The Scarlet Empress (1934)

Grootse Cinema!

Verplicht voer

Best een aardige film, maar imho niet de vijf sterren waard die iedereen 'm tot nu toe heeft gegeven. Misschien komt 't wel omdat ik niet zo van oude films hou.

***

Lijkt me wel.....;-)

Waarom keek je deze eigenlijk ?

misschien hierom

Geweldige, enorm stijlvolle film. Met behulp van de nodige sarcastische humor en zeer sterke seksuele ondertonen wordt een bijna karikaturaal beeld van het oude Rusland geschilderd, met Marlene Dietrich als middelpunt/lustobject. 4,5*, want dit is inderdaad grootse cinema.

Dietrich gaat van kinderlijk, via sexy naar machtig in dit bonte haast surrealistische spektakelstuk van von Sternberg vol romantiek en verleiding. De bonte aankleding, de maffe stenen creaturen, de bombastiche decors, de erotische gordijnen en netten waarachter Dietrich zich verschuilt... het is allemaal prachtig in beeld gebracht en bovendien zeer amusant. Schitterende film. 4*

Grandioze verfilming, vooral die inval in het paleis op het einde met Catharina te paard de trappen op, de beslagen hoeven klotsend op het hout, lyrisch gewoon. Echter, wanneer men de soort troon bereikt klinkt plots het einde van de ouverture 1812 als achtergrondmuziek. Oké, het is Russisch en gedeeltelijk het toenmalige volkslied "God bescherme de tsaar", maar beide werden pas verder in de 19e eeuw gecomponeerd.

Trouwens: Von Sternberg twijfelt niet eraan dat Catharina's zoon Paul niet door tsaar Peter III is verwekt (en hij was/is niet de enige). Dan mag je diens kinderen toch ook als onwettig beschouwen, nietwaar, in ieder geval geen recht hebbend op troonopvolging of koninklijke titels? Een van die kinderen, Anna Paulowna, trouwde later met de zoon van Willem I (die zichzelf had uitgeroepen tot koning der Nederlanden) en werd zo een voorouder van het huidige staatshoofd. Wie zei ook weer dat deze laatste persoon zo trots is op haar Russische bloed?

Twee jaar geleden bezocht ik een tentoonstelling over de Russische geschiedenis. Daar werd onder andere een scene vertoond uit deze film, namelijk de trouwceremonie. Ik vond het een zeer indrukwekkend stukje. Helaas heb ik de film daarna uit het oog verloren, zodat ik hem nu, twee jaar later, pas voor het eerst helemaal heb gezien.
'The Scarlet Empress' is grofweg te verdelen in twee stukken; in het eerste deel is Marlene Dietrich de onzekere jonge Catharina aan het Russische hof, in het tweede deel heeft ze het lang verwachte kind gebaard, blaakt ze van vertrouwen en wordt ze tsarin Catharina de Grote.

Het Hollywood-publiek van 1934 was verbijsterd toen ze deze bizarre film zagen, en ik kan perfect begrijpen waarom. Deze film bevat zowel dramatische als komische elementen, ze is zowel romantiek (met die overduidelijke seksuele ondertoon, dit is een pre-code film) als spanning en spektakel. Ook het einde is verwarrend; moet het afschuw of opluchting opwekken? Daarnaast is 'The Scarlet Empress' ook nog eens gedrenkt in expressionisme (Von Sternberg is een meester in het spelen met licht en schaduw) en surrealisme. De grootse, drukke decors en kostuums (Die enorm brede jurken alleen al! Het verwondert me in ieder geval niet dat deze film populair is onder camp-liefhebbers.) zijn indrukwekkend, waardoor elk shot ook ontzettend veel details lijkt te bevatten Maar ook Marlene Dietrich zelf heeft natuurlijk een groot aandeel in deze film. Voor het eerst zag ik de prachtige schoonheid van Dietrich, iets wat in Der Blaue Engel (1930) (vreemd genoeg) niet tot me doorgedrongen was (al vond ik het wel een uitstekende film, maar dat terzijde). Wat een magie straalt ze uit!
'The Scarlet Empress' was duidelijk een buitenbeentje in het Hollywood van toen (en dat is het nu nog altijd eigenlijk). Briljante film! Ik kan niet anders dan 5* geven.

Klonk een beetje vreemd inderdaad, achja, tsjaikovski en prokofiev (die ik ook ergens in de film als ik t me goed herinner heb gehoord) werden destijds wel vaker in films gebruikt.

Verreweg de beste film die Josef von Sternberg maakte met Marlene Dietrich. Deze film over Catharina de Grote doet echt niet onder voor de film geregisseerd 60 jaar later door Shekhar Kapur over die andere machtige vrouw uit de wereldgeschiedenis Elisabeth I van Engeland.
Was ik niet zo gecharmeerd van het acteren van Marlene Dietrich in de film "Shanghai Express", hier in deze film deed ze het ontzettend goed. De rol als Catharina, de toekomstige keizerin van Rusland, was ook echt geknipt voor haar.
De visuele stijl in deze film was ook bijzonder mooi. De mooiste scene: De sadistische imbeciele keizer Paul III die zijn Hessische garde liet paraderen binnen het paleis omdat het buiten regende, vervolgens de garde een kring liet vormen om Catharina en hun geweren lieten richten op haar, terwijl Catharina dit sadistische spelletje gelaten om zich heen liet gaan, alsof ze wilde zeggen; mijn tijd komt nog.

4,5*

De tweede Josef von Sternberg, Marlene Dietrich combinatie die ik zie, en net als Der Blaue Engel, is ook deze Scarlet Empress een erg goede film gebleken. Vooral Dietrich acteert buitengewoon sterk en is erg overtuigend.

Het knappe aan de rol van Dietrich, is vooral de overtuiging, die ze tentoonspreidt in het volwassen worden van haar personage. Zo onzeker ze als Catharina is in het begin, zo enorm veel zelfvertrouwen straalt ze uit aan het einde. Geweldig ook die uitstraling die ze heeft. Ik heb zonder twijfel genoten van haar rol. De film zelf is overigens ook de moeite waard. Erg vlot geschoten, met een mooie dynamische camerastijl. Het tempo is hoog en er zit genoeg leuke humor in. Ook de aankleding kon me wel bekoren. Erg mooie dikke bontachtige kostuums, waardoor je jezelf ook echt in de tijd van de Russische tsaren waant.

Soms is het ook best gewaagd, en ik had ook nergens het idee met een traditionele Hollywoodfilm te maken te hebben. Ook leuk trouwens dat zulke oude films anno nu nog enorm kunnen boeien. Dietrich is toch wel een uitstekende actrice, daar ben ik nu helemaal wel van overtuigd. Ik wil zowel van haar als van von Sternberg nog wel meer films zien. Dat heeft deze Scarlet Empress in ieder geval al bewerkstelligd.

4,0*

Heeuh, een film van Marlene Dietrich nog nèt voordat de Hays-code effectief in werking werd gesteld. Het komt allemaal nu wel wat braaf over, al vallen sommige sensuele shots van Dietrich wel op. The Scarlet Empress handelt over Catherina de Grote en één van de vele intrige-episodes die de Russische geschiedenis rijk is. Dietrich wordt uitgehuwelijkt aan de halve gestoorde (lollig vertolkt door Sam Jaffe) Peter III, die de troonopvolger is. Ze is dan nog best tam en ik vond ook dat de film her en der inkakte. Maar als Peter III eindelijk tsaar is geworden, verandert haar karakter in een bitch en zie je hoe ze de macht te grijpt. Het laatste gedeelte is wel het sterkste, daarvoor viel het afgezien van de schitterende decors toch ietwat tegen.

Wat een vreemde film.

Niet de eerste film die ik zie van Josef von Sternberg en zijn stijl is zeer herkenbaar, maar vertaald naar een historische setting in een land dat duidelijk ver van zijn bed ligt wordt het allemaal wel erg merkwaardig. Catherina de Grote heeft echt bestaan en heeft een bijzonder leven geleid, maar niets daarvan interesseert Von Sternberg echt. Het enige wat hem interesseert is dat Catherina gespeeld wordt door Marlene Dietrich. De historie hier is pure fantasie en het beeld dat geschetst wordt van hoe het Russische hof eruit zag heeft weinig met de werkelijkheid van doen.

Dus er zijn drie dingen die er hier toe doen: het spel met licht en schaduw, de architectuur en natuurlijk Marlene Dietrich. Het moet gezegd worden dat Von Sternberg eruit haalt wat erin zit. Vooral de architectuur maakte indruk en dan doel ik vooral op de monsterlijke standbeelden die op de meest bizarre plaatsen opduiken (zelfs de stoelen zijn zo gemaakt). Ik hoef geen Russische architectuur van die tijd gestudeerd te hebben om te beseffen dat dit niets met de werkelijkheid te maken heeft, het is duidelijk dat we hier in Von Sternbergs dromenland zitten. Dat is ook wat de belichting bereikt, evenals Dietrich achter al die gordijnen of in die vreemde, vaag-erotische posities: het voelt als een droom.

Ik geef eerlijk toe dat ik dit vooral bewonder van een afstand. Ik kan het vakwerk waarderen, de originaliteit van de visie en het best goed toeven voor anderhalf uur in Von Sternbergs ontegenzeggelijk unieke hoofd. Echter, ik moet ook toegeven dat het niet bepaald iets is dat me werkelijk meesleept. Het probleem is dat het tevens wat oppervlakkig is allemaal en bijna woest erotische gevoelens van de kijker voor Dietrich vereist. Dit is fetisj-cinema opgevoerd tot het maximale niveau, in ieder geval voor zijn tijd. Dietrich was een mooie vrouw en Von Sternberg deed er alles aan om dat te belichten (letterlijk en figuurlijk), maar om daar nou een hele film om heen te maken... Toch krijg je buiten de uitzonderlijke art-direction niet veel anders dan de fetisj.

Het werd me ook allemaal wat absurd met momenten, zowel in de manier waarop de geschiedenis behandelt werd als de "relaties" die Catherina had met haar minnaars. Het hoogtepunt was toch wel dat deze vrouw plotseling vanuit het niets het complete leger achter haar staan. The Scarlet Empress oppert met uiterste serieusheid dat dit gelukt is door kennelijk naar bed te gaan met alle officieren en door bij de soldaten de suggestie te wekken dat zij uiteindelijk hetzelfde mogen doen. Als het iets meer serieus te nemen viel allemaal zou het een nieuw soort fascistisch portret zijn.

Ook wel jammer dat verder alle minnaars van Catherina gespeeld worden door de meest stijve harken die Von Sternberg lijkt te hebben kunnen vinden. Duidelijk was hij niet geïnteresseerd in hun acteertalent. Hoofdminnaar John Lodge verteld Dietrich's Catherina dat hij vervult is met passie voor haar met een stenen gezicht waar Buster Keaton jaloers op zou zijn en met een stem die nooit gebruikt lijkt te zijn om emotie te uiten. In feite mogen buiten Dietrich alleen haar twee tegenstanders zich uitleven in hun rollen. Sam Jaffe als haar geestelijk beperkte man speelt zijn rol helaas nogal flauw, maar in ieder geval leeft Louise Dresser zich uit als superbitch-schoonmoeder. Nee, dat is geen subtiele rol, maar zoiets kun je hier niet verwachten.

Ik weet het niet, zoals gezegd waardeer ik hier wat Von Sternberg stilistisch doet, maar het levert evengoed een film op die me persoonlijk niet al te veel aanspreekt. In de categorie "puur stijl, geen inhoud" heb ik toch andere favorieten, die niet gebaseerd zijn op een obsessie voor Dietrich. 3*

Barokke beelden in deze film die verhaalt hoe Catherine de Grote aan de macht kwam.

Marlene Dietrich is subliem in haar rol, zowel deze van onschuldig en onwetend prinsesje als van de geslepen, verleidelijke, naar macht manoeuvrerende vrouw.

Heel merkwaardige scènes zoals het huwelijk, de bestorming te paard en enkele eerder komische, charmante verleidingsscènes.

Von Sternberg zette een goede film neer met zorg voor detail, decors, klederdrachten en dialoog en kon met Marlene geen betere actrice in de hoofdrol stoppen.

Sam Jaffe is eveneens goed gecast als de halfgekke Peter en ik vond die louise Dresser ook heel goed in haar rol.

Een film die het vooral moet hebben van zijn looks en maakt daarmee indruk, zoals hierboven al veelvuldig aangehaald is. Ik ben nog niet zo bekend met de stijl van Von Sternberg, maar dit maakt me wel nieuwsgierig naar bijvoorveeld Der Blaue Engel. Meer nog dan de mee-acterende en grootsopgezette decors, was ik onder de indruk van de soms nog silent aandoende close-ups van Dietrich en Jaffe; de bruiloft betrof dan ook het hoogtepunt. Verhaaltechnisch vond ik het daarna minder worden en het was opvallend dat Rusland zo onverhuld werd weggezet als een onbetrouwbare boevenstaat. Nu nog steeds, maar subtieler

Ik sluit me absoluut aan bij de mening van filmhistorici dat de komst van de geluidsfilm, vanwege de technische beperkingen die dat met zich meebracht, zorgde voor een stagnatie in de ontwikkeling van de filmkunst. Sterker nog, de vroege geluidsfilms betekenden een flink stap terug in cinematografische creativiteit. En toch is er een uitzondering die de regel bevestigt en dit is die uitzondering. The Scarlet Empress werd bovendien gemaakt vlak voor er streng op naleving van de in 1930 ingevoerde Hays Code werd gecontroleerd. Om beide redenen is dit een film die uniek is en die anno 2017 nog steeds de grenzen van de goede smaak aftast.

Dit was de zesde van in totaal zes films die regisseur Von Sternberg maakte met allround-diva Marlène Dietrich, die hij in 1929 de sterrenstatus verschafte door haar de rol van Die Fesche Lola te geven in Der Blaue Engel. Hun samenwerking was zo succesvol dat Von Sternberg een flink budget en nog meer creatieve vrijheid kreeg om deze film te maken over Catherine de Grote die, na de moord op haar echtgenoot Keizer Peter III, liefst 34 jaar de scepter zwaaide over Rusland. The Scarlet Empress beschrijft hoe haar veeleisende moeder haar onder valse voorwendselen uithuwelijkte aan de zwakzinnige, totaal incompetente Peter, die zijn moeder na haar dood zal opvolgen. De naïeve Catherine laat het over zich heenkomen en beleeft alles als een avontuur, maar éénmaal gehuwd krijgt ze uitgebreid onderricht in het leven een Russische vrouw door Count Alexei [John Lodge] en haar soldaten.

Inderdaad, de film zit tjokvol seksuele toespelingen die soms ronduit bizar zijn. Bij aankomst op het paleis onderwerpt haar schoonmoeder [een enerverende Louise Dresser] Catherine aan een lichamelijk onderzoek door een dokter die moet vaststellen of ze geschikt is om een zoon te baren. De dokter kruipt letterlijk onder de jurk van Catherine, tast daar wat in het donker, komt onder de rok vandaan en concludeert dat alles in orde is. En als slagroom op de taart geeft Catherine de dokter zijn pruik terug, die hij was verloren tijdens zijn onderzoek. Een waanzinnige scène en deze film zit vanaf het begin vol met dit soort onvoorspelbare, bizarre scènes. In de openingsscène vraagt een dokter aan de dan bijna 7-jarige Catherine [Maria Riva] om haar tong uit te steken en AAAH te zeggen. Nadat ze doet wat hij heeft gezegd, concludeert de dokter doodleuk dat ze een corset moet dragen en dat ze een prachtige jonge vrouw zal worden. Tuurlijk! En wanneer ze te te horen krijgt dat ze binnenkort getrakteerd zal worden op levensverhaal van Ivan de Verschrikkelijke en Peter de Grote, die beiden als beulen werkten, vraag ze zich eerst af wat het is en of ze het later ook kan worden, om zich vervolgens in te beelden hoe de wereld van deze twee Russische beulen eruit moet hebben gezien. Een montage met expliciete verheerlijking van geweld en ontblote vrouwelijke bovenlichamen volgt met aan het einde het legendarische shot van een man die als klepel in een bel wordt gebruikt... Het shot wat daarop volgt moet je gewoon zelf gaan zien, het is een meesterwerkje binnen dit meesterwerk.

De film barst van de onvergetelijke scènes, maar ik beperk mij tot de scène waarin Catherine, Peter en hun gevolg zich net tegoed hebben gedaan aan een werkelijk gigantische maaltijd, waarop de priester ze vraagt om een bijdrage voor de armen. De tafel is enorm, de hoeveelheid onaangeraakt eten op tafel reusachtig en – net als in alle scènes in het paleis – is het decor gevuld met de meest bizarre en vaak afzichtelijke ornamenten, die de ziekelijke drang naar macht door middel van dood en verderf uitvergroot tot waanzinnige proporties. Dit shot en de rondgang van de priester zijn net zo onvergetelijk als de triomfantelijke slotscène, waarin Von Sternberg tientallen figuranten opdracht gaf om met echte paarden de trappen van het paleis op te stormen! Dit is weer een perfect voorbeeld van een film uit de categorie ‘zo maken ze die niet meer.’ Geniet van de excentrieke vertolkingen en vooral van Dietrich in haar meest indrukwekkende rol, eerst als de naïeve, plichtsgetrouwe jonge vrouw en uiteindelijk als de manipulatieve mannetjesputter die zo dicht staat bij het imago dat anno 2017 de legendarische Marlène nog steeds bepaalt.

Leve Criterion

Ambitieuze en onderhoudende film over de troonsbestijging van Catharina de Grote is een visueel festijn, waarbij je haast ogen tekort komt. Het paleis dat vol staat met bizarre beelden en vervormde religieuze symbolen zou niet misstaan in een fantasy epos. Het is dan ook bepaald geen geschiedenisles, al zal de kern van wat er op het scherm gebeurt gebaseerd zijn op de werkelijkheid. Von Sternberg staat o.a. bekend om zijn inventieve beeldtaal, een aantal voorbeelden zijn hier al genoemd zoals de trappenbestorming door tientallen paarden maar ook een subtiel shot als dat van Aleksei met op de achtergrond een gewei, waardoor het lijkt alsof hij hoorns draagt- een bekend symbool van de bedrogen man- treft doel,.

Los van de weelderige en bizarre decors en de spannende shots en dito montage is het acteerwerk ook meer dan in orde. Ik ben geen grote fan van Dietrich maar hier speelt ze meesterlijk en geloofwaardig zowel de rol van het wereldvreemde meisje als die van de gehaaide tsarina in spe. Ook de vertolkingen van de andere voornaamste rollen zijn dik in orde.

Het wordt allemaal gebracht met licht-absurdistische humor en gevatte dialogen, en de film vliegt dan ook voorbij. Hoe meer films ik van von Sternberg zie, hoe meer ik hem begin te waarderen, een groots regisseur.