Twee jongens van het platteland trekken naar de stad, maar wat ze daar ontdekken...

Is in 2024 het 'uit de kast komen' nog een ding? Nou, die ervaring is natuurlijk heel persoonlijk, maar ook al denk ik heel liberaal over waar je op valt en wat je daarvoor voelt, de wereld is nog niet zo ver. Ook in Nederland zijn er nog genoeg obstakels. Niet alleen binnen de heterowereld, maar ook binnen de lhbti-gemeenschap. Ik heb het daar met enige regelmaat over met vrienden uit de LHBTI-gemeenschap. Hoe hou je je stand binnen jouw omgeving? Wat zijn je verwachtingen en wat verwacht jouw omgeving weer van jou? Zowel in de heterowereld als die van de wereld van de LHBTI-wereld is dat niet allemaal makkelijk.

In Out wordt het verhaal verteld van twee jongens uit de provincie waarbij hun openheid over hun seksualiteit tot twee hele verschillende ervaringen leidt. Voor de een positief, voor de ander een stuk minder.

De dromen en bedrog van een betere wereld

In Twente dromen Tom en Ajani van een glorieuze carrière in de filmindustrie. Ze willen speelfilms maken, maar in Twente gaat dat gewoon niet lukken; daarvoor moeten ze naar Amsterdam. Dat vormt al een obstakel dat ze moeten overwinnen, maar dat is niet het enige. Tom en Ajani zijn namelijk ook geliefden, en dat is in Twente niet door iedereen geaccepteerd. Ajani wordt bij zijn coming-out als homoseksueel liefdevol ontvangen door zijn ouders, maar Tom wil niet uit de kast komen. Tom is namelijk geen homoseksueel, maar valt op dit moment gewoon op een jongen. Daarnaast ervaart hij de afkeuring van zijn vader en de omgeving in Twente veel sterker dan Ajani dat doet.

Wanneer de twee worden aangenomen op de filmacademie in Amsterdam, lijkt de weg naar de vrijheid die ze zoeken voor hen open te liggen: de vrijheid om te zijn wie ze zijn. Toch verloopt dat niet voor ieder zoals ze misschien hadden gehoopt, en komt hun relatie onder druk te staan.

Een kritisch debuut

Out is de eerste fictiefilm van regisseur Dennis Alink die eerder furore maakte met de documentaires als Sluizer Speaks over het zwarte schaap van de Nederlandse filmindustrie: George Sluizer, maar ook met Unknown Brood over de laatste momenten van rocker Herman Brood, en Freek over Freek de Jonge die op 75-jarige leeftijd gedwongen wordt te kijken naar zijn eigen pijnpunten. Dat Alink de overstap van documentaires naar fictiefilms zou maken zat er al een tijdje aan te komen, en met Out maakt hij ook een zeer geslaagd debuut. 

Lees ook: Kijkers uitzinnig door nieuwe westernserie van 'Yellowstone'-ontwikkelaar: 'Hij blijft maar gaan'

Alink koos voor zwart-wit, niet alleen vanuit artistiek oogpunt, maar omdat de wereld van het personage Tom, waarop de film voornamelijk focust, vooral in een zwart-wit wereld leeft. Tom wordt namelijk gedwongen om naar zichzelf te kijken, en dat gaat hem helemaal niet goed af. Alink weet echter niet alleen Toms obstakels bloot te leggen, maar ook die van zowel de heterowereld als de LHBTI-gemeenschap. Wanneer Ajani eenmaal in Amsterdam arriveert, fladdert hij als een vogel zo vrij door de stad en wordt omarmd door mensen uit de LHBTI-gemeenschap. Tom daarentegen ervaart dat veel minder. Dit komt ten eerste door zijn eigen houding, maar ook doordat hij niet meedoet met de ongeschreven regels binnen Ajani’s nieuwe vriendenkring, waardoor hij daar ook niet helemaal wordt geaccepteerd.

Alink durft kritiek te leveren op zijn eigen personages en op de bekrompenheid van de heterowereld, maar ook op de LHBTI-gemeenschap. Dat laatste zien of horen we nauwelijks, maar het is zeker iets dat leeft, en waar nauwelijks over gesproken wordt. De vergankelijkheid van liefde, seks en uiteindelijk ook vriendschap, die in ieder geval binnen sommige groeperingen in de gay-scene leeft, weet mij als hetero nog altijd te verbazen. Het pakt namelijk niet voor iedereen goed uit, en dat zien we ook terug in Out.

Weergaloze clubscenes

Het acteerwerk in Out is zeer goed en overtuigend. Bas Keizer speelt Tom als de getergde ziel die echt met alles en iedereen moeite heeft, niet alleen met het accepteren van de buitenwereld, maar ook met zichzelf. Hij is een buitenbeentje. Hij vindt zichzelf beter dan zijn medestudenten omdat hij meer kennis heeft, maar in het echte leven is meer kennis niet voldoende. Je moet die kennis ook kunnen uitdragen, en op het gebied van communicatie faalt hij gigantisch. Keizer vertolkt Tom dan ook treffend door hem een licht autistische stijl van spreken te geven – als ik dat zo kan en mag noemen.

Jefferson Yaw Freepong-Manson is perfect gecast als de flierefluiter Ajani, die geen enkele weerstand lijkt te zien in een voor hem nieuwe omgeving. Hij omarmt die juist, en dat is van zijn gezicht af te lezen. Daarnaast verdienen de goed gekozen bijrollen een vermelding, zoals Henry van Loon, Victor Löw en vooral Fjodor Jozefzoon als Fernando, een van Ajani's nieuwe vrienden. Aan het begin van de film had ik een behoorlijke hekel aan deze opgeblazen, stereotype relnicht, maar wanneer hij zelf pijn ervaart, zie je dat zo goed in zijn gezicht.

Buiten de personages is er een grote hoofdrol weggelegd voor de cinematografie. De clubscènes zijn echt ijzersterk. Al tijdens een van de eerste scènes kreeg ik het gevoel erbij te zijn, iets wat ik sterk verlangde bij Hardcore Never Dies uit 2023. Omdat ik in de jaren ’90 diep betrokken was bij de gabber-scene, hoopte ik dat gevoel in die film terug te zien, maar dat gebeurde niet. In Out gebeurt dat wel, en ik raad Alink dan ook aan om te overwegen of het maken van videoclips niet iets is wat hij aan zijn cv wil toevoegen.

Als ik een minpunt van de film zou moeten benoemen, is het dat de biseksualiteit van Tom onderbelicht blijft. Het zou interessant zijn geweest om te verkennen wat deze seksualiteit betekent binnen zowel de hetero- als de LHBTI-wereld. Het is een onderwerp dat in beide werelden vaak met enige argwaan wordt bekeken, vooral als het gaat om mannen. Niet alleen Toms houding vormt daarbij een obstakel, maar ook de acceptatie van zijn seksualiteit door de buitenwereld had meer aandacht verdiend.

Out is een zeer geslaagd fictiefilmdebuut van Dennis Alink, en ik ben dan ook heel benieuwd wat er hierna gaat volgen.