Der Letzte Mann (1924)

Een aangename film. Vooral het kijken waard voor de cameratechnieken en de effecten. Ondanks het volstrekt belachelijke einde een 4/5

Mee eens, de film had moeten eindigen net vóór dat lamme bericht kwam van de miljonair die sterft in het toilet en zijn geld geeft aan de hoofdrolspeler. Daarvoor was het een vakkundig gedraaide film, die pas echt goed op gang kwam op het moment dat de hoofdrolspeler doordraait. De hallucinaties / dromen zijn heel mooi in beeld gebracht. Het einde doet helaas wat afbreuk aan de film.

Met dit in het achterhoofd is het einde wel te behappen.

Director F.W. Murnau and screenwriter Carl Mayer originally wanted the film to end with the death of the doorman at the bathroom. Executives at UFA pressed them to conjure up a happy ending before the film's premiere in order to maximize its economic potential. Murnau and Mayer, obviously annoyed by this, created a cynical epilogue, showing the doorman having inherited from an eccentric hotel guest, who bequeathed his entire estate to the last person seen before he died. The executives also pressed the artits to change the film's title from "The Last Man" to "The Last Laughter". -IMDB Trivia

Emil Jannings & Murnau is een succesformule!!!

En dit is een van Emil Jannings betere rollen (en dat zegt nogal wat!!)

Geweldige film!

Mee eens. Zonder de epiloog had deze film uiteraard een nog diepere impact gehad, maar aangezien Murnau en Mayer hierbij machteloos waren in hun verzet kan ik het niet over mijn hart verkrijgen punten aftrek te geven aan wat in alle andere opzichten een magnifiek meesterwerk is. 5*

21 Januari 2008 komt deze uit op Masters of Cinema!

Volgende week vrijdag om 20.15 te zien in de Lutherse kerk te Groningen, met live orgelmuziek...

Ook weer een topfilm die echt weer een klassieke uitstraling heeft.

Een zeer aangename en sfeervolle film, met een mooie rol van Jennings.
Er zitten een paar prachtige camera effecten in de film, denk bijv. aan de scene als Jennings dronken in z'n huiskamer zit en droomt.
Ik vond het einde wel goed, maar de film was eigenlijk nog sterker geweest als hij geen happy end had. Niettemin is dit ook weer een voortreffelijke Murnau film!

4,5*

Heb je 'em op dvd gezien? Ben nog steeds op zoek naar een geschikte beelddrager van deze film...

Ik heb hem op dvd gezien ja, EUREKA! Uitgave. Een mooie uitgave!

Wederom een sterke Murnau, die ook hier zijn technische kunnen voor die tijd laat zien.

Maar hoe technisch en goed uitgewerkt de film ook is, het is toch echt het acteerwerk van Emil Jannings dat deze film zo goed maakt. Wonderlijk om een acteur van 40 jaar zo'n prachtige oude man te zien neerzetten, maar ook de overige acteurs doen het zeer goed.

Ik heb nu vijf van de zes Murnau's gezien, die ik in bezit heb, en de laatste (Tabu) staat nu hoog op mijn lijst om snel te zien!

4*

Ontroerende, meesterlijke film van drie creatieve genieën: Regisseur F.W. Murnau, cameraman Karl Freund, en hoofdrolspeler Emil Jannings. Door alledrie wordt hier werkelijk een toprestatie geleverd.

Tussentitelkaarten worden in deze 'silent' vrijwel niet gebruikt, waardoor de film een prachtige 'flow' houdt en er bijna sprake is van pure cinema.

De mis-en-scene, gekoppeld aan enkele zeer innovatieve cameratechnieken, is absoluut weergaloos. De 'droomscene', waarin nog enkele expressionistische motieven, is echt hemeltergend mooi, evenals de scene waarin de ontluistering van Jannings compleet wordt door het versneld terugtrekken van de camera.

Over het einde is al het een en ander gezegd, en ook ik ben van mening dat het enigszins afbreuk doet aan het geheel. Het is letterlijk en figuurlijk geforceerd. Ik had nog hoop dat deze scene ook een droomscene zou blijken te zijn, maar helaas....

Dat is dan ook de enige aanmerking op deze verder absoluut sublieme film.

Magnifiek.

Sociaal maatschappelijk kritische film met een sterk moraal op een 'dienblad' gepresenteerd als een luchtig doch sprankelend apotheose.

Murnau imponeert met deze ontroerende film met, wederom, weergaloos camerawerk.

Met het 'uniform' als centraal thema voor misplaatst vereenzelviging van 'macht' is het voornamelijk het luchtige acteerwerk dat de vaart erin weet te houden en, niet onbelangrijk, dragen sublieme restauratie werkzaamheden van overgebleven film materiaal en een herziene dvd uitgave onder de label Masters of Cinema ook een steentje bij aan een sprankelende belevenis.

4.5*

Visueel een zeer krachtige film met schitteren camerawerk van Karl Freud, uitstekend acteerwerk van Emil Jannings en een van de slechtste filmeinden in de geschiedenis van de cinema. Als ze dat belachelijke 'happy end' - toegevoegd op last van de UFA las ik - er weer uitknippen, houd je een prachtig dramatisch einde over. Voor deze ongeloofwaardige slechte toevoeging meen ik daarom een ½ punt in mindering te moeten brengen. Het is voor mij te veel een smet voor deze verder zeer goede zwijgende film.

3,5*

Heb nog geen tegenvallende film van Friedrich Wilhelm Murnau gezien. Ook Der Letzte Man is een goede film met een geweldige Emil Jannings en heerlijke contrastrijke Karl Freund-cinematografie. Overigens was het einde wel heel erg bizar. Er kwam letterlijk een titel tevoorschijn waarop stond dat het verhaal eigenlijk had moeten eindigen omdat het hoofdpersonage alleen nog maar de dood als uitzicht had. Echter had de schrijver medelijden dus schotelen ze ons dit voor. Bizar. Verder uitstekende film.

Geniale film weer van Murnau.Geen expressionistische gekkigheid dit keer(m.u.v. het kantelende hotel)maar neue Sachlichkeit met maatschappikritiek:een met een wilhelminische scnurrbart uitgeruste lakei die zijn status laat afhangen van zijn uniform/functie.Vergelijkbaar dus met de mentaliteit van Dr. Unrath in Der blaue Engel,ook gespeeld door Emil Jannings die ik op grond van de gememoreerde 2 films en "Faust" toch wel tot de grootste acteurs aller tijden durf te rekenen.

Het slot is natuurlijk volslagen bathetisch,maar kun je de makers niet aanrekenen.

Een erg sterke film van Murnau.

Een mooie maatschappelijk kritische film, waarin Emil Jannings een geweldig sterke rol speelt, waarbij ik slecht na een paar minuten al een behoorlijke sympathie voor hem voelde. Een vakman, die alles voor zijn gasten en collega’s over heeft dat zie je duidelijk terug. Het camerawerk is ontzettend goed en het surrealistische tintje dat er in zit, geeft alles nog wat extra kracht.

Dat Murnau zijn tijd vooruit was, zag ik al bij Sunrise, maar hier bewijst hij het wederom. Ik was wel benieuwd hoe dit boeiende werkje zou gaan eindigen en ik moet het helaas met de meeste mensen hier eens zijn. Ik zeg helaas, omdat het een erg zwak einde is. Een einde dat ontzettend geforceerd oogt en totaal niet lijkt te passen bij de rest, dat allemaal wel erg vloeiend loopt.

Jammer, maar de rest van de film is dus wel erg goed. Fijn camerawerk en misschien wel het beste acteerwerk dat ik ooit zag in een stomme film.

4,0* dik

Het happy end was een eis van de producent, die de versie van Murnau (waarbij de hoofdpersoon zijn leven op het toilet eindigt) te somber vond.

Ik vind het juist wel een mooi eind, omdat het zo ironisch is: een commentaar op het haast perverse verlangen van het publiek (of eigenlijk de industrie die een zo groot mogelijke publiek beoogt) om een film altijd tot een goed eind te willen zien komen.

Mooie film met prachtige decors. De details in deze film hebben een hoge documentaire waarde. Op de duur ergerde ik mij wel aan de inertie van de hoofdacteur die maar blééf duren. Hij leek als in een droom gevangen te zitten en dat hield gewoon té lang aan.

Was wel een beetje in de war. De naam van het hotel (Atlantic, met een c) en de krantenartikelen (+ de trouwcake) suggereerden een Amerikaanse grootstad of was het toch allemaal in Berlijn te doen? De openingstitel en de tekst voor de epiloog waren dan weer in het Duits.

Het einde was (zoals de inleidende tekst zelf al suggereerde) was behoorlijk onnozel en ongeloofwaardig. De tip over de producent die zijn einde wilde van 'Ik Doe Moeilijk' was in deze heel verhelderend.

Ik vond de film zeker oké (heb 'm gezien met prima live piano muziek) maar nét niet 'goed'.

F.W. Murnau maakte er een sport van om zo min mogelijk tussentitels in zijn stomme films te verwerken en toch begrijpelijk te houden. Iets wat hem met deze film prima gelukt is. Sterker nog, soms vind ik die tussentitels afleidend werken en wordt het er allerminst duidelijker op. De Letzte Mann handelt over een ouwe hotelportier (Emil Jannings) die een andere functie krijgt: toiletschoonmaker. Beng! Weg uniform, weg eergevoel en de beste kerel voelt zich behoorlijk gekrenkt en verdrietig er door. Ondertussen speelt hij op het thuisfront (prachtige decors daar trouwens) een toneelstukje door zich nog steeds doen te voorkomen als portier.

Het is een best mooi drama geworden met mooi opgezette en knap gefilmde scenes. Alleen het einde vernaggelt de film behoorlijk. Het is echt lam en flauw gevonden en past ook gewoonweg niet. Erg jammer, maar al met al toch een ruime voldoende.

Mijn vierde Murnau (de andere drie laten zich wellicht makkelijk raden) en wederom niet teleurstellend, al verschilt hij behoorlijk van de andere drie in thematiek.

Ik heb Kracauers boek 'from Caligari to Hitler' nog niet gelezen, maar ik kan me gezien het 'identicatie met uniform' aspect van deze film bijna niet voorstellen dat hij het niet behandelt? Weet iemand dat?

Een man en zijn uniform

Ik ben me de laatste tijd wat meer aan het verdiepen in de wondere wereld der silents. Nog steeds niet mijn favoriete tak uit de cinema, ik moet er toch in een bepaalde state of mind voor zijn, maar ik zie wel een aantal interessante films passeren. Nosferatu van F.W. Murnau vond ik erg sterk, dus ik was benieuwd wat Der Letzte Mann ging brengen.

Jammer genoeg is het wat uitgedraaid op een sisser, niet op zijn minst door het volstrekt belachelijk einde. Het zalft weliswaar de wonde al een beetje dat Murnau er zelf niet voor heeft gekozen om de film met een happy end te laten eindigen (hij geeft dit precies ook wel aan in een epiloog die ik jammer genoeg niet ten volle heb meegekregen omdat er geen ondertiteling was en ik geen Duits spreek), maar het laatste kwartier is zo vreselijk slepend! Gewoon de ene na de andere flauwe scène waar we de portier geld zien spenderen. En ergens neem ik dat Murnau toch wel kwalijk, want het lijkt me dat hij de manier waarop de film moest eindigen toch zelf heeft gekozen. Her en der lees je dat het slotstuk vooral cynisch is bedoeld, maar dat ontgaat me dan toch eerlijk gezegd. Had de film liever zien eindigen met de zelfmoord van de portier, al klinkt dit dan wel weer erg luguber..

Het is me bij Nosferatu niet opgevallen, maar het is wel knap hoe Murnau een poging doet om de film met zo min mogelijk tussentitels te presenteren. Hij kiest ervoor om de beelden voor zich te laten spreken en het resulteert vaak in een schoonheid aan beelden. Sowieso de moeite om dit eens op het grote scherm te zien. Dit heeft echter wel als gevolg dat Jannings zich genoodzaakt voelt om met erg veel gedoe en weidse gebaren te acteren. Zijn prestatie wordt nagenoeg unaniem bewierookt, maar hij schmiert er op den duur wat op los naar mijn gevoel. Toch is het wel Jannings die de film draagt. Dat imposante lichaam, die schitterende snor, … Hij is overduidelijk op zijn plaats, maar zoals gezegd kreeg ik er na een tijd wel genoeg van.

Misschien daarom ook dat het toegevoegde einde me zo stoort, het was namelijk rond die tijd dat ik het gevoel kreeg dat de film wel mocht eindigen. Wat volgt is echter een compleet nutteloos kwartier waarmee Murnau zijn film compleet onderuit weet te halen. Kan zich meten met Lang's Woman in the Window als het om onbevredigende eindes gaat. Prachtige poster, dat wel.

3*

Een weergaloos bewegend George Grosz-schilderij.

Grandioze cinema, beste Murnau die ik tot nog toe zag.

pippo ...

Acteerwerk, camerawerk, regie, muziek, alles dik in orde, maar het verhaal liep wel heel traag. Ik beschouw mezelf als een empathisch persoon maar ik miste hier toch de morele verontwaardiging. De beste man kan het zware werk niet meer gedaan en krijgt een wat lichtere functie. Vervelend, maar schappelijk toch dat ze hem in het cao-loze tijdperk niet gewoon aan de kant schuiven. Jannings' personage neemt het, om het voorzichtig uit te drukken, nogal zwaar op en er volgen zo'n drie kwartier totale lethargie.

Helemaal bont maakt zijn vrouw het: als ze hem als wc-knecht ontwaart uit ze een geluidloze schreeuw en zet het op een hysterisch rennen zonder acht te slaan op het verkeer- ook in 1924 niet zonder gevaar trouwens. Zijn buren en schoonzoon doen er nog een schepje bovenop. Meer dan "het systeem" lijkt Murnau dan ook de statusgevoelige burgerman op de hak te nemen. In dat opzicht was het einde niet eens zo vreemd.

"Geen woorden, maar pure cinema", dacht Murnau en liet gewoon de tussentitels achterwege en eigenlijk heb ik ze niet gemist want mede door het prachtig camerawerk van Karl Freund en het subliem acteren van Emil Jennings was alles heel duidelijk en betekenisvol.
Het verhaal van de man, woonachtig in een zeer eenvoudige, zeg maar armoedig arbeidersmilieu, moet wanneer hem zijn prestige-job wordt ontnomen de kelk van vernedering tot op de bodem ledigen.
Prachtige scènes in deze fase van de film, zoals de droomscène maar ook deze van de burenroddel, het hoongelach, de minachting...de volledige ontreddering van het hoofdpersonage.
Komt het klasse-onderscheid reeds vanaf het begin van de film tot uiting, in de epiloog, wordt het "to be or not te be" sterk uitgesmeerd, zelfs dat de slotscène op een Chaplin-idee lijkt te berusten.
Sterke film met misschien als minpuntje het overacting van de vrouw van het hoofdprsonage wanneer ze de waarheid ontdekt maar erg heb ik er me ook niet aan gestoord. Het woog eenvoudig niet op tegen al het goede van deze film.

Net als Sunrise een uiterst eenvoudig verhaal dat dankzij zorgvuldige regie, knap opgebouwde sets en superieure cameravoering alle beperkingen overstijgt en een emotionele ervaring wordt, ondanks een zekere mate van overacteren die Emil Jannings niet ontzegd kan worden. Hoogtepunten zijn de poëzie van het ontwaken van een flatgebouw en haar bewoners, de mooie "wishful thinking"-droomsekwens van de portier wanneer hij een enorme koffer met één hand boven zijn hoofd tilt en daar een uitbundig applaus voor krijgt, de vervormde beelden van wie en wat de dronken portier allemaal ziet, en de hallucinatie van het omvallende gebouw. Knap werk ook van de bewegende camera, terugtrekkend vanaf de ingang van het hotel, vliegend langs de slapende piccolo's, weggeblazen door een trompet en draaiend rondom de dronken Jannings – nu niet meer revolutionair zoals toen, maar nog altijd zeer effectief. Weinig vernederends blijft het personage van Jannings bespaard, hoewel het huwelijk van zijn nicht wel een avond respijt van de ellende biedt; de epiloog is feitelijk overbodig maar wel hilarisch – als de nachtwaker op het einde aan tafel zit te dommelen zien we dat het prijsje nog aan zijn Meerschaum-pijp zit!

De kleren maken de man, zegt men wel eens. Dat geldt zeker voor het personage dat Emil Jannings hier neerzet. Zijn uniform als portier van een luxehotel is een statussymbool. Z'n indrukwekkende snor is nog in de stijl van keizer Wilhelm. Vaak is er een lichtbron in beeld, waardoor het contrast tussen licht en donker groter wordt.

Hij woont in een arme arbeidersbuurt, maar werkt in een omgeving waar kaviaar, champagne en glimmende schoenen de norm zijn. Wanneer hij wegens ouderdom gedegradeerd wordt naar een uitbolbaantje zonder uniform, wil hij de realiteit niet onder ogen zien. Je ziet hem lichamelijk ineenkrimpen. Hij wordt uitgelachen door de roddelaars. Z'n vertroebelde waarneming onder invloed van alcohol wordt getoond. Hij dagdroomt dat hij een zware koffer met één hand op kan tillen. Het einde, waarin het cliché van de onverwachte erfenis gebruikt wordt, komt over als een onrealistische. wensdroom.

Dat F.W. Murnau veel meer is dan een horroricoon wist ik al sinds bekijken van Sunrise. Bij Der Letzte Mann werd me al snel duidelijk dat het ook hier gaat om de verfilming gaat van een diepmenselijk verhaal, en artistiek op héél hoog niveau. Briljante regie en camerawerk van Murnau en cinematograaf Karl Freund. Het pov openingsshot is al meteen top en ik had meteen de neiging om de film stil te leggen en het shot opnieuw te bekijken. De camera van Freund is uiterst beweeglijk en lijkt geen hindernissen te kennen. Eveneens briljant is de weergave van het delirium van Emil Jannings en zijn neergang tout court. Emil Jannings speelt zijn rol schitterend trouwens, waarbij de inhoud van het verhaal, de act van Jannings en het visuele werk van Freund en Murnau één geheel vormen zoals dat idealiter altijd zou moeten zijn in film. En dit alles zonder tussentitels!

Ik zag dus voor mijn ogen een meesterwerk ontrollen … gedurende de eerste 70 minuten. Toen echter kwam de epiloog en die sloeg als een mokerslag het hele opgebouwde fragiele meesterwerk in wording aan diggelen met een pompeuze ongeloofwaardige finale, als een tang op een varken aan de film geplakt. Eender welk einde - of de film laten stoppen net voor de epiloog - was voor mij beter geweest dan het einde waar Emil Jannings niet zomaar een beetje meer geluk dan voorheen heeft, maar eventjes onverwacht erfgenaam is van een overleden oliemiljonair, op een totaal ongeloofwaardige manier. Het kan best zijn dat men dit soort einde nodig vond in die onzekere tijden van de Weimarrepubliek, maar voor mij is daarmee een meesterwerk gesneuveld met de eindmeet in zicht.

Bij Woman in the Window heeft Lang nog het excuus dat hij onder druk stond van de censuur (hay code) om er een 'droom' van te maken, zoniet moest zijn hoofdpersonage het per definitie ontgelden op de elektrische stoel of zo. Maar Murnau heeft helemaal géén excuses voor dit lompe einde

Een heel fijn stukje stille cinema. Der Letzte Mann is prachtig gefilmd, met voor die tijd enkele ingenieuze stukjes camerawerk (dat gebouw dat hallucinant op het hoofdpersonage lijkt af te komen, bijvoorbeeld, knap!) en een heel sfeervolle set-aankleding. Die openingsscène aan de ingang van het hotel, met de hele drukte op de straat en in het hotel en de eerste blik op het leven van het hoofdpersonage, greep me meteen helemaal vast. Het is natuurlijk een relatief andere mindset dat je nodig hebt bij het kijken van een stille film, en het vergt misschien een beetje meer actief inlevingsvermogen om het personage volledig te 'vatten', maar Der Letzte Mann is daar in ieder geval nog heel laagdrempelig in. Je wordt meteen meegesleurd naar een apart universum dat tegelijkertijd toch ook heel herkenbaar is, en het is absoluut niet moeilijk om anderhalf uur mee te gaan in het leven van onze ex-portier. Regisseur Murnau weet zijn publiek zonder problemen geboeid te houden. Het tempo ligt traag (al is dat een beetje aan anachronistische uitspraak natuurlijk, bekeken vanuit ons 'hedendaagse' perspectief), maar dat hielp juist om volledig in de wereld van het hoofdpersonage te geraken, en mee te leven met zijn tegenslagen en gelukjes. Emil Jannings portretteerde de portier ook fantastisch, wat een gezichtsexpressies, mimiek en gestiek. Bovenal is het hij die je als kijker helemaal meesleurt.

Over de laatste tien minuten heb ik iets dubbelzinnigere gevoelens; dat hele happy ending hoefde zo niet per se voor mij. Een iets negatievere uitkomst had hier beter gepast, en in principe geeft de regisseur dat in zijn tekstje ook zelf toe. Maar bon, het zij de film vergeven, en het is geen grote smet; slechts een kleine sfeerbreuk misschien.

3.5*.