Requiem for the American Dream (2015)

Noam Chomsky zet anti-democratische tendensen scherp en helder uiteen.

Boeiend maar flawed.

Chomsky heeft kennis van zaken, zoveel is in ieder geval wel duidelijk. Hier en daar had ik enige bedenking bij de aangedragen bewijzen, maar links en rechts soms teruggespoeld en dan merk je dat bepaalde zaken toch wel oké zijn. Zo leek de grafiek rond studieschuld mij niet helemaal koscher, maar als je goed kijkt wordt er toch wel naar inflatie gecorrigeerd. Voor zulke details gaat het soms een beetje snel, maar voor iemand als Chomsky is dat waarschijnlijk de meest normale zaak. Voor iemand als ik die vooral Michael Moore documentaires kijkt is het echter altijd opletten geblazen.

Interessante principes, vooral de connectie tussen verschillende elementen is best boeiend. Zaken zoals de macht van reclame waren verre van nieuw, maar de connectie met de andere principes zijn voor de minder economisch/politiek onderlegde medemens wat moeilijker te detecteren. Op dat gebied is deze docu zeker geslaagd.

Wat mijn iets minder aanstaat is de doom & gloom die 60 minuten losgelaten wordt op de kijker, om daarna op 5 minuten een "je kan er wat aan veranderen" boodschap achter te gooien. Qua structuur is dit vooral een oproep tot actie, niet echt een informatief document. Chomsky heeft er ook wel het profiel voor natuurlijk. Experts zijn doorgaans redelijk gepolariseerd in hun denken, vooral omdat ze ook vaak naar idealen streven. Niet dat ik de problematiek onderken, maar er wordt links en rechts toch wel wat aangedikt, vooral naar toekomstige voorspellingen had ik het gevoel. Moet ook wel, want met een teveel aan nuance kan je deze structuut niet uitspelen.

Verder mis ik vooral een link naar de campagne van Sanders. Een politiek unicum dat mooi gestaan had in deze docu, maar waaruit ook wel blijkt dat de 70% niet-beïnvloeders zich te makkelijk laat vangen, en dat we toch ook bij hén de oorzaak moeten zoeken. Soms lijkt het wel of mensen bedot willen worden.

Laatste probleem vind ik dat dit een betalende docu/film is ... gezien de gravitas waarmee het gebracht wordt én de doelstelling van de docu kan ik me niet indenken wat voor nut het heeft dit als product aan te bieden (aan de consument). Het staat in strijd met wat deze docu verkondigt. Power to the people is blijkbaar het hoogste doel, maar je moet wel in bioscoopticket (of Netflix abo) aanschaffen wil je die informatie toegediend krijgen.

Boeiend en informatief is het zeker, maar geheel eerlijk komt het niet over. Toch overheerst wel het boeiende, alleen moet je zelf wel hier en daar je korreltje zout toevoegen.

3.0*

Onderhond

Dit lijkt me toch echt de eerlijke en onderbouwde mening van Chomsky. Weinigen kunnen zich veroorloven om een gratis documentaire te maken. Chomsky was activist in de jaren zestig, waarin enkele zaken zijn veranderd of bijgestuurd door activisten. Hij denkt blijkbaar dat activisme de manier is om verandering te verwezelijken.

Elk punt uit de documentaire had verder uitgebouwd kunnen worden, maar wellicht ten koste van beknoptheid en helderheid. Zo mis ik de invloed van het militair-industrieel-politiek complex, waarbij politici tussen de militaire industrie en de politiek job-hoppen (nee, geen samenzweringstheorie). Overigens komt de invloed van de industrie in brede zin wel goed aan de orde.

Voor gratis documentaires over wereldwijde tendenzen, zie Adam Curtis, die zijn BBC docu's ook op youtube zet.

Ik heb op zich niks tegen activisme, maar wel de moedwillige overdrijving die daar vaak mee gepaard gaat. Nu is het ook wel zo dat je waarschijnlijk een grotere groep kan bereiken als je je verhaal wat smeuiger brengt, maar ik zit hier ook niet om de documentaire op z'n effectiviteit te beoordelen.

Los daarvan vond ik het iets té opzichtig en gezien de ernst van Chomsky's verhaal (én het idee dat rijken hun macht/invloed beschermen) raar dat de docu enkel betalend te bekijken is. Als je een boodschap voor de "armen" maakt, dan is het toch gewoon vreemd dat je daar geld voor gaat vragen?

Langer of uitgebreider had het voor mij niet gehoeven trouwens, maar qua opbouw misschien iets minder sensationeel gebracht en sommige zaken met iets meer nuance uitgedrukt.

Docu kwam uit in april 2015, maar betreft een verzameling van interviews die over een periode van 4 jaar gefilmd zijn. Ik schat dat de meeste recente fragmenten in de docu uit 2014 zijn, dus niet zo gek dat hij geen aandacht heeft voor de campagne van Bernie Sanders.

Haarfijn betoog van de 'anti-Amerikaanse' denker (wat een geuzenbenaming) Chomsky.
Altijd weer prettig om van iemand die, als je zijn bureau bekijkt alle boeken over politicologie, filosofie, sociologie gelezen heeft, te horen dat jouw wereldbeeld toch vrij veel overeenkomt met dat van hem.
Vele systemen om ons heen zijn eenvoudig te verklaren, analyseren in hun foute opzet en incentives.
Het feit dat "vele onbekende mensen, iedere dag weer kleine handelingen doen die het grote geheel zullen veranderen" is een geruststellende gedachtegang die soms weer eens toegediend moet worden. Dankje Noam.

Noam Chomsky kende ik alleen van naam, maar hij heeft een hele duidelijke en simpele kijk op dingen die me wel aanspreekt. Deze docu is nogal links georienteerd gelukkig zonder vervelende dogma's en ongerichte boosheid. Tien principes worden uit de doeken gedaan op welke manier de Amerikaanse (maar ook toepasbaar op de Europese landen met Angelsaksisch beleid) economische machthebbenden de boel bestieren en hoe ze deze macht willen behouden. Veel van die principes kende ik eigenlijk wel, maar vond het alsnog wel overtuigend en schokkend. Op het eind geeft Chomsky gelukkig nog wel een simpele tip hoe dit allemaal te doorbreken. Ik denk dat het boek van Pikkety overigens hierop naadloos op aansluit.

De wereld van vandaag, netjes gebundeld in ocharme tien principes. In de woorden van Noam Chomsky: The Principles of Concentration of Wealth & Power.

PRINCIPLE #1: REDUCE DEMOCRACY - Inherent aan een democratie, waarin intellectueel en dikwijls ook financieel beter bedeelde enkelingen een armere massa aansturen, is het spanningsveld tussen het eigenbelang van de machthebbende klasse en het grotere goed voor de meeste mensen. Er zijn twee mogelijkheden om daar mee om te gaan. Of je verkleint de externe verschillen tussen rijk en arm door naar meer gelijkheid binnen een samenleving te streven - de democratie zoals Aristoteles ze ontwierp - of je ondergraaft de democratie zelf. In de VS, en eigenlijk in een groot deel van de Westerse wereld, gebeurt dat laatste.

PRINCIPLE #2: SHAPE IDEOLOGY - Consumerism is the new religion. Voilà. Need I say more?

PRINCIPLE #3: REDESIGN THE ECONOMY - Een economie heeft er alle belang bij een afzetmarkt te creëren voor wat ze genereert. Vroeger werd er vooral geproduceerd (dus kregen de werknemers bij Ford opslag zodat ze wagens konden aankopen), nu is het aandeel van bancaire instellingen vertweevoudigd en het aandeel productie gehalveerd. Gevolg? Er hoeft geen financieel sterke arbeidersklasse of middenklasse te zijn, zolang de toplaag van de samenleving maar geld blijft injecteren in de speculatieve aandelenmarkt, kortom in het complexe gekonkel van de grote financiële instituten.

PRINCIPLE #4: SHIFT THE BURDEN - ...en de rijken worden rijker, terwijl de rest braafjes belastingen betaalt.

PRINCIPLE #5: ATTACK SOLIDARITY - Omdat de rijksten er alle belang bij hebben hun privileges te beschermen voor zichzelf en voor hun kinderen, wordt het begrip "solidariteit" uitgehold. Oog om oog, tand om tand, elk voor zich. En dus vaarwel sociale zekerheid, vaarwel door de staat gefinancierd onderwijs, vaarwel gelijkheid. De kloof wordt groter, jazeker!

PRINCIPLE #6: RUN THE REGULATORS - Als de bewakers afgekocht worden door de malafide bedenkers van het hele systeem...who's left to trust?

PRINCIPLE #7: ENGINEER ELECTIONS - Er kunnen slechts campagnes zijn als er veel geld is. Er is slechts veel geld als de handen vuil zijn. Dus zijn het de sterkhouders van de scheeftrekking die als adviseurs van de heer president mogen dienen na de verkiezing. Ja, zelfs Obama heeft zich daar schuldig aan gemaakt. En wij? Wij wilden het niet zien?

PRINCIPLE #8: KEEP THE RABBLE IN LINE - Maak andersdenkenden monddood door de vakbonden aan te vallen, de groeperingen die zich engageren voor een andere en betere wereld.

PRINCIPLE #9: MANUFACTURE CONSENT - Voer zodanig campagne dat het niet meer gaat over inhoud, maar over holle leuzen waar iedereen het intuïtief mee eens is. Confer de winst van Obama: veel ethisch hoogdravend gebazel, weinig concrete input over hoe hij precies zou regeren. En, zoveel jaar later, zijn de resultaten er misschien ook naar? We hebben niet gezien wat we moesten zien en enkel gezien wat we wilden zien?

PRINCIPLE #10: MARGINALIZE THE POPULATION - ...en een overheid die de belangen van de bevolking niet dient, krijgt gewoonweg vrij spel. 'Requiem for the American Dream' anno 2017 is de winst van Donald Trump. Het volk wil niets liever dan een figuur aan de top die het aloude establishment niet vertegenwoordigt. Dat de kiezers daarmee serieus in hun eigen voet(en) hebben geschoten, is gebleken - en zal nog blijken.

Inspirerende documentaire, zoveel is duidelijk. Makers Peter D. Hutchison, Kelly Nyks en Jared P. Scott hadden nog meer archiefmateriaal kunnen gebruiken, kwestie van hun film meer te stofferen. In deze gedaante heb ik het gevoel dat het uur en een kwartier integraal gebouwd is op een interview met Chomsky, waarbij nietszeggende plaatjes de adempauzes moeten opvullen. Spijtig.

Had kortom beter gekund. Maar laat dat vooral geen reden zijn om niet te kijken!

3,75*

Interessant.

Chomsky zegt weinig wereldschokkends, al de analyses in deze docu zijn zeker in linkse milieus al wel een tijdje gemeengoed. En toch heeft deze documentaire zijn nut, want zelden zijn de aangebrachte punten zo helder en overtuigend gepresenteerd. De onderverdeling in 10 principes is een slimme keuze, want helpt om het overzichtelijk te houden en op een makkelijke manier verbanden te leggen.

Weinig nieuws dus en van mij mocht het allemaal nog wel iets dieper graven, maar wel een zeer heldere en duidelijke analyse van de situatie in de USA.

Dikke 3*.