Grand Prix (1966)

De races, de ambiance op de tribunes, enkele goede effecten zijn het enige wat van deze film te onthouden valt. Het verhaaltje had niets om het lijf.

Inmiddels natuurlijk zeer gedateerd maar ondanks dat toch nog best een aardig drama (soms wel wat cliché) die visueel zeer fraai in beeld is gebracht. Met name de races zien er fraai en best spectaculair (inclusief crashes) uit. De film is wel met bijna 3 uren aan de lange kant voor een niet autoraceliefhebber. Maar deze film is natuurlijk vooral bedoeld voor autoraceliefhebbers. Trouwens het geluid bij de races was ook best fraai. De cast deed het niet onaardig (met name James Garner), ook niet hoogstaand, maar is eigenlijk een bijzaak in deze film want deze film draait vooral om de races. Deze film zenden ze overigens nog uit op TCM waar ik hem ook op heb gezien.

No, there is no terrible way to win. There is only winning

Ik ben een complete leek op het gebied van Formule 1. Ik heb het nooit echt een interessante sport gevonden maar heb me er eerlijk gezegd ook nooit tot toe gezet om eens een volledige wedstrijd te zien. Het was via de uitstekende documentaire 'Grand Prix: the Killer Years' dat ik geïnteresseerd geraakte. Als TCM Grand Prix had uitgezonden vooraleer ik de documentaire had gezien, dan had ik deze film waarschijnlijk langs me heen laten gaan maar gisteravond de opname toch maar eens opgezet.

Ik zag wel enorm op tegen de ellenlange speelduur. Bijna 3 uur aan Formule 1 racen, ik had mijn twijfels of dat mijn aandacht ging blijven vasthouden. En hoewel Frankenheimer nog een erg verdienstige poging doet, duurt dit me allemaal wat te lang en is het vooral veel van hetzelfde. Waarschijnlijk is dit voor een Grand Prix fanaat wel een stuk interessanter maar mij kon het in ieder geval niet allemaal boeien. Dat komt voornamelijk ook doordat de film zich af en toe in wat rare bochten wringt (ik snap de logica van Pat nog altijd niet om even een relatie te hebben met Pete, de vent die er voor heeft gezorgd dat haar man bijna verlamd was) en langs de andere kant erg voorspelbaar is. Zo weet je al vanaf het gesprek tussen Jean-Pierre en Pete in het begin van de film waar hij vertelt dat hij het racen beu geraakt dat Jean-Pierre het einde niet zal halen. De film concentreert zich voor de rest vooral op het racen en de bijhorende subplotjes zijn dan ook niet enorm boeiend. Nu moet ik er wel bij zeggen dat de races op zich wel geslaagd in beeld zijn gebracht. Het is een mengelmoes van authentieke beelden en nieuw gefilmde scènes met de acteurs (met uitzondering van Brian Bedford) achter het stuur. De vele crashes zien er erg realistisch uit en dat geeft toch nog net dat beetje extra aan de film. Frankenheimer heeft trouwens wel de last van zijn leven gehad om het publiek geconcentreerd te houden. Bij één scène waar een vlammende auto in de pit terecht komt was de reactie van het publiek zo lauw dat hij besloot om bij de volgende take een wagen die thee verkocht op te blazen omdat het publiek meer geïnteresseerd was in het drankje dan in de film..

Wel een interessante cast. Degene die mij het meest opviel was Toshirô Mifune maar niet in een goede zin van het woord. Mifune is mij vooral bekend als samoerai in een aantal Akira Kurosawa films en het is sowieso al vreemd om hem in een andere omgeving te zien maar ze hebben besloten om zijn stem te dubben door Paul Frees. Geen idee of de oorspronkelijke stem van Mifune zoveel beter was (in Soleil Rouge viel het me toch niet tegen) maar dit is wel ontzettend houterig gedaan. Wel tof om eens een jonge James Garner te zien. Ik had hem op het eerste zicht niet herkent maar gaandeweg schoot me ineens te binnen dat hij wel eens een erg jonge versie van de opa in 8 Simple Rules for Dating My Teenage Daughters is. Doet het op zich wel vrij leuk trouwens. Yves Montand is een acteur die ik altijd wel graag bezig zie maar dit doet hij wel grotendeels op automatische piloot. Eva Marie Saint is trouwens wel lachwekkend op sommige momenten. Haar uitbarsting wanneer Jean-Pierre levensloos in de ambulance wordt gebracht is werkelijk niet te doen.

Uiteindelijk is Grand Prix een mooi gemaakte film geworden die het vooral moet hebben van de vele race scènes. Ze zijn echter vergeten om er een geslaagd en coherent verhaal rond te bouwen en dan is het voor de gewone kijker al direct een stuk minder. Leuk om Mifune en Montand nog eens te zien spelen maar voor de rest is dit een niet al te memorabele productie die wel erg lang duurt.

3 *

Met voorsprong de beste racefilm die ik tot nu toe heb gezien. Als we het overmatige dramatische verhaaltje met de nodige romantiek vergeten is dit een heel goede film. Deze moet je vooral kijken voor de auto's uit de jaren 1960 die denderen op de oude circuits. Het was vooral heel cool om te zien hoe er geracet werd op het oude Monza circuit toen nog met de befaamde banking. Ook een leuke bijrol is er weggelegd voor Graham Hill die toen zelf F1-piloot was en 2-voudig wereldkampioen.

Hoewel ik al jarenlang op de hoogte was van deze film, heb ik mij er nu pas aan gewaagd. Op de één of andere manier blijven films van vóór de jaren zeventig bij mij vaak langer liggen dan recentere werken. Misschien was ik bang voor een traag tempo of slechte acteerprestaties.

Die angst (of is het een vooroordeel?) was in ieder geval ongegrond want ‘Grand Prix’ is ondanks de lengte een genietbaar stukje cinema. De races zijn fraai geschoten en voor diens leeftijd zijn de beelden ronduit spectaculair te noemen. Extra leuk voor F1-liefhebbers is dat kampioenen als Brabham, Clark, Hill en Rindt voorbij komen. De helm van de hoofdrolspeler verwijst bovendien naar het exemplaar dat Jackie Stewart destijds droeg.

Helaas zijn de dialogen buiten de baan wat vlak. Alleen Yves Montand en Eva Marie Saint hebben een goede klik. De dames van de concurrerende rijders zijn weliswaar beeldschoon (vooral Francoise Hardy) maar acteren een stuk minder dan Saint. Echter, door het fantastische camerawerk en dito geluid wegen de pluspunten toch zwaarder dan de minpunten.

3,5*

Veel te lang, vooral de melodramatische scenes tussen de races door schieten niet op, maar zodra de focus op de grand prix zelf ligt is het genieten geblazen. Geweldig camerawerk en levendige montage, waardoor de getoonde wedstrijden er opwindend en dynamisch uitzien. De cast kan er mee door. Vormt een leuke double bill met het vergelijkbare, meer hedendaagse Rush van regisseur Ron Howard.

Ideale film om af te doen met drie en een halve ster, en ik kan die score begrijpen en delen. De zwaktes zijn te makkelijk herkenbaar(te lang, matig uitgewerkte verhaallijn) om dit een meesterwerk te vinden, echter door de schitterende weergave van de sportmomenten zelf blijft Grand Prix een film die door iedere cinefiel gezien moet worden. Verplicht kijkvoer ook voor degene die de huidige formule 1 truttig en een jurysport vinden, vroeger was het zeker anders maar niet per se beter. Grand Prix is wellicht een onbedoelde aanklacht tegen de formule 1 old school die beslist gezien mag worden. Al in de eerste minuten vliegt te Monte Carlo een coureur zo in de Middellandse Zee, en dit noodlot wordt bijna drie uur volgehouden met als climax dat in de laatste rit één van de hoofdrolspelers dodelijk verongelukt, terwijl de race onbarmhartig doorgaat en minuten later de winnaar feestelijk gehuldigd wordt: bizar en gruwelijk, voor wie het wil zien. De held van een verhaal is een onverschillige, wat wezenloze man die zijn teammate laat verongelukken en het vervolgens met diens vrouw aanpapt.... Hoe grof wil je het maken?. Formule 1 coureurs waren vroeger welhaast moderne gladiatoren zonder veel moraal lijkt de nimmer subtiele Frankenheimer hier te willen duiden Enige sympathie dient uit te gaan naar hun bloedmooie vrouwen, hoewel er ook bij hen enkele calculerende burgers tussen blijken te zitten. Interessante film en visie, kan niet anders zeggen, wel jammer van die slechte filmposter.

Goeie film over een aantal autocoureurs die strijden om het kampioenschap binnen de formule-1. Prachtig camerawerk dat tijdens de races spectaculaire beelden oplevert (ook mooi gemonteerd). Alhoewel hier en daar een kritische noot naar de sport wordt geplaatst, zijn het toch vooral de liefdesperikelen die de boventoon voeren tussen de races door. En daarvoor duurt de film wel wat te lang, maar het ziet er allemaal wel mooi uit. Met gemak 3.5 sterren.

Grand Prix.

Frankenheimer ken ik eigenlijk alleen van de geniaal goede Ronin (1998). Ook die film heeft iets van een monomane focus over zich die het tot iets speciaals maakt, maar deze veel eerdere film van Frankenheimer heeft dat veel sterker. Wat in theorie een gewoon boeketreeksverhaaltje in de setting van de Formule-1 had kunnen zijn, heeft gewoon een serie volledige raceverslagen in zich - en mooier en beter gefilmd dan je tegenwoordig op de TV krijgt. Heerlijk om de oude circuits te zien - en ook hoe weinig er in Monaco eigenlijk veranderd is. En ook heerlijk om de oude auto's te zien, met alle bewegende delen mooi in zicht, en de coureurs die heel-toe aan het rijden zijn met tussen hun voeten door de roestende stuurstang.

Heerlijk in het af en toe minutenlang ontbreken van dialoog en opgedrongen duiding, heerlijk in de ongenuanceerde keuzes van Frankenheimer om met beelden in plaats van woorden te vertellen. Heerlijk ook de cinematografie, met veel techniek en trucjes die toen nog ongezien waren. En een geniaal mooi bewaard gebleven kwaliteit waar duidelijk uit spreekt hoe goed de originelen op 65mm film waren.

Het verhaal krijgt niet veel punten maar geeft aan de andere kant wel een aardig beeld van hoe het leven van de rijders er aan toe ging in die tijd - een tijd waarin een race veel, veel gevaarlijker was dan nu, en eigenlijk nauwelijks meer voorstelbaar. Nietsontziend ook hoe Frankenheimer daar mee omgaat - in your face botte beelden van de ongelukken, even terloops terwijl de race gewoon doorgaat, en het drama bij de ambulance. Ook daar is de film wel behoorlijk realistisch in geloof ik, want dat ging in die tijd wel zo - alle discussies over het verbeteren van de veiligheid met Jackie Stewart voorop moesten toen nog komen.

En voor de kenner nog een hele serie leuke details in de film - ik denk dan even aan de rol van Toshiro Mifune als nauwelijks verhulde referentie naar Soichiro Honda. Maar ook de bekende rijders uit die tijd die langskomen, ofwel gewoon zelf in beeld of met verwijzingen - de helm van Stewart bijvoorbeeld. Een feest om naar te kijken.

En als ik dan de lijst van weetjes op imdb achteraf nog eens doorlees, nog meer respect voor Frankenheimer. Jammer dat zijn andere films toch gemiddeld wat minder waren, en eigenlijk alleen Ronin in de buurt van dit niveau kwam. Ja, ook daar spelen auto's een behoorlijke rol in - misschien ligt het daar dan aan...

Een onverwachts pareltje die me zomaar in de schoot viel. Van de film had ik al eens gehoord door een docu betreffende Steve McQueen en zijn film Le Mans, daarin werd deze film benoemd als dé racefilm en behoorlijk baan brekend qua camerawerk voor die tijd. Kom zo'n film vervolgens dan maar eens tegen, not! Tot een collega opeens zei dat hij wel een aardige racefilm liggen heeft die we konden kijken tijdens de lunchpauze op het werk, en ach, dan doneerde hij de film meteen ook maar aan mijn collectie. Hatsikidee! Zo kom je nog eens aan wat moois.

Grand Prix mag inmiddels al wat ouder zijn, zijn er ook best wat kritische noten te kraken, maar het is toch zeker een weergaloze film te noemen voor die tijd. Tevens is het verhaal met zijn vele details erachter minstens net zo interessant aldus een artikel uit het blad RTL GP. Want Grand Prix gaat toch over een beruchte tijd, waarmee mijn interesse ook meteen uitgaat naar de docu Grand Prix: the killer years, een titel overigens die eigenlijk genoeg zegt over de gevaren van die tijd voor zowel coureur en crew als toeschouwers. Het is niet voor te stellen toe die circuits er uit zagen, hoe baanpersoneel te werk ging en de meest geboden bescherming een schamele strobaal betrof. Het doet wat dat betreft wel denken aan Isle of Man. In Grand Prix wordt de boel meteen stevig opgeschud met een ernstig ongeluk en de nodige heibel binnen een team, de gebruikelijke problematiek volgt van het vinden van een nieuw team, weer in een winnende auto komen te zitten, het trotseren van de angst en het afdalen in het voorportaal van de dood om na de race weer verder te kunnen leven. Doe het maar eens, die wil, de mindset, net als de terugkerende discussie rond Isle of Man. Grand Prix laat daarnaast ook nog een stevig stuk privé zien en hoe de strijd is met familie en vrienden met zo'n gevaarlijke baan als coureur. Sowieso krijgen we veel van de jetset rond de coureurs te zien in dit geval veel van player Nino Barlini maar ook de relationele besognes van Pete en Sarti. Binnen de racebaan vliegt de film naar het einde toe met werkelijk prachtige beelden, mooie autos, de nostalgie van de oude banen en de nodige afvallers, winnaars en slachtoffers. Het is toch bijna jammer dat de film buiten de baan zoveel vaart verliest rond de karakters Sarti, de onsympathieke Barlini die net zo rap de vrouwen verslijt als rondracet, en de moeilijke driehoeksverhouding tussen Stoddard, diens vrouw en Pete Aron. Het hele doel is de mensen buiten de baan ook een leven en een smoel te geven, iets waar McQueen geen tijd en zin in had met zijn Le Mans, en de poging valt te prijzen en is niet heel slecht, maar het is net wat te uitgebreid, te lang, en het tempo gaat er op sommige momenten behoorlijk uit. Wat Le Mans te weinig heeft is in Grand Prix overdaad.

Dan toch dat verhaal achter deze film. Het genre racefilm had een erg slechte naam in de jaren '60 zo blijkt, coureurs en acteurs die benadert werden voor het project van Frankenheimer waren dan ook niet bepaald enthousiast zeg maar sceptisch. Sterker, Ferrari wilde er part nog deel aan hebben mede door dat beeld wat er bestond over de racefilm. 'Ik wil er niets mee te maken hebben', waren de woorden van Enzo tot Frankenheimer een montage liet zien van wat hij reeds in Monaco gefilmd had, de poort van de fabriek ging open en alles werd beschikbaar gesteld, dat was al een overwinning op zich. Dan de rits aan coureurs die er aan mee werkten en regelmatig bij borrels en driver meetings in beeld komen, namen als Fangio, Phill Hill, Graham Hill, Jo Siffert, Jochen Rindt, Bruce McClaren, Ritchi Ginter en dan vergeet ik er vast nog wel een paar. Mannen als Siffert en Rindt die nog enkele jaren zouden rijden om zelf in het harnas te sterven, bijzonder eigenlijk. Hilarisch zijn de anekdotes over de acteurs in kwestie en hun mogelijkheden als coureur. Het bleek dat Garner die les kreeg van Bob Bondurant nog best een potje kon rijden. Jim Russell, die de drie anderen trainde, had het niet altijd even gemakkelijk, Montagne was dan nog de beste van de drie maar mocht niet harder dan de derde versnelling, het was simpelweg niet vertrouwt. Brian Bedford was hopeloos aldus Russell en kon niet eens schakelen. Antonio Sabato was toch wel het ergste van de drie en had volgens Russell geen idee waar hij mee bezig was. Nadat Sabato bij de eerste opnamedag al bij pitsuitgang gespind was weigerde hij nog langer achter het stuur plaats te nemen en zelfstandig te rijden. Behalve dat Sabato met Barlini niet bepaald een sympathiek karakter had was hij op de set al net zo grillig en lastig, maar daar hadden sommige coureurs wel hun methoden voor. Zo werd voor bepaalde opnames de voorkant van de raceauto ontmanteld en aangekoppeld aan een Ford GT40 die met camera gericht naar achteren rondjes ging rijden. Vooral Gt40 bestuurder Chris Amon haalde er veel plezier uit om met Sabato als 'tow' zo hard mogelijk over het circuit te jagen en de italiaanse praatjesmaker stil te krijgen. Kostelijke verhalen! Frankenheimer liet zelfs aparte geluidstapes maken van Ginther en Hill om de schakelpunten van Monaco na te bootsen zodat deze onder de film gemonteerd kon worden. Voegde daar nog een aantal bijzondere dingetje aan toe zoals een protesterende middenstand op Monaco, een hoosbui van Bijbelse proporties op Spa midden in de opnames, het in Engeland plotselinge ontbreken van alles dat Ferrari rood getint was en je hebt toch met een epische krachttoer te maken.

Frankenheimer schijnt verre van een gemakkelijk persoon te zijn geweest maar als het product vervolgens zo uitpakt...dat de film drie oscars won voor onder het geluid en de montage is geen wonder te noemen want de beelden en geluiden van de racerij zijn van grootse schoonheid. Anno 2022 is Grand Prix dan ook een nostalgische krachttoer van vergeten en veranderde circuits, coureurs in wagens en omstandigheden die amper voor te stellen zijn en dit allemaal uiteraard zonder CGI. Alleen daarom al is Grand Prix een film die te betitelen is als beleving, en dan uiteraard met het geluid goed hard voor die loeiende motoren en brullende uitlaten. Ja, wat een fijne film is deze klassieker gebleken, toch wel een must voor ieder die van oudere leeftijd is en de racerij volgt.