Kamen (1992)

Gezien tijdens het Sokurov retro dat het Filmmuseum ooit organiseerde toen ze Argus catalogus overnamen. Meen me te herinneren dat in de beschrijving iets stond van 'een versteend gedicht'. Wat dat ook moge zijn, ik vind het er bij passen. Mysterieus, weerbarstig, maar zo ongelofelijk fraai en op een bepaalde manier meeslepend. In elk geval blijven er jaren later hele scenes in mijn hoofd rondspoken. Ooievaars (of Maraboes) vooral.

Kamen' is wat mij betreft één van Sokurovs mooiste films, samen met Mat' i Syn en Dni Zatmeniya.

Zoals steeds weer bij Sokurov voelt dit totaal obscuur, sluimerend, buitenaards/anderaards (?). Ging hier bijna denken dat ik eraan gewend ben geraakt en dat het allemaal wellicht niet veel voorstelt. Maar goed, zat ik aan het einde toch weer volledig ontroerd aan het beeld gekluisterd.. Heb ik nou net Tsjechov's schim gezien?

Nadat ik de film had gezien in het Filmmuseum heb ik m eerst 4 sterren gegeven. En toen ik zes weken later nog dagelijks de film voor mij langs zag trekken heb ik er het volle pond aangegeven. Tjé als er maar één film zou bestaan nadat je bent dood gegaan, hoop ik van harte dat het deze is.

Dat fenomenale zwart/wit. Dat huis, dat binnenste der binnenste (het binnenste van jezelf dus eigenlijk). De omgeving die erbij blijkt te horen als de film zich verder ontvouwt tot buiten die innerlijke visioenen. En daar is ook het weer (in mijn herinnering sneeuw) én de natuur. Maar die laatste dan wel gekarakteriseerd door aaseters. Die de wacht houden en er zijn zodra de mens zijn hielen ligt.

En dan heet de film Kamen'.... Dat betekent dus 'steen' in het Russisch. Iets dat ik helemaal voel, maar niet wil geloven.

Wanneer een film mij met zo'n omweg en tegelijkertijd zo direct weet te raken en ik dacht een enorme afstand te voelen, maar dat die afstand er naderhand helemaal nooit leek zijn geweest (in tegendeel), is direct een stem uitbrengen zo enorm 'leeg'. Geef me nog even de tijd en ruimte.

(Er zijn geloof ik maar weinig filmmakers die er zo toe doen (natuurlijk in mijn beleving).)

Je krijgt alle tijd en ruimte!

is deze ergens op een mooie release te krijgen???

Er is een fan uitgave via eBay te krijgen. Die betreffende uitgave is naar mij onderweg, dus ik kan je nog niets zeggen over de kwaliteit. Die schijnt goed te zijn, is sowieso in origineel beeldformaat met optionele Engelse subs. De uitgave heeft geen artwork.

Zodra ik m binnen heb zal ik iets posten over de kwaliteit. Vroeger werd in het filmhuis altijd 'gegrapt' dat het leek of Sokurov deze film door de bodem van een jampotje had gdraaid. Dus 'kwaliteit' is bij Kamen' sowieso een rekbaar begrip.

Vandaag binnen gekomen. De kwaliteit is niet zo goed als van Dni Zatmeniya van dezelfde 'fan/verkoper'. Danuz merkte al op dat zijn versie heel onduidelijk was, ik betwijfel nu ik de film terugzie of zijn versie dan heel veel afweek van het origineel. De film is ongelofelijk vaag, maar zo terugkijkend denk ik niet dat het origineel in de bios zoveel scherper, duidelijker en/of helderder was. Althans in mijn herinnering was dat ook wat ik hier nu op deze DVD terugzie. Maar ja wat wil je bij een filmisch gedicht waarin een man zijn overleden 'zelf' of beelden daarvan treft in een vervallen huis tussen de kraanvogels en maraboes?

De rip voor deze DVD is afkomstig van een Russich TV-film kanaal (grijs TB1000 logo helaas in beeld, maar niet heel storend). De film is niet heel duidelijk, maar zoals al eerder gezegd lijkt het me weinig afwijken van het origineel. Ongelofelijk vage contouren, scenes die zich lijken af te spelen in een plat vlak, schaduwen, donkerte en veel geschuifel. De ondertiteling is keurig klein.

Ik zou voor een eerste kennismaking met de film dit toch niet willen aanraden. Gewoon geduld uitoefenen tot er een fatsoenlijke release komt op DVD. Ik kan me niet voorstellen dat de hele back catalogue van Sokurov niet ooit eens op DVD zal uitkomen. Al is het op zich nu al vreemd dat dat nog niet is gebeurd.

Werd bij de flarden die ik zag wel weer volkomen gegrepen en vond het ook opvallend dat ik mij vrijwel alles nog letterlijk zo herinner als toen ik de film in het Filmmuseum zag (dat zal eind jaren 90 geweest zijn). Binnenkort helemaal terugzien en gegarandeerd een plek in mijn Top 10.

Prachtig zwart-wit schouwspel over het leven en de dood. De film bevat zwaar filosofische gesprekken en vreemde kraanvogels in een oud vervallen huis. Ook was ik onder de indruk van de indringende muziek en geluidseffecten, zelfs op de slechte print die ik zag. Dit is een van de sterkste films die ik in tijden zag. Sokurov heeft zich ondertussen ontwikkeld tot een van mijn favoriete regisseurs en dat al na vier films, waarvan deze het hoogtepunt is.

Uiteraard ben ik heel erg benieuwd.

hier is maar een woord voor (nodig): subliem

in elk opzicht

Vandaag even herkeken en dit blijft een fenomenale film. Prachtig schimmenspel met als hoogtepunt de wandeling buiten het huis na ongeveer een uur. Ik denk dat ik deze keer geen twee jaar zal kunnen wachten voordat ik hem nog eens ga kijken.

Ik zie dat er toch een Russiche DVD is (zonder subs), geen idee hoe de kwaliteit is. Bij Russian DVD. Via eBay heb ik daar toch al met regelmaat DVD's vandaan. ?????? (????? ?????????? ????????) - russiandvd.com

Als er geen ondertitels op staan, ga ik hem ook niet aanschaffen. Maar dit geeft tenminste hoop voor een Engels-vriendelijke release.

Laten we het hopen. Ja, laten we het echt hopen.

The Stone van Sokurov staat, tezamen met diens Whispering pages, nog altijd bovenaan mijn nog-te-bewonderen-lijst.

Ik heb recentelijk Kino Video hierover aangeschreven (nadat ik hun dvd's van The Second circle en Mother and son had aangeschaft) maar die hullen zich in mystiek stilzwijgen. (Wellicht dat ze mailtjes uit 'The Netherlands' aanzien voor spam en ongelezen verwijderen...)

Vannacht dan eindelijkeindelijkeindelijk Kamen gezien.

Helaas zonder ondertiteling dus ik heb flink op internet gecruised op zoek naar verhalen over de inhoud. Niettemin heb ik prachtige gecondenseerde poëzie gezien. De beeldtaal van Sokurov is meesterlijk in al zijn 'verwrongenheid' en origineel en staat qua zeggingskracht op eenzame hoogte. Er wordt weinig gesproken en dat wat gezegd wordt, lijkt al teveel.

Kamen is te stil en zwijgzaam om een publiek te vinden, het juiste publiek vindt Kamen, wanneer hij ernaar wil zoeken. (Vrij naar A. Sokurov, geciteerd in The island of Sokurov - an official website)

Sokurov is nu echt met stipt mijn Rus-nummer-1 geworden.

Waarom was dit hier nog niet gemeld: Een DVD van Kamen' en een blu-ray (!) van Whispering Pages. Komt over twee weken uit (Cinema Guild).

Eindelijk binnen. De Sokurov Early Masterworks-dvd set waar Mochizuki Rokuro hierboven naar verwijst. Fijn vormgegeven box waar helaas een boekje met liner notes ontbreekt. Dat had zeker toegevoegde waarde gehad.

Mijn eerste indruk van Whispering pages (zowel op blue-ray als op dvd te bekijken): deze film was mij op het eerste gezicht te vaag en te onbestemd. Je kunt in ambiguïteit ook overdrijven. Toch heb ik beeld gezien dat fascinerend genoeg is om nog eens te herzien. Dat gaat dus nog wel komen.

Stone gaf meer de indruk van een hechte, haast autistische eenheid. Verstilde poëzie. De spaarzame dialogen zijn tegelijkertijd aangrijpend én volledig overbodig. De film is op een vreemde manier haast verstikkend in zijn schoonheid.

Zoals ik hierboven al aangaf is Stone te stil en zwijgzaam om een publiek te vinden. Ik ben blij dat ik nu hem gevonden heb.

Om te koesteren.

Ik heb niks met Chekov, maar wauw! Dit mag even gaan bezinken, zeg.

En nu het bezonken is...?

Meesterlijk. Haha, tja, ik vind het altijd moeilijk om iets zinnigs te zeggen over een film waar ik helemaal lyrisch over ben.

Maar goed, een poging: visueel is het misschien wel de mooiste Sokurov die ik tot nu toe gezien heb. De vervormende lenzen en de lange shots werken hier nog beter dan in Moeder en Zoon, misschien ligt dat aan het gebruik van zwartwit? De duisternis, waarin de personages gedeeltelijk en soms volledig in de schaduwen verdwijnen, begint een steeds grotere rol te spelen in de sfeerbepaling. De donkerte wordt op één of andere manier bijna surrealistisch en ook al is er soms bijna niks te zien, het beeld blijft fascineren.

Hierboven las ik dat de conciërge zichzelf tegenkomt. Dat hield ik tijdens het kijken in m'n achterhoofd, maar ik raakte er zelf steeds meer van overtuigt dat de jongeman een engel aantrof in het grote huis. Misschien deed de manier waarop de oude man zich door het huis bewoog me denken aan de manier waarop Bruno Ganz in Der Himmel Uber Berlin zich voor het eerst in de mensenwereld begeeft.

Later las ik dat de man de oude Chekov zelf zou voorstellen, en inderdaad zijn er fysieke overeenkomsten en was de schrijver ook dokter. Ik weet het niet, ik vind het mooi dat het nergens expliciet naar voren komt en dat iedereen er zijn eigen draai aan kan geven. Zelf zag ik er een zoektocht van twee personages in, naar de wereld naast die van henzelf. Om uiteindelijk beide gedesillusioneerd te eindigen. Treurig, maar wel wonderschoon.

Helder geformuleerd.

Wat is je volgende doel? Sokurovs The second circle en Whispering pages passen naadloos in het rijtje van Stone en Mother and son... Wat dat betreft heb je nog veel moois te gaan zien, al ben je gewaarschuwd: vrolijk is anders...

Whispering Pages heb ik de dag erna gezien, maar die beviel toch ietsje minder. The Second Circle hoop ik snel te zien; ik moet maar gauw die AE-collectie aanschaffen.

The second circle is w.m.b Sokurovs beste en indringendste maar ook meteen meest neerslachtige. Erg goed.

Whispering pages is een groeifilm (heb ik eerder vandaag nog gemerkt), geef hem later wellicht eens een tweede kans.

Ik ga er aan beginnen. En in het geval van Whispering Pages komt er ongetwijfeld een herziening. Al is het alleen maar voor de eerste vijf minuten.

Sokurov is toch wel een vreemde eend in cinemaland. Zijn films zijn doorgaans moeilijk te doorgronden, vaak zelfs nog moeilijker dan die van zijn grote voorganger Andrej Tarkovsky. Sokurov's films moeten het voor mij dan ook hoofdzakelijk hebben van het visuele. Deze film echter oogde voor mij allemaal te donker en verder was hij ontzettend traag. Behalve dat er af en toe een reuzenkip de revue passeerde gebeurde er eigenlijk helemaal niks. Voor mij een duidelijk mindere Sokurov dus dan Elegiya Dorogi (2001) die ik pas geleden gezien heb.

3.0*

Een verbijsterde, (haast) sprakeloze blik over de grens tussen leven en dood? ‘Through a glass darkly’ klinkt in dat geval dan beter als ‘door een spiegel, in raadselen’, want een raadsel impliceert een mogelijke oplossing.

Ik geloof niet dat Sokurov’s blik er duidelijker op geworden was als deze film nog in technisch perfecte staat zou zijn geweest. Je zou kunnen zeggen dat hij zo glashelder is als maar zijn kan, als je in aanmerking neemt waar hij zijn blik kennelijk op richt. Vaak – met name als de twee protagonisten samen in beeld zijn – is het beeld verdeeld in klaarheid en mistigheid, als om genoemde grens te markeren.

Pyotr Aleksandrov is hier weer net zo hulpeloos en ‘clueless’ als in Krug Vtoroj, waar eveneens de winter heerste, maar deze film werpt ook nadrukkelijk zijn schaduw vooruit, naar Mat i Syn.

Kamen begint schitterend, maar met name binnenshuis lijken veel scènes een... eeuwigheid te duren. Het beeld en de film lijken dan tot stilstand te komen. Het voelt dan ook haast als een bevrijding als we naar buiten gaan, waar de kijker getrakteerd wordt op enkele werkelijk magnifieke panoramische shots.

De stenen grafbedekking is half opzij geschoven, maar de vogel neemt uiteindelijk definitief de benen.

When the Lord ain’t lookin’ – just sneak on in

sit yourself down – make yourself at home

and when he asks you – the nature of your visit

tell him “I am here to roll that stone”

(Chip Taylor: Son of Man)

Ik stel me zo voor dat Sokurov dat hier aan het doen is, maar veel wijzer worden we er niet van. Uiteraard niet, en zo hoort het ook.