Honeyland (2019)

Kunnen we ook in de Nederlandse bioscopen verwachten.

Trailer is mij alleen te plat digitaal.

Aangekocht door Contact Film. Hopelijk brengen ze hem uit voordat de bijen zijn uitgestorven.

In ieder geval prima ontvangen. Dikke kans dat dit mijn beste film ooit wordt uit Macedonië

Schitterend, ontroerend, grappig. Prachtfilm!

Op IDFA te zien, en vanaf 9 januari in de bioscopen (Contact Film)

Ho, ho... 'NOORD-Macedonië'.

I stand corrected. Betekent dat dat we het op MM ook moeten gaan veranderen kappeuter? Ik had dit nieuws even gemist.

Ik stem voor!

Ik had het ook gemist.

Ja als dat nu de officiële benaming is, dan moet dat op MM aangepast worden.

Ik zal vragen of het gewijzigd kan worden.

Kan zulks in één keer voor alle titels (niet dat het er vreselijk veel zullen zijn gok ik)?

De film draait al in filmhuis 042 te Nijmegen

Prachtdocu met de kracht van een parabel. Kostbaar kleinood.

... of hoe je in 87 minuten grote levensthema's op een verstilde wijze kunt verbeelden.

De goedlachse Hatidze overleeft met haar dove, bedlegerige moeder in een verlaten dorp in Noord-Macedonië. Geen stromend water, geen elektriciteit. Ze zoekt naar honing van wilde bijen ('Laat altijd de helft achter voor de bijen') en verkoopt deze op de markt in Skopje, vier uur wandelen verwijderd van haar eigen dorp.

Mantelzorg, overleven. Dat is alles wat er is.

Dan strijkt een nomadengezin met zeven kinderen neer vlakbij haar ruïneachtige huisje. Eerst kijkt Hatidze alles op afstand aan, dan adviseert ze hen bij het verzamelen van honing tot het egoïsme van de mensen haar teveel lijkt te worden.

In rustige, bloedmooie beelden leven we mee met een vrouw die het leven als vanzelfsprekend aanvaardt en hieraan genoeg heeft.

Genomineerd als beste documentaire en als beste 'International Feature Film' bij de Oscars van 2020 is dit relaas van een bijenhoudster in Macedonië die te maken krijgt met concurrentie van een zichzelf danig overschattende man. Het is bijna 100 jaar geleden dat Robert J. Flaherty zijn revolutionaire filmdocumentaire Nanook of the North maakte en deze film vertoont opvallende gelijkenissen. Ook hier is veel aandacht voor de omstandigheden waaronder hoofdpersoon Hatidze Murotova leeft, maar zijn verschillende scènes duidelijk voor de camera gereconstrueerd om het visueel of dramatisch interessant te houden. Daar is niets mis mee als het resultaat zo'n aangename combinatie van drama, humor en maatschappelijke kritiek oplevert. Bovendien is het resultaat een verzorgde, uiterst onderhoudende documentaire die echter waarschijnlijk niet aan te raden is voor mensen met een bijenfobie.

Aanvankelijk lijkt de film een documentaire die het leven rondom een Turkse bijenhoudster (Hatidze) en haar zieke moeder op het platteland in Macedonië laat zien en die imponeert door prachtige beelden en een Capharnaüm (2018)-achtige afdaling in een even armoedige als sprookjesachtige wereld zonder elektriciteit e.d. zoals die sinds de middeleeuwen niet noemenswaardig zal zijn veranderd. Dan komt er een andere Turkse familie naast haar wonen en wordt er opeens een verhaal verteld en krijg je steeds meer de indruk dat alles in scene is gezet (al worden dieren noch mensen gespaard hetgeen dan weer ethisch niet kan als het in scene zou zijn gezet): net als Capharnaüm hangt deze film ergens tussen documentaire en fictie en is niet altijd duidelijk wat echt en wat geregisseerd is. Het maakt de film overigens niet minder interessant.

Het verhaal blijkt een boodschap te hebben: Hatidze leeft in quasi-middeleeuwse harmonie met de natuur terwijl met de Turkse familie een modern element van hebzucht en exploitatie wordt binnengebracht die de harmonie verstoort met desastreuze gevolgen voor alles en iedereen. Dat is natuurlijk een bijzonder actueel thema omdat steeds duidelijker is geworden hoe desastreus onze moderne omgang met de natuur is geworden.

Al met een bijzondere en fraaie film; alleen omdat de film de indrukwekkende apotheose van Capharnaüm mist hou ik het bij vier sterren.

PS. De film deed me sterk denken aan het eveneens prachtige Le Meraviglie (2014), niet alleen vanwege de bijen maar ook omdat de boodschap dezelfde is.

In de biografische animatiefilm 'Buñuel en el Laberinto de las Tortugas' (2018) staat de totstandkoming centraal van de enige documentairefilm van de surrealistische filmmaker Luis Buñuel. Samen met zijn vriend Ramón Acín (tevens de producent ervan) zette Buñuel zijn statief neer in de armoedige Spaanse streek 'Las Hurdes'. Een ethisch discutabel project waarin deze cineast zichzelf en het documentairegenre opnieuw probeerde uit te vinden, terwijl hij zijn camera richtte op mensen die werkelijk leden aan de gevolgen van hongersnood en ziekte. Het surrealisme als een politiek en maatschappijkritisch middel om de absurditeit van armoede uit te vergroten, en daarmee kijkers uit geprivilegieerde klassen in aanraking brengen met een oplosbare vorm van menselijk lijden. Maar wilde Buñuel écht recht doen aan de belevingswereld van zijn geportretteerden? Of creëerde hij als surrealistische beroepsfabulant zelf het spektakel en het sentiment om hun menselijk lijden te exploiteren? Tot op het punt dat hij dieren mishandelde en dingen erbij verzon om zijn vertelling prikkelender te maken. De documentairemaker op dat precaire spanningsveld tussen gewetensvolle observant en vampier van misère.

Net als Luis Buñuel's 'Las Hurdes, tierra sin pan' (1933) is 'Honeyland' (2019) een filmische documentaire die grote problematiek vertaalt naar een filmische ervaring. Aan de Turks-Macedonische grens leeft Hatidze Muratova met haar moeder Nazife Muratova een sober natuurbestaan. Ze kunnen zichzelf net bedruipen met datgene wat ze van het land halen, zoals de traditionele bijenhoning die ze bijvoorbeeld verkopen in hoofdstad Skopje. Het sprookjesachtig mooie natuurlandschap vormt een schril contrast met de primitieve hardheid van een leven waarin elke verandering catastrofale gevolgen kan hebben. Of het de ouderdomsziekte is van moeder Nazife waardoor dochter Hatidze er volledig alleen voor komt te staan. Of de onvoorspelbaarheid van het bijenhouden en die genadeloze wetten van vraag en aanbod. Elk seizoen opnieuw door het oog van de naald. Zo heeft het verstrekkende gevolgen wanneer het solitaire bestaan van deze vrouwen wordt doorbroken door de komst van Hussein Sam's nomadenfamilie. Van het ene op het andere moment hebben ze buren.

'Honeyland' (2019) snijdt via de burenstrijd tussen de Muratova's en de Hoessein's bijna terloops de grote thema's aan van deze tijd. Wie heeft er om welke reden recht op het honingland? De Muratova's wiens identiteit vervlochten is met die ene plek, of de Hoessein's die uitwaaieren richting plekken waar simpelweg nieuwe bestaansmogelijkheden zijn. En wiens rechten wegen daarin zwaarder? Zij die de verantwoordelijkheid moeten dragen over een toekomstige generatie, of zij die vanuit hun moeder-dochter relatie te maken krijgen met aftakeling, ziekte en verval. De macht van een meerderheid tegenover een kwetsbare minderheid; verdrukt worden als het darwinistische verloop der dingen. Natuurbehoud tegenover economische belangen. En daaruit voortvloeiend: de onmogelijkheid om te kunnen ontsnappen aan de hebzuchtige uitputting van natuurlijke bronnen. Zo simpel als het narratief lijkt, zo rijk is het aan de verschillende invullingen die je eraan kunt geven.

Maar het meest fascinerende aan 'Honeyland' (2019) is hoofdrolspeelster Hatidze Muratova. Haar verweerde gezicht en slecht onderhouden gebit zijn even confronterend, maar zodra je daar doorheen kijkt ontpopt ze zich als een warme en charismatische heldin. Hoe zij haar ziekelijke moeder gerust probeert te stellen, terwijl ze tegelijkertijd haar wrok verbijt omdat ze als mantelzorger zelf ook niet kan ontsnappen aan haar situatie. De kinderlijke vreugde wanneer ze (na urenlang ervoor te hebben gereisd) op een markt rondbanjert in Skopje en al te graag het gesprek aanknoopt met nieuwe mensen. Of de hartelijkheid waarmee ze zich openstelt voor de Hoessein's als zij zich in haar vertrouwde leefgebied vestigen. Zelfs wanneer de vriendelijke buren een bedreiging worden voor de bestaanszekerheid van zichzelf en haar moeder, probeert ze nog het tij te keren met welgemeend advies en door een beroep te doen op hun medemenselijkheid.

Net als bij Buñuel's 'Las Hurdes, tierra sin pan' (1933) kleeft er een ongemakkelijk kantje aan dat ik als geprivilegieerde filmhuisbezoeker het harde leven aanschouw van Hatidze. Tegelijkertijd is ze in dit tedere, intieme portret zo veel meer dan alleen een gevolg van haar armoede of louter een argument in een bredere aanklacht. Haar levensomstandigheden zo anders dan de mijne, maar toch herken ik een stukje van mezelf terug in Hatidze. De eenzame en plichtsgetrouwe mens, smachtend naar vrijheid, in een mensenleven waar elke verandering nieuwe mogelijkheden én barrières opwerpt. Waar die anderen - zoals Jean-Paul Sartre ooit schreef - een hel zijn die je genadeloos kunnen afstraffen als je blind op hun goedheid vertrouwt, terwijl er tegelijkertijd een schoonheid steekt in de gevende mens. Hoe klein het leven van Hatidze ook is, ik heb haar in 'Honeyland' (2019) leren kennen als een mooie en grootse persoonlijkheid.

Het is maar de vraag of alles aan deze documentaire wel zo spontaan is. De verloop van gebeurtenissen lijkt haast wel gescript, en je vraagt je af hoeveel uren er wel niet gefilmd is (en met hoeveel camera's) om zulke mooie momenten op beeld te krijgen. Maar maakt het eigenlijk wel zoveel uit als het eindresultaat zo'n pracht van een film oplevert? Dit is echt de mooist geschoten documentaire die ik heb gezien denk ik. Majestueuze landschappen en intieme scènes waarin het wel lijkt alsof er helemaal geen camera present is. Fascinerend om Hatidze te observeren en om te zien hoe iemand zo kan leven van de natuur, ergens afgelegen in de bergen.

En dan verschijnen er nieuwe buren en verandert alles. Ze blijken een vrij lomp stelletje, met name de niet al te snuggere vader. Zijn intenties zijn goed, maar omdat hij niet aan de lange termijn wil denken en de plaatselijke gewoontes respecteert doet hij uiteindelijk meer kwaad dan goed. Knap hoe grotere thema's als de relatie tussen mens en natuur en hebzucht perfect werken als een eenvoudige allegorie in een intieme documentaire die uiteindelijk toch vooral vrij somber van toon is. Perfect einde ook. Een van de beste films van het jaar, fictie of non-fictie. 4.0*.

Echt waar? Lelijk digitaal vooral, plus enkele nog lelijkere droneshots, zucht.

Smaken verschillen.

Maar ik ben dan wel benieuwd waarom je de cinematografie hier zo mooi vindt.

In de eerste plaats vind ik digitaal en het gebruik van droneshots niet per se lelijk. De landschappen worden prachtig in beeld gebracht wat mij betreft. Ook het gebruik van natuurlijk licht ziet er in veel scènes erg fraai uit. De mooie locatie zal ook wel helpen.

Ik ook niet, maar hier ziet het er vaak niet uit. Juist de landschappen worden wat mij betreft (daardoor) lelijk gevangen. Nachtelijke en andere donkere (interieur)beelden zijn wel prima, net als waar soms met het zonlicht wordt gespeeld, maar ik vind de algehele look gewoon te plat digitaal.

Mooie docu. Heftig leven dat nuchter en mooi in beeld wordt gebracht.

Subtiel aangrijpende documentaire, over bijenhouder Hatidze die met haar ziekelijke moeder in de bergen van Noord-Macedonië woont. Rustig verteld en prachtig in beeld gebracht, zonder commentaar en/ of muziek. De beelden spreken voor zich.

Aardige docu.

Docu zit op het randje van wat een docu mag doen vind ik. Zo blijkt de familie daar gewoon elk jaar te komen en te gaan. De familie gaat altijd weg met de winter. De film stuurt de kijker gigantisch door net te doen alsof zij nieuw zijn en weg gaan omdat al hun bedrijvigheden mislukken.

Het is geen grof schandaal maar helemaal ethisch voelt het ook weer niet. Dat gezegd, zitten er wel wat aardige dingen in. Zo is het ergens wel schattig hoe zij haar honing oogst en verkoopt. En is het wel aardig in beeld gebracht.

3 sterren.

Wie hoopt op een verstilde film over een bijenhoudster in Noord-Macedonie, komt bedrogen uit. Hatidze zit eerst de hele tijd te schreeuwen tegen haar dove moeder en tot overmaat van ramp komt vervolgens de Macedonische Tokkie-familie Sam aanzetten, die zich specialiseert in lawaai en incompetentie voor alle leeftijden. Je moet als kijker dan zelf een parabel in willen zien, over harmonie met de natuur enzo, maar ondertussen was Hatidze liever getrouwd geweest en weg van het platteland. Al met al bracht Honeyland niks teweeg bij me, behalve irritatie.

Mooie film trouwens verder. Maar ik vroeg me tijdens het kijken idd ook al af wat er zoal aan gemanipuleerd was en dat blijkt nogal wat te zijn helaas.

Maar de mooie beelden en het ongelooflijk harde bestaan maken veel indruk.

Ben wel benieuwd.

Ik doelde meer op Macmanus´ review hierboven.

Deze film eens bekeken en het was niet mis. De cast deed het prima en kwam overtuigd over. Het verhaal is eenvoudig, maar toch is het boeiend genoeg.

Interessant om eens gezien te hebben, maar één kijkbeurt is wel voldoende.

Wel een boeiend relaas van een oudere vrouw die berghoning verkoopt om te overleven. Ik had nu niet onmiddellijk het gevoel dat het een documentaire was. Het is nu ook niet dat zij of de andere karakters geïnterviewd worden of in de camera kijken. Haar kennis over de bijen zorgt ervoor dat de natuur neemt en geeft. Alles is in harmonie. Door niet inhalig en ongeduldig te zijn, weet ze perfect waarmee ze bezig is om optimaal resultaat te krijgen.

Dat verandert wanneer ze nieuwe buren krijgt. Gedaan met de rust zie je haar denken. Die kleine koters lopen maar wat eigenwijs rond en met die ouders kan je ook geen normaal gesprek mee voeren. Nu niet dat zij zo sympathiek is - de zorg van haar moeder gaat ook dikwijls gepaard met wat geroep en getier.

Maar naast de bijenteelt is het ook een verhaal van eenzaamheid, het contrast tussen de stad en de stilstand van een leven in de bergen. Het leven zonder man of kinderen en de angst om alleen te vallen.