslagen, het signaleren van verdachten etc. In hoeverre zijn ze daarin geslaagd? Heeft het afluisteren van (bepaalde) personen nut gehad? Inboeten aan privacy met als resultaat een veiligere wereld, bestaat zoiets in dit geval? Waarom kiezen de inlichtingendiensten voor een sleepnetmethode ipv gericht afluisteren? Het zijn vragen die gesteld hadden moeten worden, al was het alleen maar om een genuanceerdere docu af te leveren. Deze onderwerpen werden bijvoorbeeld wel behandeld door Nieuwsuur een half jaar geleden en Snowden had daar prima antwoorden op, die juist vóór de stellingname in deze docu pleiten.

3,5*

Prima docu ondanks dat het onderwerp al bekend is.

Zeker eens de moeite om gezien te hebben.

Ronduit slecht, veel gelul wat geen context heeft. Eerst halft van de film kan gelijk geskipt worden. Tweede helft gebeurt ook weinig tot niks.

Gast krijgt gevoelige informatie en lekt het uit. Er zit weinig inhoud in. Er wordt weinig verteld over hoe en wat. Gewoon een paar random verhaaltjes etc.

Tevens bewijst dit wel dat hij behoorlijk lijkt te kicken op het feit dat hij bekent wordt overal in de wereld. Net wat de verslag gever zegt waarom jezelf bekent maken?. Gast is gewoon media gijl en wil gewoon aandacht. Dit versterkt zijn punten niet.

Tevens vindt ik de overheid ook wel erg veel in een negatief scherm gezet te worden. Aan het eind van de rit wil jij veilig op een trein zitten of in een vliegtuig. Dat ze dan alles moeten aftappen is dan ook niet zo'n heel raar iets.

Voor mensen die niet zo into edward snowden zijn, het voegt weinig tot niks toe. Documentaire is behoorlijk slecht. Ik heb betere gezien.

Welterusten.

Ik me braaf in te houden...

'k vond het wel eens interessant om deze docu gezien te hebben. 'k wist een beetje waarover het ging, maar het was wel eens nuttig om deze te bekijken. De is een redelijk rechtlijnige docu die vooral veel gesprekken bevat, maar toch werd het boeiend gebracht.

De moeite om gezien te hebben.

Aardige Documentaire, die een boeiend onderwerp bevat. De algehele uitwerking is echter op een te saaie manier gebracht. Zonder enige voorkennis is er maar moeilijk in te komen. Toch goed om eens gezien te hebben. 3 Sterren.

Ik weet niet goed waar dit allemaal over gaat, ik heb niet veel verstand van computers of geheime diensten, wel mooi om te zien dat deze man zo naar de voorgrond treedt om ons bewust te maken van de informatie die allemaal verzameld en gedeeld wordt.

Uitstekende documentaire over Edward Snowden die documenten lekt waaruit blijkt dat de NSA iedereen bespioneerd. Uiteraard is de privacy-kwestie omtrent deze lek interessant, maar deze documentaire is vooral boeiend als live registratie van een klokkenluider op het moment dat hij de klok luidt. Hierdoor kijkt het geheel redelijk spannend weg.

Dit soort cinema-verité is altijd een beetje hit or mis. Geluk voor de filmmakers zijn de gebeurtenissen belangwekkend genoeg om een sterke observatie neer te zetten. Want, alhoewel het verhaal meer dan bekend is, is het juist de vorm die dit interessant maakt. Een directe, dicht-op-de-huid documentaire waarin de daadwerkelijke whistle-blow en de real-time gebeurtenissen mooi in elkaar doorlopen. Ik heb zelden een documentaire gezien die zo on-spot een politieke kwestie aankaart. Maar daar moet je als filmmaker denk ik ook maar geluk mee hebben.

3,5*

Alleen al het besef dat je nu de 'live' beelden ziet van wat destijds naar buiten werd gebracht over Snowden, vind ik erg interessant (zoals de onthulling in de hotelkamer in Hongkong). Ondanks de 'saaiheid' van filmen en montage heeft de docu een sluimerende spanning, wetende wat er boven het hoofd van Snowden hangt en gezien zijn lef en intelligentie. Opsmuk zou misschien zelfs misstaan in zo'n realistisch relaas.

Ik begrijp de positie van de filmmaakster maar vind het jammer dat op slechts enkele zinnetjes na, geen aandacht is voor de redenen waarom instellingen zoals de NSA informatie verzamelen. De tussen neus en lippen door gebrachte, letterlijke uitspraak dat de dataverzameling een doel is - (het is een middel..) - vind ik dan ook getuigen van een soort tunnelvisie waar meerderen last van leken te hebben.

Voor zover een nooit volledig geïnformeerde burger als ik kan oordelen, schaar ik de acties van Snowden net zoveel onder een vorm van hoogverraad als onder heldendom, zo niet meer. Inlichtingendiensten zouden daarbij nooit hun echte troef kunnen uitspelen (real time bekend maken hoeveel opgepakt worden, aanslagen verijdeld, etc.). De vraag zou dan ook rijzen welk aantal voldoende is om de gigantische dataverzameling en -opslag te rechtvaardigen, maar da's een discussie los hiervan.

Buiten dat soort opvattingen om is het een sterke docu die ook nog eens een goede schets geeft van de moderne tijdgeest (de privacy-versus-veiligheidskwestie).

Belangrijk werk. Vorige week zag ik Snowden, en nog meer dan de gedramatiseerde bio van Stone ademt Citizenfour urgentie. Nog steeds, want terwijl de man vastzit in Moskou, gaat het debat over privacy gewoon door.

Waar Snowden in retrospectief een beetje een reconstructie is van de documentaire, zit je in Citizenfour met je oog op de 'actie'. Ik hoor mensen dat saai noemen, zelf vond ik het waanzinnig interessant te kunnen zien hoe de echte klokkenluider (en niet Gordon-Llevitt) uitleg gaf, nieuws verwerkte etc. Dat een en ander zich dan afspeelt in een doodnormaal hotelkamertje geeft de docu een haast claustrofobisch sfeertje. Op een gegeven moment gaat er in het hotel een alarm af, en voel je de spanning: is er iets aan de hand? is het maar een test?

Naast het verhaal van Snowden zelf krijg je ook een goed inkijkje in de juridische en journalistieke verwikkelingen die na de onthullingen plaatsvonden. Is Snowden wel te verdedigen, en hoe moet dat dan gerealiseerd worden? Hoe kunnen journalisten als Glenn Greenwald (the Guardian) en Laura Poitras (de documentairemaakster) hun werk uitoefenen zonder zelf ook de adem van de NSA en de Amerikaanse overheid in hun nek te moeten voelen? Het zijn zaken die in de film onderbelicht bleven, omdat daar niet de periode ná Snowden's vlucht uit de VS, maar de periode daarvoor nadruk krijgt. Ook zien we in Stone's gedramatiseerde versie in mijn ogen te veel van de relatie tussen Snowden en Lindsay Mills. In Citizenfour is die romantische factor nagenoeg verdwenen, en dat zag ik persoonlijk als een groot voordeel voor de scherpte en het realistische gehalte dat de docu uitdroeg.

Wél vond ik dat het niveau na de gesprekken in de hotelkamer wat achteruit ging. De montage werkt dan niet altijd mee, met soms wat doelloze beelden en weinig begrijpelijke overgangen. De materie wordt daarnaast niet altijd even prikkelend gebracht, maar dat is ook niet de insteek van Poitras geweest. Citizenfour draait echt om de relevantie van de inhoud. Ik zou hem iedereen aanbevelen, en dan niet omdat de docu zo waanzinnig in elkaar steekt, maar omdat ze tot denken aanzet, en inzicht verschaft in een kwestie die iedere zichzelf respecterende burger aangaat.

Net geen 4*.

Klokkenluiders, moderne technologie en de gevolgen voor de rechtstaat. Meer dan genoeg materiaal voor een relevant tijdsdocument over de rol die Edward Snowden heeft gespeeld in het lekken van informatie over de verregaande macht van inlichtingsdiensten als NSA. Belangrijk is het vast wel, maar erg interessant is het niet meer voor een kijker in 2017. Edward Snowden zit een beetje op een laptop te pielen en legt uit waarom het van cruciaal belang is dat de kijker hem serieus neemt. In onbegrijpelijk vakjargon - voor de leek zoals ik- legt hij uit hoe individuele vrijheden in gevaar komen door de manier waarop de Amerikaanse inlichtingendiensten moderne technologie inzetten. Op de soundtrack klinken omineuze muziekjes en een dreigende vertelster om ons ervan te doordringen hoe urgent het getoonde allemaal is. Een beetje gemakzuchtig en populistisch, maar ik heb te weinig kennis over de materie om er zinnige uitspraken over te mogen doen. Voor wat het waard is: Snowden lijkt me een aardige kerel.

Laura Poitras stond sinds haar kritische documentaire My Country My Country (2006) op een ‘watch list’ bij de Amerikaanse overheid en verhuisde zelfs naar Berlijn om zo weinig mogelijk last van intimidatie te hebben. Precies om die reden besloot klokkenluider Edward Snowden, een IT-er die in dienst van de overheid programma’s schreef die tot doel hadden om ongemerkt op gigantische schaal privédata van nietsvermoedende, onschuldige burgers te verzamelen, haar hulp te vragen bij de publicatie van de gevoelige informatie en de bewijsstukken die hij daarvoor had vergaard. Poitras filmde de gesprekken die Snowden met The Guardian-journalist Glenn Greenwald waarin de strategie wordt bepaald waarmee de informatie naar buiten komt. Het gegeven mag dan statisch zijn en niet iedereen zal de technische details helemaal begrijpen, maar wie een idee wil krijgen van wie Edward Snowden was en is mag dit niet missen. En het is bij vlagen bijzonder spannend.