Joyland (2022)

Vanaf 23 maart 2023 in de bioscoop (September Film)

Oef, het gaat nu al moeilijk worden om dit te overtreffen in 2023. Wat een film. Meer volgt. In België al te zien in de zalen.

Zoals aangegeven, een geweldige film die nog lang nazindert. Gemaakt in Pakistan gaat de film over rolpatronen in een kleine gemeenschap in Pakistan zelf en het conflict tussen conservatieve en moderne opvattingen. Het verhaal ontvouwt zich zeer geleidelijk en begint in feite als een soort klucht, met banale en stereotiepe grappen die me eerst wat sceptisch maakten.

Dit blijkt echter slechts de opmaat voor ontwikkelingen die niet enkel goed worden opgebouwd tot een zwaar drama, maar ook nog eens mooi en genuanceerd worden gebracht: van de transgender vrouw die allerminst boven elk oordeel verheven is (de manier waarop ze Haider uiteindelijk afwijst is op zijn minst onrechtvaardig), tot de man in een gearrangeerd huwelijk die worstelt met zijn eigen geaardheid, en zijn vrouw die in het door de sociaal-culturele context gedwongen verborgene steeds wanhopiger en uiteindelijk tot zelfmoord gedreven wordt.

Joyland begint erg licht maar wordt steeds zwaarder, en aan het einde is werkelijk niemand van de personages gelukkig. Het biedt een realistisch maar ronduit triest beeld van de werkelijkheid en heeft grote impact. Pas bij de aftiteling zag ik dat Malala Yousafzai als executive producer bij de film betrokken was. Daarmee valt veel op zijn plek, en is mijn waardering alleen maar gestegen voor de film die zich eens niet gemakzuchtig beklaagt over de bekrompenheid van 'conservatieven' in een ouderwetse samenleving, maar een verfijnd portret toont van de concrete worsteling tussen traditie en moderniteit.

Het is 20 januari vandaag, en tot nog toe is dit wat mij betreft de film van het jaar!

Bizar dat dit geen Oscarnominatie heeft gekregen...

Om te voldoen aan de financiële eisen die zijn traditionele Pakistaanse familie aan hem stelt, accepteert Haider [Ali Junejo] een baan als Bollywooddanser in een burlesque. Zijn familie denkt dat hij werkt bij een ‘respectabele gelegenheid’ en Haider doet er alles aan om dat zo te houden. Dat wordt extra lastig wanneer hij in de ban raakt van Biba [Alina Khan], de belangrijkste danser in het gezelschap die ook nog eens transgender is. Zet een sfeervol beeld neer van zowel een verstikkend traditioneel huishouden als van het nachtleven in Pakistan en is prima geacteerd door beide hoofdrolspelers. Peerzada maakt eveneens indruk als de geplaagde, ziekelijke vader, ook al zijn er wat teveel subplots die afleiden van de centrale intrige.

De film gaat over mensen die niet voldoen aan de stereotypen en/of wat van je wordt verwacht als man of vrouw in een conservatieve, patriarchale eercultuur en dus over hoe verstikkend de opgelegde mannen- en vrouwenrollen voor sommigen, die anders zijn, zijn. Dit is al een erg uitgemolken thema en ik heb niets in de film aangetroffen wat een waardevolle aanvulling erop is. Hoe bijzonder bv. een transgender ook is, de thematiek noch de uitvoering van deze film is bijzonder te noemen.

Matige tot degelijke film over patriarchale rollenpatronen in Pakistan. Het kon even goed Iran of Afghanistan zijn. Nu, één van de meer interessante scènes vonden voor mij in het begin van de film plaats. Het hoofdpersonage Haider is werkloos en zijn vrouw is kostwinner van het gezin. Omdat het niet anders kan wordt dit gewoon met tegenzin aanvaard door de familie. Wanneer Haider uiteindelijk toch een job vindt, wordt van zijn vrouw verwacht dat ze stopt met werken. Het zijn die culturele gebruiken die ik steeds erg boeiend vind in dergelijke films.

Het plot ontvouwt zich verder in een erotisch danstheater waar Haider aan de slag gaat. Hij komt in contact met een dominante transgender en ondanks enkele moeilijke dilemma’s vond ik het plot vrij stroef verlopen.

Het raakte me alvast maar matig en raakte maar niet verder betrokken in het plot of de personages.

Vrij baanbrekende Pakistaanse film over een man die het aanlegt met hoofddanseres van het exotische dansgezelfschap waar hij zelf ook danst, een eigenzinnige transvrouw. Ik lees dat de film eerst niet door de censuur heenkwam maar na een extra meeting alsnog werd vrijgegeven. Gelukkig maar, want hoewel ik iets minder lyrisch ben dan sommige critici, was het erg tof om een film als deze te zien vanuit een Pakistaanse bril.

Ik vond de film zeker indrukwekkend, maar op de één of andere manier had ik toch moeite bij de les te blijven. Hoe de verschillende personages geen baas zijn over hun eigen leven is op zich best schrijnend. Geworteld in tradities en door sociale groepsdruk is echte vrijheid ver te zoeken. En daar worden de meeste mensen niet gelukkig van. De inwendige conflicten zijn van de gezichten af te lezen en je vraagt je af: waarom? Ja, daar zit een heel apparaat aan culturele en religieuze mechanismen achter, waar wij als westerlingen niets van begrijpen. Joyland zit vol met boeiende materie dus. Maar echt inleven in een dergelijke wereld zat er voor mij niet in, want leven om aan het wensbeeld van anderen te voldoen is gewoon niets voor mij.