Pastorale 1943 (1978)

Bij 1:31, in het klaslokaal boven in beeld.

Waar hij fysiek te krijgen is, weet ik niet, maar nu in zijn geheel te zien op Youtube.

Capablanca: Hij was ooit onderdeel van een Wim Verstappen Collectie, maar als hij in de winkel niet meer te vinden is, zou je het op Marktplaats kunnen proberen.... Kan nooit al heel lang uit de roulatie zijn. Succes!

Pastorale 1943 verteld het verhaal van het verzet in een dorpje in de Betuwe. Een leraar Duits laat zijn Joodse vriend onderduiken op een boerderij. De dochter van de boer krijgt een relatie met de zoon van de kruidenier, een NSB'er. Als de onderduikers veradem worden besluit het lokale verzet de kruidenier hiervoor te gaan doden. Gebaseerd op het boek van Simon Vestdijk.

Het acteerwerk van de film was niet heel slecht, maar wel behoorlijk stijfjes en soms lachwekkend omdat het vrij karikaturiaal aan deed (alsof de personages opzettelijk stuntelig waren). De stemmen deden me ook aan de Disney-nasynchronisaties van die tijd denken. Hein Boele die hier Cohen speelt doet namelijk de stem van Konijn in Winnie de Poeh en Coen Flink de stem van Grumpy in Sneeuwwitje. Renée Soutendijk maakt hier haar debuut als het boerenmeisje. Ze sprak een soort dialect in de film dat waarschijnlijk Betuws moet voorstellen, ik kom van de andere kant van de Waal en heb geen idee hoe ze daar praten maar ik kan me niet voorstellen dat ze daar werkelijk achter iedere zin "wa" zeggen. Sylvia Kristel - die in die tijd internationaal bekend was en Rutger Hauer hebben ook nog kleine rollen.

Valt me op dat het in oudere films die zich in Nederland afspelen het altijd zomer of lente lijkt te zijn. En er zijn altijd geasfalteerde wegen op het platteland, al denk ik niet dat die er anno 1943 zoveel zijn geweest.

Het verhaal van de film speelt met aardig wat personen en er worden ook een aantal locaties aangedaan. Soms werd het plot me wel vrij onwaarschijnlijk. Zoveel spionage-intrige in één dorpje. Verzetsgroepjes die wel heel makkelijk aan NSB en SA-uniformen komen. Joden die ongestoord naar Amsterdam kunnen reizen tijdens de bezetting (waarom duik je dan eigenlijk onder?)

Op zich mag deze film best eens meer aandacht krijgen ten opzichten van andere Nederlandse oorlogsfilms, maar als je hem vergelijkt met Soldaat van Oranje van een jaar eerder wordt toch wel echt een heel groot verschil in kwaliteit duidelijk. Ik vond de film zelf wel vermakelijk om een keer gezien te hebben, maar het was me allemaal net wat te stijfjes en karikaturaal.

Zoals hier al eerder gemeld is de versie op de dvd van Pastorale 1943 niet best. Acteerwerk is hier en daar wat knullig en dat leidt wel af in deze film. Het verhaal naar het boek van Vestdijk zit wel goed in elkaar. De 2e helft van de film vond ik een stuk sterker, ook met nog een kort optreden van Hauer. Die scène springt er wel uit. Al met al best een redelijke oorlogsfilm.

In de jaren zeventig werden er in Nederland nog niet zoveel heel goede films gemaakt. Het waren vaak toneelstuk-achtige vertolkingen met belabberd acteerwerk. In die zin valt deze film zeker nog wel mee. Al zitten hier ook wel tenenkrommende acteerscenes in. Maar niet door iedereen. Verder werden er in die tijd erg veel films over de oorlog gemaakt. En daar hoort deze dus uiteraard ook bij. Een film over mensen in het verzet. Er zitten een hoop bekende namen in de film en acteurs die het later nog zouden gaan maken.

Het verhaal is helaas niet erg evenwichtig en verloopt hier en daar ook wat onwaarschijnlijk en chaotisch al is de grote lijn wel goed te volgen en is de film ook niet saai. Maar je ziet nogal eens acteurs die een belangrijke rol lijken te hebben, doch die je vervolgens nooit meer ziet of die zelfs nauwelijks meer ter sprake komen. In de laatste scene komt ook Rutger Hauer nog voor de dag zowaar. Maar hij is wel de enige Duitser in de film die gewoon accentloos Nederlands praat. Net als zijn broer trouwens, maar die woont tenminste nog in Nederland.

Komt op bluray in de V.S. in een Sylvia Kristel boxset

Vandaag binnen gekregen, prachtige master! Kleuren zijn erg mooi gedaan. De gerestaureerde versie die Sony laatst op DVD uitbracht heeft nog een groene gloed over het beeld heen, de bluray van Cult Epics gelukkig niet.

De bijzondere en redelijk onbekende Nederlandse film Mysteries met Rutger Hauer zit ook in die box.

Een mooie inmiddels toch al oude film, die verzorgd is gemaakt en met deelname van veel bekende namen van destijds. (Aan het einde zelfs een piepklein rolletje van Maarten Spanjer, als medegevangene). Vaak (onbedoeld) grappig maar vaak ook serieus. Over verzet en verraad in deze beroerde tijd. De oorlog zou nog 2 jaar duren vermeldt de film aan het eind. Veel is op locatie opgenomen, dus kan de slechte synchronisatie/toneelmatige dialogen wel begrijpen. Strakke, stijve film die wel boeiend en gedenkwaardig blijft. En ruim voldoende voor mijn favorietenlijst.

Volgende stap in de oorlogsweek werd deze Pastorale '43 en daarmee een totaal onbekende film voor mij. Dus gewoon maar draaien met dit oudje was het devies.

Her verhaal eigenlijk op voorhand vrij simpel met een algemeen gesteunde verzetsgroep die het aan de stok krijgt met de plaatselijke NSB'er en kruidenier die men dan ook een kopje kleiner wil maken. Opzich niet gek en de film heeft weinig aanloop nodig waarop de overval, waar alles mee in het werk gezet wordt, snel voorvalt. Opvallend dan al de mooie authentieke sfeer en de vele bekende gezichten binnen de cast.

Maar daarna begint toch het grote zoeken wat nu eigenlijk de toon van de film is die toch regelmatig naar het flauwe neigt en aanvoelt als een klucht, als scherts. Dan is er nog een aanzienlijke tussenpose die gebruikt wordt voor de onderduikers, komen er heel veel karakters voorbij zoals Schults, Van Dale en de pogingen de twee in de val te lokken, en dat staat best wel los staat van de eigenlijke toestand tussen Poerstamper en Mertens en zijn bonnenkantoor. De film duurt voor het gevoel dan ook te lang en kan een script verweten worden waarin men te veel afdwaalt of men moet een beeld willen toen waarin niemand is die hij lijkt en zowel vriend als vijand dichtbij is.

Pastorale '43 is dan ook best oké te noemen voor een keer en krijgt een voldoende maar daar is dan ook veel mee gezegd.

Een van de heel, heel weinige Nederlandse films die ver boven de materie en de productie uit stijgen, al vraag ik me ietwat af in hoeverre dat precies gepland en bedoeld was op de manier die er nu zoveel jaren later uit blijkt.

Heel veel amateuristisch gedoe in het eerste uur - en niet alleen narratief, ook de acteurs staan maar wat te stuntelen. Je zou dan nog kunnen denken dat dat in character is, want goedbeschouwd zijn het ook wel echt een stelletje stuntelaars. Maar het wordt nog erger - van het onbewust stuntelen komt het tot bewust stuntelen, om de terminologie van onbewust onbekwaam etc maar even die kant uit te draaien. Als lid van de latere generatie is het echt tenenkrommend om te zien - is dit dan dat verzet waarop iedereen, nou ja bijna iedereen zo trots op is achteraf? Ja, dat zal toch echt wel de bedoeling van de makers zijn geweest, dat we die boodschap duidelijk doorkregen. Nederland is een land van meelopers, stoethaspels, moraalridders en lafaards, en bij ons allen is het eigenbelang nooit ver weg.

Het is dan nog lang wachten tot de laatste scene, maar die is eigenlijk de enige die echt de moeite waard is objectief gezien. Misschien ook wel de beste rol van Hauer, en het nihilisme van zijn karakter is de perfecte uitsmijter voor dit trieste epos over het Nederlandse verzet. Zoals hij het zelf al zegt, toen de Duitsers alles wonnen was er nauwelijks verzet, maar nu ze verliezen zit iedereen er ineens bij - even de uitleg voor wie echt niet opgelet had, zeg maar. Samen met de knulligheid van het hele verhaal al somt dat wel aardig op wat voor mij de werkelijkheid van Nederland in 40-45 is. Braaf en dienstbaar volgend aan wat de bezetter allemaal te verlangen had, en achteraf een grote mond.

Als acteur steelt Hauer met groot gemak de show, ietwat geholpen door het narratief. Ook Kristel doet het lang niet slecht. Jammer dat ze daar nooit, nooit, nooit de credits voor gekregen heeft overigens - net als haar rol in deze film, gespiegeld aan haar carriere - ze deed wat ze nodig vond, wat de maatschappij nodig had en van haar verlangde. Nederland's meest miskende talent ooit. En ook dat kan je als parallel op het verzet zien.