La Noire De... (1966)

Naar verluid de allereerste Afrikaanse film van beneden de Sahara (de Egyptische cinema floreerde al geruime tijd) geregisseerd door een zwarte Afrikaan (lees: geen blanke Zuid-Afrikaan).

Inderdaad, en om die reden van ongekend historisch belang. Krachtige, minimalistische, en bovenal subtiele film - men zou met het eindigende kolonialistische tijdperk wellicht een op zijn plaats zijnde, donderende woedekreet verwachten, maar Sembene houdt heel koeltjes zijn emoties onder controle. De film is heftig, maar understated. Zelf de pikzwartgallige cynische humor die hij later in, bijvoorbeeld, Xala tentoon zou spreiden is hier volledig afwezig. Sembene's composities zijn opvallend in hun spaarzaamheid; let op hoe vaak hij Diouana tegen een felwitte achtergrond plaatst. De 'geboorte' van de authentieke Afrikaanse cinema is wellicht de meest stijlvolle van alle continenten. Hierna zou Sembene uitgroeien tot de grootste filmmaker die het continent tot noch toe kent (alhoewel Egyptenaar Youssef Chahine ook een gooi mag doen naar die titel).

Zo af en toe pik ik nog eens wat van de Afrikaanse cinema mee. Deze keer is dat het filmdebuut van Ousmane Sembene, één van de grootste Afrikaanse regisseurs, van wie ik het aardige Xala ook reeds zag.

Deze Black Girl beviel iets beter. Het is een mooie zwart-wit geschoten film, die erg eenvoudig en minimalistisch van opzet is. Het verhaal is weliswaar best sterk en de manier waarop het wordt gebracht, werkt redelijk goed. Het is een behoorlijk heftige gebeurtenis, die toch op een redelijk subtiele manier aan de kijker wordt gepresenteerd. De acteerprestaties zijn niet slecht. Dat is hier best bijzonder, want de cast had niet tot nauwelijks acteerervaring en zeker de belangrijkste spelers niet.

Best goed dus. Het minimalisme werkt goed en het zwart-wit vormt een mooi contrast. Ik wil nog wel meer van Sembene zien. Ik ben vooral benieuwd wat hij in zijn latere films, toen hij inmiddels beschikte over meer ervaring, nog in zijn mars had.

3,5*

Het regiedebuut van Sembene is gitzwart, in meerdere betekenissen van het woord. Deze eenvoudige, korte film komt met een schrijnend verhaal over een Senegalees kindermeisje dat in een nieuwe, blanke omgeving in een neerwaartse spiraal terechtkomt, vooral dankzij de bejegening door haar werkgeefster. Minpuntjes vind ik dat Diouana haar commentaar via een voice over helemaal voor zichzelf houdt en dat het groeiende conflict slechts eenzijdig belicht wordt.

Mijn tweede Sembene na het zien van het schitterende Moolaadé (2004) is meer interessant dan goed. Ik blijf benieuwd naar zijn andere werken.

Op Blu Ray uit bij BFI samen met de short Borom Sarret van enkele jaren eerder.

De Senegalese regisseur Ousmane Dembène maakte met 'La Noire De...' in 1965 zijn eerste langere film, welke soms wordt beschouwd als de eerste ten zuiden van de Sahara gemaakte Afrikaanse rolprent. Het verhaal springt heen en weer in tijd en lokatie tussen Dakar in Senegal en Antibes in Frankrijk, waar hoofdrolspeelster Mbissine Thérèse Diop als au-pair haar (on)geluk beproeft. Met zijn speelduur van minder dan een uur een klein meesterwerkje

Een Senegalees meisje is werkzaam als au pair in Dakar voor een Franse familie. Ze wordt gevraagd mee te reizen naar Zuid Frankrijk en ontdekt dat ze daar louter als dienstmeid (lees slaaf) dient. Haar Madame toont haar het huis en haar kamer, ze opent het raam en dit is zegt : 'Kijk hoe mooi Zuid Frankrijk is, in de verte zie je Nice, Cannes en vlak voor je Antibes'. Dit is letterlijk haar venster op Frankrijk, meer krijgt ze niet te zien.

De film is geschoten in prachtig zwart wit en heeft een docu stijl. Sembène toont scherp hoe de droom verbrijzeld wordt (voor het meisje is Frankrijk het beloofde land van glamour en glitter), hoe de communicatie tussen Blank en Zwart nooit begrepen wordt (het meisje spreekt bijna nooit tegen Madame en Monsieur, op het einde wil Monsieur achterstallig loon geven aan de familie maar dit wordt geweigerd), hoe het meisje langzaam haar identiteit en zelfstandigheid verliest, ze komt niet buiten, ziet niemand, ziet het nut niet meer om schone kleren aan te doen, wordt opstandig en rebelleert dat niet wordt begrepen door Madame en Monsieur, hoe de vooroordelen van de Afrikaanse cultuur denigrerend zijn (tijdens een etentje zijn de gasten bewonderend over de traditionele Afrikaanse keuken en wil één van de gasten een kus omdat hij nog nooit een Afrikaanse heeft gekust).

Kortom, La noire de ... laat zien hoe Blank naar Zwart kijkt, hoe Zwart zich voelt en is een allegorie op het post koloniaal regime tussen Frankrijk en Senegal.

Vrij aardige, deprimerende en minimalistische film over de Senegalese Diouana, die terecht komt bij een Frans gezin. En dat blijkt geen succes - er is een continue miscommunicatie, de Franse vrouw des huizes behandelt Diouana ook als een stuk stront, ze komt nauwelijks het huis uit en Diouanavereenzaamt en pleegt uiteindelijk zelfmoord. Uiteraard ook allemaal bedoeld als allegorie voor de relatie tussen kolonisator en gekoloniseerde. Toch bleef de film vrij afstandelijk, ook door bijvoorbeeld de voice over die niet helpt om je echt in het verhaal te trekken.