Ahlat Agaci (2018)

De nieuwe Nuri Bilge Ceylan!

EDIT: vanaf 30 mei 2019 in de bioscoop!

Zin in!

Eerst Anatolië en Winter Sleep. Tenminste.

De film is duidelijk een kwaliteitsfilm: elke scene en elke dialoog heeft iets interessants (en komen heel naturel en realistisch over; er wordt ook goed geacteerd) en weet daardoor de aandacht vast te houden. Maar heel interessant wordt het nergens en er wordt constant gekletst waardoor ik me al na een uur behoorlijk murw gekletst voelde. De film heeft praktisch ook geen dramatische ontwikkeling waardoor de drie uren die de film duurt wel een hele lange zit zijn geworden.

De film gaat over een jongen op het Turkse platteland die een ‘metaroman’ heeft geschreven over dat plattelandsleven (vanuit de mijmeringen van de auteur geschetst) en in feite blijkt de film zelf die metaroman: we krijgen een inkijkje in het Turkse plattelandsleven met de auteur zelf als hoofdpersoon die wordt gekweld door de dreiging van eenzelfde mislukking als die zijn vader ten deel is gevallen. Zoals ook in de film wordt opgemerkt heeft die ‘metaroman’ weinig verhaal en is het niet in een simpele moraal samen te vatten. Het tevergeefs graven van een put in de hoop water te vinden door de vader is duidelijk de metafoor voor het leven van zowel vader als zoon: men ploetert maar bereikt niets.

Mocht je deze film toevallig in je ééntje zien, speel dan eens een spelletje 'Ontdek je Plekje' en verzin je eigen commentaar bij de eindeloze trackingshots en statische shots van de mistroostige locaties waar hoofdrolspeler Sinan doorheen loopt terwijl hij met allerhande volk discussieert over de waarde van literatuur, religie en meer van zulks. Slaapverwekkende navelstaarderij, temeer daar de film suggereert een verfilming te zijn van het boek dat aspirerend schrijver Sinan wanhopig aan de man probeert te brengen. Meer dan drie uur onuitstaanbare blablabla dat meer geschikt is voor een podcast, maar totaal niet voor cinema. Technisch prima gedaan en voor zover er sprake is van acteerwerk is dat wel in orde, maar pretentieus en ontzettend saai. Wijlen Joop Scheltens had wel raad geweten met deze filmplaatjes.

Cinema met een ziel. Wat een rijk en sympathiek hoofdpersonage. Het is de wereld waar hij zich in moet bewegen nauwelijks meer gegund.

Prachtige film van Ceylan weer, die zijn protagonist vol intellectuele en literaire ambities laat vastlopen in familieperikelen, en in de economische, culturele en sociale realiteit op het Turkse platteland.

Zoals gewoonlijk is het acteerwerk weer van hoog niveau, en de dialogen scherp en vol stekeligheden. Het is echter geen film voor de boodschappenjongens onder ons, en ook niet voor de liefhebbers van het spectaculaire narratieve bochtenwerk. Voor de populariteits-poll helpt ook niet mee dat je misschien wel met Sinan kunt sympathiseren, maar bepaald sympathiek is hij zelf niet, en veel voor elkaar boksen lukt hem ook al niet. Niets, eigenlijk.

De hoofdpersoon maakt dan wel een bepaalde ontwikkeling door (van jeugdige arrogantie vol Sturm und Drang naar aanvaarding van het gegeven dat hij meer met zijn vader gemeen heeft dan hij eerst meende), maar dat element is niet meer dan de aanleiding, de kapstok voor de jas, een melancholische schets van de 'stand van zijn' in hedendaags Turkije. 

Bovendien is zo'n individuele ontwikkeling natuurlijk niet zo bijzonder; haast een cliché eigenlijk. Waarop je kan antwoorden met een ander cliché (dat ook expliciet uitgesproken wordt in de film): het gaat er niet om wát je 'vertelt', maar om hoe je dat doet. En dat gebeurt hier op meesterlijke wijze.

Nee, Nuri Bilge Ceylon heeft het visuele niet ingeruild voor het woord. Getuige hiervan o.m. de mooie, tedere scène in het begin met het meisje Hatice en ook de landschappen zijn knap voorgesteld en eigenlijk mogen de lange disputen die Sinan heeft met zijn vrienden, zijn ouders, de auteurs, de schrijver, de imams... best gezien worden.
Merkwaardig dat tijdens deze lange spreekscènes, bijna ongemerkt en vaak heel vluchtig sociale en politieke aspecten van het leven in Turkije worden aangeraakt en ook veel uitingen van meningen en stellingen, in een zodanig tempo, dat ge er wat kregelig van wordt dat er geen tijd is om er dieper op in te gaan of er even wat over te mijmeren.
Sinan heeft wel tijd om te mijmeren nadat hij wel moet begrijpen dat zijn betrachtingen en eigenzinnige visie op het leven wel wat ondermijnd worden en een heel mooie, maar harde scène is wanneer zijn moeder verklaart dat ondanks de vele teleurstellingen in het huwelijk, ze, zelfs wetende wat ze nu weet, opnieuw voor dezelfde man zou kiezen, waarop Sinan onthutsend reageert met te zeggen dat hijzelf mensen haat.
"The Wild Pear Tree" is echter ook een film over een vader-zoon-relatie. De slotscènes geven hierover duidelijk uitsluitsel en vormen een waardig einde van een weeral knappe Ceylon-film.
Sterke vertolkjngen. Vooral Murat Cemcir als de vader is merkwaardig.

De film gaat over verlies van idealen en ambities, maar heeft daar helaas weer allerhande tergend lange dialogen voor nodig waar niets filmisch in zit. Als de gesprekken voor driekwart waren ingekort, dan had het best een aardige prent kunnen zijn, want de plaatjes en geluiden van het Turkse platteland zijn mooi (met extra punten voor de haan). Al doende dan Bachs Passacaglia in C verkrachten middels een trage strijkversie met de helft van de noten (zodat er geen greintje barok meer overblijft) had van mij echt niet gehoeven, maar blijkbaar houdt Ceylan er ontzettend van dingen onnodig uit te rekken. De volgende 10 films van zijn hand sla ik even over.

Voor mij te langdradig, te veel gepraat. Je moet ervan houden. Ik vind het geen slechte film. Het heeft iets moois, dromerigs, en het acteerwerk vind ik overtuigend, maar doordat het zo uitgerekt is en mij niet altijd interesseerde, moest ik mij er soms doorheen worstelen. Winter Sleep vind ik beter. 2,5*

Begint nu op Arte.

Wat ik zo indrukwekkend vond aan Winter Sleep, was de drie uur lang aangehouden intensiteit.

Die blijft hier naar mijn mening helaas volledig afwezig. Ook het acteerwerk van de hoofdpersoon vind ik eerder 'meh', zijn vader doet het daarentegen meer overtuigend.

Toch een teleurstelling deze. Mijn verwachtingen van deze regisseur zijn sinds Winter Sleep zo hoog, maar ik mis urgentie, 'ruimte', dialogen die raken. En de keuzes wat camerawerk betreft vallen hier te zeer op, wat ze een beetje gekunsteld doet overkomen.

Jammer...

Once upon a time in Anatolia is in elk geval de volgende in rij.