20,000 Leagues under the Sea (1954)

20.000 Leagues Under The Sea is typisch zo'n verhaal waar ik weliswaar over gehoord heb, maar waarvan ik eigenlijk niet wist waarover het ging. Die lacune in mijn kennis heb ik in ieder geval opgevuld. Deze verfilming uit 1954 is van de hand van Disney, en kent een aantal behoorlijk grote namen in de cast. Al moet ik zeggen dat zowel Kirk Douglas als Peter Lorre nou niet bepaald hun meesterwerk afleveren, maar goed, dat is misschien ook niet zo makkelijk als je een karikatuur speelt (met name Douglas) in wat in essentie een familie-avonturenfilm is. James Mason als Nemo doet het toch een stuk beter.

Ik vond het behoorlijk leuk beginnen, als er nog echt mysterie is: wanneer de Nautilus voor het eerst in beeld komt, en wanneer het nog onduidelijk is waar die vandaan komt, wat ie doet en wie er voor verantwoordelijk is. De technicolour ziet er ook goed uit, net als de Nautilus en zijn interieur. Maar langzaamaan ebde het mysterie en daarmee ook mijn interesse een beetje weg, en zeker in het middenstuk begint het toch te slepen. Aan het einde komt er nog wel wat actie, maar echt boeiend werd het niet meer. Een hoogvlieger is het niet, maar desalniettemin een redelijk onderhoudende, familievriendelijke avonturenfilm.

Een Disneyklassieker die ik heel lang geleden al eens zag, maar waarvan ik me niet te veel meer herinnerde. Sowieso een onderhoudende film uit de jaren 50 die misschien wat oubollig lijkt, maar nog steeds redelijk wegkijkt. Vooral het avontuur met de zoektocht naar het zeemonster is entertainent. Doet me ook wat denken aan Jaws.

De duikboot zat knap in elkaar en de verwondering van het olijke trio was groots. Kapitein Nemo is een boeiend figuur en ook Esmeralda bracht iets extra. Nadien zakt het wat ineen en gebeurt er niet zoveel meer. De octopus was nog erg leuk en het einde bracht nog wat actie. De cast was behoorlijk, maar erg hoogstaand was het allemaal niet. Niet de memorabele film die ik in mijn gedachten had. Ook niet de zeemonsterfilm die ik dacht te zien. Mooie verfilming van het boek van Verne, dat wel.

"Mr. Land, you saved my life."

Prettig vertier uit lang vervlogen tijden. Ik heb echt genoten van de onderwaterfotografie en sumptueuze decoratie van de Nautilus, in technicolor. Qua acteerprestaties vond ik vooral James Mason goed in zijn rol van Captain Nemo. Peter Lorre heeft een brave rol en maakt daarin niet geweldig veel indruk. Kirk Douglas vertolkt de macho kerel Ned Land, op zich niet zo sympathiek met weinig inhoud, maar misschien was dat de bedoeling. Feit is dat men speciaal voor deze film en op vraag van Kirk Douglas een (niet in het boek aanwezige) beginscene heeft geschreven waarin Kirk met 2 vrouwen aan de arm rondstapt en in een gevecht verwikkeld raakt. Dit om zijn toenmalige reputatie van actieheld niet in het gedrang te laten komen.
Verder zijn er geen vrouwen te bespeuren in de film, de zeehond Essy daargelaten. Ook het zeemonster werd aanvankelijk als vrouwelijk bestempeld haha. De werken van Jules Verne dateren toch uit een tijd waarin de aanwezigheid van een vrouw in een verhaal nog niet 'vereist' was. Ik kan me trouwens voorstellen dat men het in een hedendaagse adaptatie van zijn boek het anders zou aanpakken en er alsnog een vrouwenrol insteken.
Zoals Fisico heb ik ook even aan Jaws moeten denken, expliciet bij de aanval van de haai op Peter en Kirk, deze haai was trouwens een Nurse Shark, zowat de meest ongevaarlijke haai die er is.
Behalve momenten van spanning, met als hoogtepunt het gevecht met de Octopus, zijn er ook redelijk wat momenten van vermaak. Het duet tussen Kirk en Essy is zeker een (knullig) hoogtepunt, naast de hilarische achtervolging van Kirk en Peter door een stam kannibalen.
Knap werk van Disney en regisseur Richard Fleischer die blijkbaar uitblinkt in allerlei genres.

Oude Disney uit 1954 en heel anders dan de gemiddelde Disney. Zo is het geen animatie of sprookje maar tot een bepaalde hoogte best realistisch.

De acteurs zijn niet de minsten. Ik kreeg deze film van een macabere vriend en was zeer verbaasd Peter Lorre en Kirk Douglas in een Disney aan te treffen. Eerstgenoemde speelt een komische rol waarin hij met zijn mimiek de lachers op zijn hand heeft. Kirk speelt een wat irritanter type die wel wat leven blaast in het saaie middenstuk van de film. Ook de zeehond verdient een vermelding, die kon goed mee met het niveau van Lorre en Douglas.

Het verhaal is origineel maar niet bijster spannend. Het begint nog intrigerend maar zakt na een uur wel in om in het laatste halfuur weer tot leven te komen.

Grafisch was de film indrukwekkend, zeker voor de jaren 50 maar ook nu is het nog genieten. De sets waren ook mooi en de muziek was alleraardigst.

Als ik mezelf zo teruglees verhoog ik m'n beoordeling toch met een halfje. 3,5 stars!

Niet echt geweldig deze verfilming van Jules Vernes werk. Vond het vooral veel ter plekke trappelen, kent te weinig avontuurlijke episodes. Het mysterieuze personage Nemo krijgt teveel aandacht. Uiteraard heel visionair van Verne om over de mogelijkheden van een moderne duikboot te fantaseren, maar veel meer zit er niet in deze film. Of zou ik toch nog de aanval door een octopus in volle storm vergeten, uiteraard dé iconische scène van de film. Ik bleef wat op mijn honger zitten op het einde. Geen fijn gevoel.

De productie van deze film was zodanig groot, dat Disney gebruik moest maken van faciliteiten bij andere studio’s. Dit omvatte Universal-International en 20th Century Fox. Walt Disney overwoog oorspronkelijk om er een animatiefilm van te maken, maar de gedetailleerde pre-productieschetsen van kunstenaar Harper Goff overtuigden hem van het tegendeel. Dit was de eerste nieuwe volledige Disney-film, die door Buena Vista werd uitgebracht. Eerdere Disney-films werden uitgebracht door RKO, en heruitgaven van oude Disney-films werden vanaf 1954 verzorgd door Buena Vista. Dit was tevens de eerste speelfilm van Disney, die het nieuwe CinemaScope-proces gebruikte. Tevens was het een van de eerste producties buiten 20th Century Fox, die het anamorfe breedbeeldproces gebruikte. De onderzeese beelden werden op dezelfde locatie opgenomen als voor 20,000 Leagues under the Sea. Delen van de film werden op locatie in Jamaica en de Bahama’s gefotografeerd door Fleischer, en een crew van meer dan 400 technici. Een groot deel werd opgenomen in de Disney Studio. De fictieve Disney Nautilus bestaat eigenlijk als een echte onderzeeër, en werd gebouwd door een fan. Pat Regan’s Nautilus Minisub was ’s werelds eerste echte Disney Nautilus-onderzeeër. Dit ontworpen door een man, die alleen werkte in een bescheiden winkel in de achtertuin van Californië tussen 1986 en 1991. In 1993 verhuisde Regan naar Hawaï, en werd productief in het recreëren en duiken van Disney’s unieke onderwatertechnologieën. De onderzeeër werd opgeknapt voor verdere operaties in de Stille Oceaan. Het ontwerp van de Nautilus werd sterk aangepast om het aantrekkelijk te maken voor het publiek. In de originele roman is het schip van Captain Nemo vrij eenvoudig, en wordt het omschreven als een lange sigaar met rompplaten erop. Het interieur van de Nautilus werd ontworpen door Roland E. Hill Sr. Hij ontwierp ook het kasteel van Doornroosje. De climax van de inktvisstrijd werd oorspronkelijk opgenomen met een serene zonsondergang, en een kalme zee. Regisseur Richard Fleischer maakte zich zorgen om het uiterlijk, omdat de nokken en tandwielen van de inktvis gemakkelijk waren te zien. Dit zou er nep uit kunnen zien. Walt Disney bezocht de set, en Fleischer vertelde hem over het probleem. Disney kwam op het idee om het inktvisgevecht tijdens een hevige storm te laten plaatsvinden. Een andere bron beweert dat dit idee van Earl Felton afkomstig was. De scène werd opnieuw opgenomen, en wordt door velen beschouwd als een hoogtepunt van de film. Zo werden sommige bellenstromen geanimeerd om draden te verbergen, die het scheepsmodel ondersteunden. Peter Lorre beweerde dat de reuzeninktvis de rol kreeg, die gewoonlijk voor hem was weggelegd. Fleischer was verrast dat hij in aanmerking kwam voor de regie. Dit aangezien hij de zoon was van Disney’s grootste concurrent Max Fleischer. Hij benaderde Disney om te informeren of hij hem kende. Disney wist dit maar al te goed, en vond Richard Fleischer de beste man voor deze klus. Fleischer vroeg zijn vader ook of hij het erg vond om zijn zoon voor zijn rivaal te laten werken, maar Max Fleischer had geen enkel bezwaar. Hij vroeg Richard zelfs om Disney te vertellen dat hij een uitstekende keuze had gemaakt. Castleden droegen een haring in hun zakken om de zeeleeuw Esmerelda te belonen na haar scènes. Fleischer amuseerde zich vooral toen de gedistingeerde James Mason na een shot in zijn zak moest grijpen. De regisseur gaf te kennen dat de cast naar de Fulton Fish Market rook. Tot eind jaren ’60 werden veel van de sets van de Nautilus gebruikt als attractie in Disneyland. Met name de kaartenkamer, salon en het orgel. De inktvis werd over het observatievenster vastgemaakt, en werd zodanig geanimeerd dat de snavel tevoorschijn kwam. Nadat het gebouw gebruikt moest worden voor een andere attractie, werden de sets verwijderd en werd het merendeel vernietigd. Het pijporgel van Captain Nemo werd in 1969 hersteld, en bevindt zich in de balzaal van Disneyland’s Haunted Mansion. Er werd een duplicaat gebouwd voor de balzaal van Walt Disney World’s Magic Kingdom Haunted Mansion, en werd in 1971 geopend. Meer dan tien jaar later werd er nog een duplicaat gebouwd voor Tokyo Disneyland. Kirk Douglas leerde tenorgitaar spelen van Harper Goff. Douglas was ook een enthousiaste speler van de tenorbanjo, en stond bekend om zijn entertainment op Hollywood-feesten. Een van zijn meest populaire vertolkingen op deze evenementen was “Whale Of A Tale.” Norman Luboff assisteerde Douglas met het oppoetsen van zijn zangkwaliteiten. De skiff was gemaakt van hout, en werd geverfd om eruit te zien als metaal. Het werd verzwaard met zandzakken om er zwaar uit te zien in het water. De bemanning haalden de zandzakken eruit om het werk gemakkelijker te maken, maar vergaten ze er weer in te doen. Douglas verwachtte tijdens een scène dat de boot laag in het water zou liggen. Hij liet de riemen niet ver genoeg zakken om het water op te vangen. Nadat hij begon te roeien, viel hij op zijn rug. Fleischer vond het shot zo grappig, dat hij het in de film liet zitten. Het salaris van Douglas was $ 175.000. Dit was het hoogste bedrag dat Disney op dat moment aan een acteur had betaald. Douglas was het laatst overgebleven castlid van deze film, en overleed in 2020 op 103-jarige leeftijd. Gregory Peck deed auditie voor de rol van Captain Nemo. Ook de Engelse acteur Ralph Richardson werd overwogen voor de rol van Captain Nemo. Charles Boyer werd oorspronkelijk overwogen voor de rol van professor Arronax, maar moest de rol afwijzen wegens andere verplichtingen. Laurie Mitchell maakte met deze film haar debuut. Peter Lorre verscheen in een tweede onderzeeër-sciencefictionfilm genaamd Voyage to the Bottom of the Sea. Paul Lukas en Peter Lorre verschenen later in Scent of Mystery. De film werd in 1998 opgenomen in een lijst van het American Film Institute bestaande uit 400 films. Deze werden genomineerd voor de Top 100 Greatest American Movies.

Hoewel Captain Nemo in deze film sterft, bleef zijn lot in de originele roman van Jules Verne onbekend. Hij verscheen later opnieuw in Mysterious Island. Dit deel wordt overigens niet gezien als een directe sequel. Het is mooi om te zien dat de special effects voor die tijd zo goed blijven presteren. Het acteerwerk is subliem. Met name James Mason als Captain Nemo, die zijn tijd ver vooruit was. Ondanks dat critici zich negatief uitlieten over het overdreven acteerwerk van Kirk Douglas, vind ik dat hij een grappig en sympathiek personage vertolkt. Ondanks het feit dat ik de roman nooit heb gelezen, zat ik goed in de film. Ik ben benieuwd naar de andere versies.

3,5 *