Die Verlorene Ehre der Katharina Blum (1975)

Nou mensen die hem al hebben gezien, geef eens een recensie

Ik heb hem ooit op de middelbare school gezien, niet de beste kijkomgeving voor een film als dit.
Het geeft een beetje een beeld van de jaren '70 in Duitsland met de RAF en Baader-Meinhof achtergrond. De hoofdpersoon is een beetje het slachtoffer van de heksenjacht.
Het is een wat trage film als ik het me goed herinner, maar ik weet er niet echt veel meer van.

Erg indrukwekkend hoe Katharine Blum door het "systeem" (zeg maar Politie/Politiek/Pers) op onterechte gronden wordt aangepakt. Vooral ook een aanklacht tegen de macht en de gewetenloosheid van de (sensatie)pers. Ik moet hem hoog nodig eens herzien. Nog steeds een actueel onderwerp.

Juist nu inderdaad.

Deze zeer actuele film voor wat betreft het thema zou ik graag nog eens willen zien. Kan deze film nergens huren of kopen. Wie kan mij helpen deze film te vinden?

Katharina Blum is de perfecte stereotype van burgers die meegesleurd worden door gebeurtenissen waar ze geen grip op hebben. Erg actueel.

Criterion heeft een regio 1 dvd uitgegeven die oa bij Amazon te koop is. Met enkel Engelse subs.

Kleine correctie: De DVD is (zoals een groot deel, maar niet alle criterions) Regio 0.

Zie Amazon.FR Of hebben ze het fout ?

Op het doorgaans betrouwbare Criterion forum staat regio 0. Daar moet je je voor aanmelden om dat te kunnen zien. Hier wordt de regiolijst van dat forum geciteerd (zie 177). Ik bezit Mamma Roma, volgens amazon ook regio 1, maar in werkelijkheid regio 0.

Dat wel, maar de film stelde me hevig teleur. Het onderwerp is actueel, de film is helaas mijns inziens enorm verouderd en hoewel de RAF niet bij naam genoemd wordt komt de film nooit los uit haar plaats en tijd en dat is heel erg jammer, want hier lag een enorme kans om een universele, tijdloze film te maken. De personages komen nooit echt tot leven en lijken niet meer dan pionnen in een concept. Winkler komt bijvoorbeeld uitermate passief over en dat is gezien het script nogal ongeloofwaardig.

Wel interessant als een nogal pamfletterig tijdsbeeld, maar als film teleurstellend. De klassieke status ontgaat me nogal.

Krap 2.5*

Ik vrees dat hij tegen zal vallen, net zoals Die Bleierene Zeit me ernstig tegenviel bij herziening. Dat zijn films die wellicht precies in hun tijd vallen, en dan hoger gewaardeerd worden.

Schijnbaar hebben Kos en ik bij elkaar op school gezeten al is mijn herinnering dat deze film op TV werd uitgezonden en we er het over gehad hebben bij Duits.
Was nog in de pre-kabeltijd en iedereen zag destijds ongeveer dezelfde TV-uitzendingen.
In mijn herinnering was het een wat fletse saaie film, maar herkijk na meer dan twintig jaar valt zeer positief uit.
De boodschap over de slechtheid van de media wordt er weliswaar met een voorhamer ingeramd, maar het beeld van RAF-Duitsland-politiestaat anno 1975 komt behoorlijk hard aan.

De film wordt hierboven pamfletterig genoemd, en is dat ook zeker, maar ik vind die typering toch wat vreemd. Hiermee wordt namelijk een negatief waardeoordeel geïmpliceerd, terwijl het pamfletterige toch gewoon hoort bij het genre van de sociaal-geëngageerde kunst. Of wordt Multatuli's Max Havelaar tegenwoordig ook pamfletterig genoemd?

Hoe dan ook, het verhaal van Die verlorene ehre der Katharina Blum is van één van mijn favoriete Duitstalige schrijvers, namelijk Heinrich Böll. Böll is van de naoorlogse generatie auteurs die gerekend worden tot de 'Trummerliteratur' (oftewel: kaalslagliteratuur). Zijn oeuvre bestaat uit vlammende en ongepolijste pareltjes, waarin altijd wordt gekozen voor de mens, en niet voor welk principe dan ook.

Zo ook als het gaat om 'Katharina Blum'. Eigenlijk is de hele film een aanval op de persvrijheid, of wat daarmee gedaan wordt. Uit naam van deze waarde worden levens verwoest, zoals dat ook gebeurde door het nazisme of communisme. Een vrij radicale stellingname inderdaad, maar juist omdat gekozen wordt voor de individuele mens is het zwart-witte karakter van de thematiek mijns inziens zeker gerechtvaardigd. Prachtig vond ik de scene waarin de politie gaat pauzeren en ineens denkt zijn beroepsmasker te kunnen afzetten om als normale mensen te communiceren met hun slachtoffer. De parallel met de nazi's is onvermijdelijk (Böll kennende zeker). De opgevoerde journalist is wat te karikaturaal misschien, maar juist zo'n uitvergroting kan bepaalde perversheden uit de journalistieke praktijk blootleggen.

Qua stijl zijn het vooral de fraaie close-ups van Katharina Blum die meerwaarde geven aan de film. Angela Winkler acteert geweldig, en haar gepijnigde maar toch ook trotse blikken zijn zeer goed gevangen. De mooiste scene vond ik die waarin ze de kilometerstand van haar auto verklaart, ontroerend in z'n kwetsbaarheid.

Aan het einde haalt Böll nog eens flink uit met het statement: "Similarities with journalistic practices of the newspaper "BILD" are neither intended nor coincidental, but inevitable." Messcherp.

Indrukwekkende film dus, een film die duidelijk positie inneemt en iets wil bereiken. Böll kan zijn humane engagement nu eenmaal niet voor zich houden, en dat levert oprechte en vlammende kunst op.

"Personen und Handlung sind frei erfunden. Sollten sich bei der Schilderung gewisser journalistischer Praktiken Ähnlichkeiten mit den Praktiken der BILD-Zeitung ergeben haben, so sind diese Ähnlichkeiten weder beabsichtigt noch zufällig, sondern unvermeidlich."

Met deze heldere boodschap eindigt deze boeiende verfilming van Heinrich Böll’s gelijknamige aanklacht tegen de riooljournalistiek, die de schrijver destijds karakteriseerde met termen als “onverbloemd fascisme, opruiing, leugens en vuilspuiterij”. De debuterende Margarethe von Trotta en haar toenmalige echtgenoot Volker Schlöndorff hebben er een pakkende film van gemaakt. Weliswaar is de achtergrond van het verhaal gedateerd (Duitsland ten tijde van de RAF-terreur), maar het thema is in feite nog onveranderd actueel: misbruik van persvrijheid / vrijheid van meningsuiting om mensen of instellingen met leugens, verzinsels en/of halve waarheden helemaal kapot te maken.

Het is al weer decennia geleden dat ik de film voor het eerst gezien heb, maar hij raakt mij nog steeds. Niet in de laatste plaats door de prachtige titelrol van een sublieme Angela Winkler. Haar ietwat hautaine, maar ingetogen interactie met de explosieve bon-vivant Mario Adorf als haar kwelgeest beschouw ik als een van de hoogtepunten van de Duitse filmgeschiedenis.

Een prachtige, aangrijpende film met een smakelijk uitroepteken aan het eind (zie hierboven).