The Fugitive (1947)

Deze film staat te boek als een klassieker, misschien omdat er twee grote namen aan zijn verbonden: die van regisseur John Ford en acteur John Fonda. Toch vind ik hem nogal gedateerd en ik vraag me af of hij die kwalificatie wel verdient.

Eerst de positieve punten: het verhaal speelt zich af in een niet nader aangeduid Zuid-Amerikaans land, en de broeierige en corrupte atmosfeer van dat land komt in deze film goed tot uitdrukking. Wat dat betreft doet hij wel een beetje denken aan klassiekers als Touch of Evil of The Wild Bunch.

Er wordt gesuggereerd dat het land een communistisch regime heeft en dat elke uiting van religie ten strengste verboden is. Alle pastoors zijn vermoord of het land uitgejaagd, behalve Fonda, die nog steeds weleens in het geheim de mis opdraagt. Hij ziet zich voor een dilemma geplaatst: de dorpsbewoners worden gegijzeld en met de dood bedreigd, als ze hem niet willen verraden. Het dilemma is: moet ik het toelaten dat anderen zich voor mij opofferen, of kan ik mezelf beter aangeven, om verder geweld te voorkomen?

Dat dilemma is zeker interessant, maar ik vind dat Fonda hier nogal mat speelt; het personage blijft een beetje kleurloos. Bovendien is de film overgoten met nogal wat religieuze symboliek: de pastoor is bijna een soort Christusfiguur die zich wil opofferen voor zijn ‘volk’, terwijl de rol van Dolores del Rio als ‘goudeerlijk hoertje’ geïnspireerd lijkt op Maria Magdalena. Vooral de scènes waarin ze met vroom gezicht schuin naar boven kijkt, vond ik er erg dik bovenop liggen.

The Fugitive is een verfilming van een boek van Graham Greene, The Power and the Glory. Vorig jaar zag ik de nieuwe verfilming van The Quiet American, ook al naar een boek van Graham Greene, met Michael Caine in de hoofdrol. Ook daarin gaat het om een communistisch regime en om personages die zich voor een dilemma gesteld zien, maar in dat geval is de uitwerking heel wat interessanter.

Bij deze film zou je bijna kunnen spreken van: Losjes gebaseerd op het nieuwe testament of de vier evangeliën. De vergelijking met Jezus wordt in ieder geval niet onder stoelen of banken gestoken. Erg is dat niet, want Ford mag zich hierdoor weer uitleven in fijne mystieke sfeerschepping en prachtige zwart wit contrasten.

En ook de grimmige strijd tussen de gelovigen en de corrupte mensen wordt erg overtuigend en beeldend verteld, zonder dat het een zwart-wit bedoening wordt, omdat de personages die zich tegen de godsdienst keren erg goed geschreven zijn en hun motieven goed uit de doeken worden gedaan.

Van de zwerver kreeg ik echt koude rillingen, fantastisch gespeeld en een ontzettend naar persoon. Deed me heel erg aan zwervers op bv. de Nieuwe Binnenweg denken.:) Op dat soort momenten had de film iets weg van Dante in de hel. Henry Fonda speelt een personage dat zich zelf wil verheffen en worstelt met zijn eigen motieven om goed te doen in een situatie waarin hij elk moment opgepakt en dood geschoten kan worden.

Jammer genoeg wordt het dilemma waar de priester mee worstelt niet altijd goed uitgewerkt. Pas op het eind wordt dat door middel van een dialoog verteld. En ja Henry Fonda.. Hij heeft er wel de kop voor om deze rol te spelen, maar hij blijft een beetje hangen in getormenteerd kijken en zijn rug gebogen houden. Had wel iets overtuigender gemogen, maar als symbool, als artistiek beeld van de vluchtende en bange priester door een vijandige omgeving stond de film van begin tot eind overeind.

Na Wagonmaster en deze film weer zin gekregen om meer van Ford te kijken (inmiddels al 13 van gezien). Blijft een erg fijne regisseur.

Vandaag op TV te zien > BBC 2 > 12:35 uur

Interessante film, die zeker niet de gehele speelduur uit de verf komt, maar toch al met al erg bijzonder is. Wie bij Ford ogenblikkelijk aan westerns moet denken, moet deze film bijvoorbeeld maar eens kijken. Voor liefhebbers van Bresson. Af en toe wat rommelig in de verhaallijn, maar zeker 4 sterren waard.