To Meteoro Vima tou Pelargou (1991)

Het eerste deel uit wat wel de trilogie van de grenzen is genoemd (samen met Ulysses' Gaze en Eternity and a Day). De film handelt niet alleen over geografische grenzen (een rivier), maar vooral over sociale/symbolische grenzen (tussen landen, etniciteiten etc).

Uiteindelijk is het de humanistische meester cineast Angelopoulos vooral te doen om het menselijke verlangen naar het overschrijden van deze grenzen, een oeroude metafysische eenheidswens. Een erg letterlijk voorbeeld hiervan is de scene waaruit de still op de hier afgebeelde filmposter afkomstig is. Een man die in in verwarring is door de arbitraire getrokken grens, aangeduid door een verfstreep op een brug over een rivier(twee typische Angelopoulos metaforen). De mens is zich bewust van het symbolische karakter van de grens, maar is toch eigenlijk niet in staat om eroverheen te stappen. Een mens kan immers niet zomaar buiten de cultuur stappen.

Verreweg de meest memorabele verbeelding van dit conflict in de film is een trouwscene van een man en vrouw die aan verschillende kanten van de grens leven. Het ritueel wordt in complete stilte uitgevoerd, met slechts het geluid van de rivier die hen scheidt hoorbaar.

Het eindshot kan geïnterpreteerd worden als een visioen van hoop. We zien een aantal werklui die in telefoonmasten hangen om een telefoonverbinding aan te leggen, om mensen letterlijk over grote geografische afstanden met elkaar in verbinding te brengen. Prachtig hoe de metaforen van de taal verankerd liggen in ons denken.

Of eigenlijk bedoel ik: hoe ons denken verankerd ligt in de metaforen van de taal.

Ik vind de films van Angelopoulos prachtig, maar op één of andere manier zit ik er altijd tegen aan te hikken om er weer eens eentje te bekijken. Ze duren nogal lang en je moet wel uitgeslapen zijn, anders mis je veel. Vanwege het overlijden van Jeanne Moreau tòch maar deze film eens opgezet en weer viel het niet tegen. Prachtig contemplerend en voor vele interpretaties vatbaar. Ook hier weer winterse Griekse landschappen. Mooi is dat de film met Moreau en Mastroianni eigenlijk best een sterrencast heeft, maar dat is volledig ondergeschikt in deze film (en veel van Angelopoulos' andere films). Wat jammer toch dat Angelopoulos zo onfortuinlijk aan zijn einde is gekomen! Fraai laatste shot ook trouwens!

De stijl van Angelopoulos ademt pure cinema uit : opeenvolgende lange sequenties die bestaan uit 1 shot, langzame camerabewegingen, weinig dialoog. Daardoor moeilijke (de vertellingen zijn niet logisch opgebouwd, plotloos, volgen soms een symboliek) en niet zo toegankelijke cinema (het ritme is zeer traag) maar de Griekse cineast is een maestro als het aankomt om een idee om te zetten in een visuele taal. Kijk (én geniet) van het knappe openingsbeeld (dans der helikopters). Kijk (én geniet !) van de laatste sequentie nl het huwelijk aan de oevers van de rivier - magistraal). Kijk (én geniet) van het beeld van de gele mannetjes op de telefoonpaal (monumentaal). Het onderwerp is visionair (vluchtelingencrisis aan grenzen in 1991 !!), de titel prachtig geïllustreerd (soldaat die nog een stap moet zetten om de grens te overschrijden en daardoor oorlog ontketent). Het is wel een mindere Angelopoulos. De film moet te veel moeite doen om een plot te houden (verdwenen politicus duikt op bij de vluchtelingen), daardoor zijn er te veel overgangen waardoor de goede momenten minder frequent zijn (meestal als de filmcrew wordt getoond). Minder creatief dan The travelling players of Landscape in the mist (dit zijn werkelijke sublieme meesterwerken) maar - zoals ik reeds aanstipte - er zijn nog genoeg geniale cinema momenten om voor deze film 136 minuten uit te trekken. Deze cineast is dan ook zeker de moeite waard om te ontdekken (een welgemeende DANK U aan Artificial eye om de films van deze weinig bekende en weinig commerciële filmmaker in 3 box sets uit te brengen) omdat hij als geen ander weet wat de kracht van beelden kan betekenen. Toch één van de Europese grootmeesters van de 20 ste eeuw.