Die Austernprinzessin (1919)

Afgelopen zaterdag gezien met muzikale begeleiding van de Belgische avant-garde/jazz-bigband 'Flat Earth Society'... Het zou me bijzonder zwaar vallen de verdiensten van de film en de muziek te gaan onderscheiden, en dat doe ik dan ook gewoon niet.

'Die Austernprinzessin' is een amusante 'stille film', met een goed gevoel voor mise-en-scène en komische timing. De karikaturale personages komen uitstekend van pas, ook om op te bouwen naar het mierzoete einde... Dat de film niet saai werd, hadden wij toeschouwers die avond wellicht aan Peter Vermeersch' muzikale aanvulling te danken. Maar voor de gelegenheid ben ik bereid een oogje dicht te knijpen - ik heb me immers wel geamuseerd .

3*

26 mei te zien in EYE/NFM in het kader van de Cinema Concert-reeks.

Een redelijk leuk en vrij vlot filmpje van Lubitsch. Bij vlagen is het best komisch en ook leuk om te ontdekken dat de screwball komedie al in dit decennium bestond, terwijl ik dacht dat dit genre pas in de jaren dertig van de vorige eeuw zijn oorsprong kent. Op zich ook niet zo raar, aangezien Lubitsch zelf in zijn latere carrière ook een aantal goede screwball komedies heeft afgeleverd.

In deze Austernprinzessin zie je duidelijk invloeden terug, die Lubitsch later ook weer gebruikt heeft. Los daarvan is het een satire, die behoorlijk over the top gaat, met een vrij hoog tempo en een vermakelijk verhaaltje. Hoewel het nooit echt hoogstaand wordt, verveeld het ook geen moment en is de humor meestal wel geslaagd. Ik vond alleen wel dat er nogal veel tekst intermezzo’s werden gebruikt. Die kwamen er bijna elke tien seconden tussendoor, iets wat toch wel teveel van het goede was. Ik snap dat ze af en toe noodzakelijk zijn, maar ik ken genoeg andere stomme films, waarin ze minder gebruikt worden, zonder dat bepaalde zaken onduidelijk zijn.

Maar verder is het in orde en heb ik me voldoende vermaakt, waarbij het ook scheelt dat de speelduur gelukkig niet zo heel lang is.

3,0*

Een vroege film van Lubitsch waarin zijn spitsvondige dialogen (in de tussentitels) al stilaan tot bloei komen. Decorgewijs minder boeiend, de choreografieën waren dan wel weer leuk.

Bijzonder indrukwekkende kwaliteit schotelt de 'Masters of cinema' serie je voor, met een editie uit 2012 die is verzorgd door de Murnau Stichting. Op gebied van zowel beeld- als geluid zag ik nooit een fraaier gerestaureerde stomme film. Die austernprinzessin zelf blinkt vooral uit in z'n mise-en-scene, daar is een hoop werk in gaan zitten. Daarnaast zijn er een paar leuke point-of-view shots te vinden. De humor is niet altijd even geweldig maar voor de tijd toch ook niet slecht. Soms zit de humor in de tussentitels gestopt, verwacht je niet direct. "De Oesterkoning" doet zelfs een heuse impressie van Shania Twain als running gag. Het geheel duurt lekker kort en biedt met name in de vormgeving genoeg om nog steeds de moeite waard te zijn.

In hetzelfde jaar als Die Puppe schotelt Ernst Lubitsch Die Austernprinzessin voor, een verhaal over een verwend meisje dat wenst te huwen, maar niet zomaar met de eerste de beste. Fijn verhaal met bij vlagen leuke humor en situaties. Veel tekst weliswaar in het plot, maar zeker niet nefast voor het volgen van het plot.

De korte speelduur zorgde voor een vlotte film. Wederom met Ossi Oswalda in de hoofdrol, een dame die wel geregeld terugkwam in de films van Lubitsch. Fijn!

Lubitsch en oesters

Toen ik ergens eind maart 2020 aan Die Puppe begon, dan had ik nog het idee dat 2020 mijn Lubitsch jaar ging worden en dat ik tegen het einde van het jaar dan wel de volledige Lubitsch in Berlin boxset gekeken had. Wel, we zijn januari 2021 en ik ben na Die Puppe nog geen stap verder gekomen en dat is geen goed teken. Geen idee waarom ik hier zo moeilijk aan kan beginnen eigenlijk, want Ich Möchte Kein Mann Sein en Meyer aus Berlin (die laatste zit wel niet in de boxset trouwens) zijn vermakelijke films en ook in Die Puppe zaten wel wat fijne elementen.

En Die Austernprinzessin is al helemaal de moeite! Het valt op dat Lubitsch in zijn ouder werk met veel van dezelfde namen werkt, maar van mij mag hij gerust elke film met Ossi Oswalda maken. Ze speelt deze keer een verwend rijkeluiskind (haar vader is rijk geworden met de import en verkoop van oesters, vandaar dus dat ze de oesterprinses is) en komt terecht in een aantal misverstanden. Die Austernprinzessin is dan ook een vermakelijk kort filmpje waarbij de focus ligt op het vinden van, nadat ze eerst nog de halve inboedel heeft gesloopt, een man voor Ossi. Het datingbureau is op zich al een fijne vondst met de fichebak en Selighson die met een ladder over en weer schuift, maar de meeste fun is toch te beleven wanneer Josef zich prinselijk moet gedragen terwijl hij eigenlijk maar een gewone bediende is. Dat die intrige niet kan blijven duren en dat Ossi en Nucki (de echte prins) elkaar uiteindelijk toch nog in de armen vallen zal niemand verbazen maar ondertussen heb je wel flink wat komische scènes achter de rug.

Lubitsch is een veelfilmer (in 1919 alleen al maakte hij maar liefst 4 films) maar toch is het verwonderlijk dat hij nog altijd origineel uit de hoek weet te komen, want het zijn niet bepaald soortgelijke films. Oké, in sommige films zoals Die Puppe werkt het concept niet volledig maar bon, elke film met een heuse foxtrot epidemie zoals hier scoort wel wat punten ten huize Metalfist. Ik heb het gevoel dat die Duitse silent films uit deze periode vooral rond actrices zijn gebouwd - of ik word op het verkeerde been gezet doordat ik ook een Asta Nielsen boxset in huis heb - en bij het geval van Lubitsch lijkt Ossi Oswalda de primaire kracht te zijn. Begrijpelijk, want ze speelt dit erg fijn maar ook qua bijrollen is er wel wat leuks te beleven. Victor Janson is als de oesterkoning een imposant figuur (ook fijn om te zien dat Lubitsch al via de tussentitels humor probeert te introduceren, dat is iets wat ik enkel nog maar Harold Lloyd echt heb weten doen) maar ook Julius Falkenstein is een goed klankbord voor Ossi. Harry Liedtke heeft als Nucki iets minder te doen maar weet naar het einde toe ook nog wel te overtuigen.

Ik zit nu in de helft van de boxset en nu hoop ik de rest toch ook de komende maanden eens te zien. In het silent genre heb ik liever dat de films niet al te lang duren dus Anna Boleyn en Sumurun gaan nog een serieuze zit worden, maar hopelijk zijn ze even behapbaar als deze Die Austernprinzessin en Ich Möchte Kein Mann Sein. Wordt (hopelijk in 2021) vervolgd!

3.5*

Het gebeurde en het gebeurt dat de adel in moeilijkheden geraakt en in armoede verder moet terwijl de zakenman rijk wordt en in weelde leeft.

Een satirische kijk van Lubitsch op dit fenomeen en op menselijke onhebbelijkheden en overdrijvingen, grillen, drank-en voedselmisbruik...

Gewichtig zeker niet deze film, maar frivool en luchtig met excentrieke trekjes van de personages dik in de verf, komische toestanden en geslaagde scènes zoals die bijvoorbeeld waar het huispersoneel massaal in blok zijn job doet...

Genietbare eeuweling.

Derde Lubitsch film uit zijn Duitse periode die ik bekijk (net als anderen heb ik de box set Lubitsch in Berlin en ik ben ze voorlopig in volgorde aan het kijken).

Ossi Oswalda is weer present en mogelijk is ze nog meer een verwend nest dan in Ich möchte Kein Mann sein. Maar dat soort rollen van verwende en eigenzinnige jonge vrouwen lag haar wel goed. Ze straalt een ondeugendheid en charme uit en je kan bijna begrijpen dat vaderlief meermaals de schijnbaar onuitstaanbare grillen van zijn dochter door de vingers ziet.

Lubitsch serveert een stevige maatschappijkritiek in een land dat in 1919 op haar fundamenten daverde. Harde terugbetalingen en repressailes door het verdrag van Versailles, politieke instabiliteit en polarisatie, meerdere revoltes en staatsgrepen zowel van communisten als extreem rechtse groeperingen, een militaristische staat die haar leger moest afbouwen met als gevolg talloze paramilitaire groeperingen die nog lang bleven bestaan, etc. Maar daar zie je op het scherm niets van in Lubitsch zijn film. Je ziet hoe de elite daar allemaal niet mee bezig is, wat toch opmerkelijk is. In een film als Das Cabinet des Dr. Caligari, een jaar later zit er enorm veel symboliek verhuld achter het slaapwandelende hoofdpersonage en andere elementen. De Oesterprinses had evengoed 10 jaar eerder kunnen gemaakt worden (mochten langspeelfilms toen al technisch mogelijk zijn geweest). Toch vond ik bij momenten het een gevatte (en komische) kritiek op de rijkdom van enkelen en hoe ze ermee omgingen.

Beste moment was de pancarte die zei dat er ineens een spontane "Fox-Trot epidemie" uitbrak. Knettergek, ineens begon iedereen als gekken te dansen.