Io Capitano (2023)

Vanaf 19 oktober 2023 in de bioscoop (Paradiso Entertainment)

EDIT: vanaf 19 februari 2024 in de bioscoop

Sommigen zijn op de vlucht voor oorlog of vervolging. Anderen kennen de conventie van Genève erg goed en nog anderen, zoals deze twee hier, hebben er geen flauw benul van wat in Europa mogelijk is. Ze maken geen schijn van kans om in Europa verblijfsrechten te verkrijgen. Maar daarover gaat deze film niet.

De film gaat over hun gevaarlijke trip naar Europa, niet zelden gaat dit gepaard met vele obstakels en vertragingen. Wie dacht dat de zee het grootste obstakel is, zal bij deze film vaststellen dat de reis over land eveneens bezaaid is met veel issues.

Schrijnend natuurlijk hoe criminelen, mensensmokkelaars en corrupte ambtenaren emigranten uitbuiten. Enkele scènes zijn hard zoals die in de woestijn of bij die warlord. Maar de film bevat ook positieve elementen rond zelfopoffering, doorzettingsvermogen en vriendschap.

Technisch ook een goede film. Goed acteerwerk en een degelijk uitgebouwd plot. Boeiende beelden ook van Dakar, de Sahara en de andere steden langs hun pad.

Genomineerd overigens voor beste buitenlandse film op de komende Oscars. Alleen hiervoor al mijn aandacht getrokken.

Garrone is overigens ook bekend voor het goed onthaalde Dogman van enkele jaren geleden en voor het misdaaddrama Gomorra.

Meteen toen deze film begon over de reis van twee jongens die uit Senegal vertrekken in de hoop in Europa een beter leven te vinden, moest ik denken aan de vele Europese jongens van eenvoudige komaf die in de 16de en 17de eeuw het ruime sop kozen op zoek naar avontuur en weelde in verre oorden en die net als de huidige vluchtelingen of gelukszoekers heel goed wisten dat de kans om de reis überhaupt te overleven niet heel groot is: het avontuur en de kans roem en rijkdom te verwerven oefent met name op ondernemende jonge mannen een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit. En de film ontwikkelt zich ook als een in wezen ouderwetse avonturenfilm die boeit in de zin dat je het avontuur vol ontberingen en doodsdreigingen langs wrede mensenhandelaren en corrupte overheden en door de woestijn en martelkamers zelf ook een beetje meebeleeft. Zoals dat gaat op zo’n avontuur is er soms een meevaller en soms een tegenvaller waarbij de hoofdpersoon een buitengewoon deugdzame dus goede jongen is die aldoor anderen wil helpen: hij brengt zonder aarzelen een grote groep mensen in gevaar om één vrouw te helpen maar slaagt er ook in iedereen levend naar Europa te brengen dus om het avontuur tot een goed einde te brengen. Hij ontwikkelt zich zo van bange jongen, die door zijn roekelozere neef wordt overgehaald het avontuur aan te gaan, tot een echte held (waarnaar ook de titel van de film verwijst) zoals ook Hollywood ze graag ziet. Naast afzien is ook kameraadschap een thema van de film.

De film laat denk ik op realistische maar gedramatiseerde wijze zien wat Afrikaanse jongens op hun reis naar Europa zoal kunnen meemaken, maar met het politiek gevoelige onderwerp van de film lijkt ook een politieke boodschap onvermijdelijk, maar ik weet niet wat de film precies beoogt: de jongens die hierheen reizen zijn beslist helden (want doe het hen maar eens na), maar ik denk dat zelfs extreem-rechts dat niet betwist. Het is dan ook geen gebrek aan empathie dat rechts deze immigranten (gelukszoekers) wil tegenhouden: het is de rationele overweging dat als de oversteek te makkelijk wordt, zodat ook niet-helden Europa kunnen bereiken, half Afrika hierheen komt waardoor het leven hier voor zowel gevestigde als nieuwkomer nog beroerder wordt dan in Afrika zelf want volstrekt onmogelijk. En de oude Grieken wisten al dat je geen helden moet willen in je samenleving: net als de soldaten die terugkeren van het front hebben die doorgaans PTSS en dorsten ze naar spanning, zijn ze onberekenbaar en snel ontbrandbaar dus ongeschikt voor een burgerlijk, saai leven. De grootste held van de oude Grieken, Herakles, leed aan hallucinaties en was een gevaar voor zijn omgeving: in deze film wordt ook de hoofdpersoon gek door de martelingen van de reis welke hallucinaties overigens een mooi magisch aspect aan de film toevoegen. Tot slot, onze historische helden die het avontuur zochten roeiden ook hele volksstammen uit waardoor ze nu weer van hun sokkels worden getrokken. Kortom, in Hollywood zijn helden fijne gasten (zoals de hoofdpersoon in deze film) maar in werkelijkheid kun je beter bij ze uit de buurt blijven, al blijven ze – zowel onze helden als de jongens die uit Afrika naar Europa reizen – helden die als zodanig respect afdwingen.

Zeer sterke film met uitstekend acteerwerk en goed uitgewerkt drama.

De twee hoofdrolspelers overtuigen 100%. Eigenlijk overtuigd iedereen wel, wat een (helaas) realistische film oplevert hoe een reis vanuit Afrika richting Europa eruit zou kunnen zien voor de hedendaagse gelukzoekers. Ik vind de term 'avonturenfilm' persoonlijk wat misplaatst. Het is echt een drama over een reis van Europa die bij voorbaat gedoemd is te mislukken (ze zullen nooit worden toegelaten in Europa). Sommige scenes zijn rauw en hard (incl. een korte martel scene). Het is echt pijnlijk te zien hoe criminelen / maffia de armste en zwakste zo schaamteloos uitbuiten, het laatste geld aftroggelen, liegen en de dood in jagen. Gelukkig wordt dat wel wat in balans gebracht met het tonen van de goedheid in andere mensen, het elkaar willen helpen. Er wordt ook wat hoop gegeven. De beelden van Afrika zijn prachtig geschoten en maken indruk, maar ze voelen ook beklemmend. Ik houd van woestijnen, maar in deze film laat de woestijn zich van een andere kant zien: een monster waar je maar moeilijk kunt overleven als het er echt op aan komt. Als kijker voel je de ontbering, de angst en de ellende. En dat is een compliment voor de film.

Na het kijken van de film blijft de vraag in de lucht hangen: en hoe nu verder? Hoe is dit probleem op te lossen? Eén van de lastigste problemen waar we als samenleving mee te maken hebben waar eigenlijk geen goede antwoorden op zijn. Welke oplossing je ook overweegt: het wordt mensonterend of niet effectief. Maar de film zet je er wel toe om hier over na te denken en voorkomt dat je snel naar (over)simplistische nep antwoorden reikt.

Ik heb eigenlijk weinig kritiek. De reis verloopt - zeker als je het verhaaltje op moviemeter hebt gelezen wat je dus beter niet kunt doen - wat voorspelbaar en geeft daarmee precies wat het belooft. En soms zijn de keuzes die gemaakt worden voor mij niet goed te bevatten. Maar dat zijn slechts details. Al met al is dit een zeer sterke film waar ik eigenlijk maar weinig op kan aanmerken. Ruim vier sterren.

De gevaarlijke tocht van twee migranten uit Senegal verteld als een episch en vaak haast onwerkelijk aanvoelend avontuur. Het knappe aan de film is dat het allemaal dichtbij de werkelijkheid blijft. Een verhaal als dat van Seydou en Moussa is niet eens zo uitzonderlijk, en Garrone hoeft niet te dramatiseren of te preken. Hij kan de beelden voor zich laten spreken en zich focussen op de mensen in zijn verhaal en op de manier waarop hij alles vertelt, of het nu in indringende close-ups van de migranten of in prachtige weidse shots van de woestijn is.

Andere opvallend elementen zijn de muziek die een beetje zijn eigen weg volgt en fantasiescènes die zo af en toe opduiken. Deze passen naadloos tussen vaak al even onwerkelijke momenten van horror en prachtige gebaren van menselijkheid. Het is verbazingwekkend hoe creatief mensen kunnen zijn in het manipuleren van elkaar, en hoe iemand voor een ander in een nummer of een middel tot een doel kan veranderen als de ander maar hebberig of wanhopig genoeg is, of zichzelf als meerderwaardig ziet.

Allemaal net niet. Een zwaar drama dat voor veel vluchtelingen waarheid is zonder dat je echt voelt wat hen overkomt. Er zitten best harde momenten in (mensen die van de jeep vallen, uitgeput raken in de woestijn, die martelingen) maar die hangen er wat bij en omdat deze film een soot roadmovie is liet ik ze als kijker ook snel achter. Het einde is ook wat gemakzuchtig, gebracht als een stukje hoop maar de ellende gaat gewooon door, als men niet al wordt teruggestuurd. Visueel op een enkele shot in de kale woestijn na ook niet heel bijzonder. Redelijk geacteerd maar meer roadmovie dan coming of age en ook op dat vlak werkte de film niet echt voor mij. En bovendien, er zit weinig nieuws in. Ik had het idee dit allemaal al eens gezien te hebben. Een film als La Jaula de Oro (Film, 2013) over dezelfde theamtiek vond ik duidelijk beter (en die ook veel beter eindigt). 2,5*.

Na maanden van voorbereiding denken Seydou [Seydou Sarr] en Moussa [Moustapha Fall] genoeg geld en middelen te hebben verzameld om naar Europa af te reizen. Daar kunnen ze genoeg geld verdienen om ook hun familie goed te kunnen onderhouden. Het eerste deel van de reis zou ze naar Tripoli moeten brengen, maar strandt op een plek die net ver genoeg is om terugkeer onmogelijk te maken. Gevoerd door sprankjes hoop, meestal aangewakkerd door de profiteurs die ze onderweg moeten, komen ze steeds een stapje verder. Indrukwekkende reconstructie van een reis die honderdduizenden Afrikanen hebben moeten afleggen. Garrone en cinematograaf Paolo Carnera versterken het gevoel dat je naar een documentaire zit te kijken en Sarr is fenomenaal in de hoofdrol. Vooral de slotscène is onvergetelijk.

Wel opmerkelijk dat is gekozen voor migranten uit een democratisch, stabiel land waar enkel de lonen en levensstandaard laag liggen (en waar in dit geval de Fransen een puinhoopje achterlieten). Gelukszoekers dus. Dat doet me afvragen wat het doel van deze film was; empathie opwekken voor dit type migranten, helden maken, zal bij vele mensen in het huidige sociopolitieke klimaat niet echt gaan lukken.

Los van alle mogelijke kanttekeningen vanuit economisch-politieke kaders; geen erg goede film, maar bar slecht ook niet. Seydou Sarr is bij vlagen indrukwekkend. Jammer dat dat in de eindscène net te lang uitgemolken wordt.

Ik neig door de dubieuze kaders naar een onvoldoende, maar vind ik ook weer flauw; de film an sich heeft wel kracht.

"Dat hij (Garrone red.) koos voor twee jonge ‘gelukszoekers’ in plaats van oorlogsvluchtelingen, kwam door gesprekken tijdens zijn uitgebreide research. „Als je met mensen een band opbouwt, voelen ze op een bepaald moment de vrijheid om de waarheid te vertellen. Het viel mij op dat ze vaak een situatie ontvluchtten die gelijkaardig is aan de situatie van Italië na de Tweede Wereldoorlog. Er is armoede, maar bijvoorbeeld wel altijd iets te eten.”

Seydou en Moussa verlangen evenwel meer van het leven. Garrone wijst erop dat 70 procent van de inwoners van sub-Sahara Afrika nog geen dertig zijn. Velen zitten – net als zijn Senegalese acteurs – op sociale media. „Ze zien rijke, succesvolle jonge mensen in Europa en vragen zich af waarom zij wel hun land kunnen bezoeken, terwijl dat andersom niet mogelijk is.”

Dank voor die toelichting.

Laat de film nog steeds (te?) vrij wat de intentie is; het kan pamflettistisch gezien worden voor óf tegen economische ongelijkheid, een zweem van heroïek maken van de gelukszoeker ligt nog makkelijkste voor het grijpen, en dat is dan tegen de maatschappelijke realiteit in. Niet dat ze geen helden zijn om hun onmenselijke odyssee, maar in het licht van de onrust die ze in hun land van belofte toch vaak veroorzaken, hoe dan ook.

Persoonlijk ervoer ik de complexiteit van het vraagstuk; ik ben fel tegen economische ongelijkheid en het egoïsme waarmee westerse kolonisten landen verkenden, ontgonnen, en vaak als door sprinkhanen leeggegeten achterlieten. Zitten we in onze luie bioscoopstoeltjes, met een Cinevillepas waarvan de algemeen directeur 5-8k p/m verdient, waarvan sommigen na de film hun 4wd in de parkeergarage weer instappen op weg naar hun 5ton woning in fucking Meerstad (google it, dystopie imo) en vervolgens PVV stemmen.... Terwijl aan de andere kant theoretisch voor de hele wereld verbetering kan voortkomen een centrum van vooruitgang...als dat maar gedeeld werd.

Dat dus. En breek me de bek niet open over sociale media.

Maar goeie film weer van Garrone hoor, die zal er ook wel fijntjes bij zitten onderhand.

Bah, wat walg ik van die westerse economische arrogantie. Vrije wilskeus voor verregaande zinsbegoocheling van luxe en rijkdom en fuck natuur en de ander.

Ok, nu moet ik mezelf echt ff afremmen

Waar of wanneer kunnen wij deze film bekijken in België aub?

Lastige film. Indrukwekkend verhaal, indrukwekkend in beeld gebracht. Film schuwt heftige beelden niet en toch voelde het allemaal glad, te mooi, binnen de lijntjes, keurig ieder stapje uitgetekend en afgevinkt, en daardoor een soort Disney variant van alle ellende die deze vluchtelingen moeten doorstaan. En raakt het je dus alsnog te weinig, dat moet een regisseur die ooit het rauwe Gomorra maakte toch anders kunnen. Had ook verwacht dat ontvangst van vluchtelingen in Europa een anti-climax zou zijn, maar die spiegel houdt film ons niet voor, gaat puur over de reis om hier te komen.

Ongelofelijke mooie film met veel drama , verdriet en vechtlust een echte aanrader.

Een belangrijke film. Dit is de realiteit en die is afschuwelijk. Dit zou iedereen moeten zien voordat ze hun muil opentrekken over 'gelukszoekers'.

De simpele ziel die de genreomschrijving 'avontuur' heeft bedacht, moet nodig op maatschappelijke stage worden gestuurd.

Een erg goede film. We denken dat we ongeveer wel weten wat er allemaal in de wereld gebeurd door social media, maar na het zien van deze film, moeten wij Nederlanders eens leren minder te klagen en meer blij en gelukkig te zijn met alles wat we hier hebben. Veel mensen in Afrikaanse landen hebben bijvoorbeeld geen bioscoop, pretpark, bibliotheek, musea, internet, zwembad, computer, drinkwater, etc. Daarnaast is het in Nederland over het algemeen SUPER veilig. Hier hoef je niet bang te zijn dat je zomaar gemarteld wordt, onder druk wordt gezet, beroofd wordt, doodgeschoten wordt, etc.

Verder sta ik versteld hoe goed de acteurs spelen. Iedereen speelt zo goed, alsof je naar een documentaire kijkt. Heel knap gedaan en realistisch.

Wat zijn wij mensen (inclusief ikzelf) toch vreselijke wezens. Wat maakt dat we toch zo met elkaar omgaan?