Zagros (2017)

Winnaar van de Grand Prix op het Film Fest Gent. Verwacht mijn recensie vandaag of morgen

Ik had de eer om de regisseur te mogen interviewen voor ons filmprogramma op Radio Scorpio, Camera Obscura.

Sahim Omar Kalifa speelde zich in de kijker met zijn kortfilms, waarvan Baghdad Messi de bekendste is. Zagros is zijn eerste langspeelfilm, en in tegenstelling tot zijn eerdere kortfilms, speelt hier geen kind, maar een volwassene de hoofdrol. Die man heet Zagros, net zoals het gebergte in Turks-Koerdistan waar hij zijn schapen hoedt. Tot zijn vrouw, die liever in de stad zou wonen, van overspel wordt beschuldigd en met hun dochter naar België vlucht. Hierdoor komt Zagros voor een hartverscheurende keuze te staan...

Sahim benadrukt dat zijn film niet autobiografisch is, ook al heeft hij de vlucht naar België, verscholen in het laadruim van een vrachtwagen, ook zelf gemaakt. Net zomin is dit een film over de spanningen tussen Koerden en Turken in Turkije, of over de huidige vluchtelingenproblematiek. Gewapende strijders in de bergen komen in beeld, net zoals de rompslomp rond asielaanvraag in België, maar deze vormen slechts de achtergrond waartegen het verhaal zich afspeelt. Het verhaal van Zagros en zijn vrouw Havin, oftewel het verhaal van een man die heen en weer geslingerd wordt tussen enerzijds de eeuwenoude tradities, rituelen en eer van zijn voorouders, en anderzijds een nieuwe wereld, gesymboliseerd door zijn vrijgevochten, zelfstandige vrouw. Net zoals Okonkwo, de held uit het machtige Things Fall Apart van de Nigeriaanse schrijver Chinua Achebe, ziet hij de wereld waarin hij is grootgebracht letterlijk uit elkaar vallen.

Toch had ik het aanvankelijk moeilijk met het einde. Niet het allerlaatste shot, want dat is bloedmooi en hartverscheurend, maar de climax van de film. Die voelde mij wat te veel als een anticlimax aan. Zonder te veel weg te geven van de plot, kan ik zeggen dat ik het moeilijk had met de beslissing die de protagonist daar neemt. Intussen loop ik daar al een week op te kauwen en nu kan ik me toch al beter verplaatsen in hem. Ik blijf ervan overtuigd dat er voor Zagros een andere oplossing mogelijk was, maar deze beslissing past wel in de situatie van iemand die verloren loopt in die nieuwe wereld, die radicaal anders is dan de wereld die zijn voorouders hebben opgebouwd.

Kijk Zagros dus vooral zelf, en vel je eigen oordeel. De acteurs spelen overtuigend, het negenjarige dochtertje van Zagros en Havin steelt de show, de beelden van Koerdistan (hoewel ze in Griekenland gefilmd zijn) zijn adembenemend en Sahim weet hoe hij beelden moet schieten die door het hoofd van de kijker blijven spoken.

Wat een film! Achteraf nog even blijven zitten in de zaal om te bekomen. Mooie beelden, zeer overtuigende acteerprestaties, goed verhaal. Een dikke aanrader.

Vanaf 28 juni in de bioscoop (Cinéart)

Flirten met de hoogste score deze uitmuntende film die me aanvankelijk totaal op het verkeerde been zette, want geen sprake van het klassieke verhaal van onmenselijke omstandigheden waarin immigranten het Westen trachten binnen te geraken en er uiteindelijk erbarmelijke ervaringen opdoen, maar een aangrijpend gezinsdrama, gestoeld op het uiteenlopend omgaan met de traditionle waarden van een cultuur
De grondgedachte van het verhaal is er van in het begin, maar de film blijft boeiend en indrukmakend tot het slot met meerdere mooie scènes onderweg mede mogelijk gemaakt door het werkelijk mooi en gevoelig, acteerwerk van de hoofdpersonages met niet te vergeten het negenjarig meisje. Feyyaz Duman zag ik reeds in "My Sweet Pepperland", maar dan niet in de hoofdrol.
Voor een eerste langspeler heeft Sahim Omar Kalifa beslist een voltreffer neergezet.

Een mooie, ge(s)laagde maar ook pijnlijke film over leven in twee culturen, die voor veel mensen met een migratieachtergrond wellicht herkenbaar zal zijn. De formidabele acteerprestaties van de hoofdpersonages maken dat het niet moeilijk is om, tot op zekere hoogte weliswaar, mee te voelen met de twijfels en dilemma's die samenhangen met het grote contrast tussen enerzijds een cultuur waarin respect voor eer en traditie en anderzijds een cultuur waarin moderniteit en vrijheid centraal staan. Hoe verhoud je je hierin en hoe hou je je staande? Er valt nog veel meer te zeggen over deze film, maar om kort te zijn: Sahim Omar Kalifa heeft met Zagros zijn proeve van bekwaamheid afgelegd.

Geslaagde film die langzaam op gang komt maar me halverwege in mijn greep kreeg. De eerste helft is even doorbijten want het is dan nog niet duidelijk waar de film heen gaat en is dan wat saai maar als halverwege duidelijk wordt dat het om eerwraak draait wordt de film spannend want gaat hij haar nu wel of niet vermoorden (wat me overigens altijd verbaast is dat je dat als westerse kijker sneller door hebt dan de personen zelf zodat het lijkt alsof wij meer verstand hebben van in dit geval zo’n Koerdische cultuur dan de Koerden zelf…)? Eigenlijk is de film dan pure horror: alleen het feit dat eerwraak ‘cultuur’ is maakt dat het dan drama in plaats van horror wordt genoemd. Hoe dan ook, Kalifa weet de spanning goed op te voeren doordat Zagros moet kiezen tussen z’n familie en z’n echtgenote – zowel qua hun verhalen als letterlijk – en hij langzaam paranoïde wordt (en hij beide partijen kwijt lijkt te raken doordat hij niet kan of wil kiezen); de film heeft bovendien een paar twists zodat je nog even op het verkeerde been wordt gezet.

Zagros is een uitstekende film over een gezinsdrama doorspekt met culturele en religieuze waarden. Een verhaal ook dat past binnen de huidige tendenzen van de grote migrantenstromen. We volgen een schaapsherder die meer dan goed is voor zijn relatie meer tijd doorbrengt met zijn schapen in de bergen dan met zijn eigen vrouw. Zijn knappe vrouw is vrij Westers en is niet op haar mondje gevallen. Ze wordt beschuldigd van scheefpoeperij, al dan niet valselijk en Zagros wordt tussen twee vuren geplaatst.

De keuze is een heus dilemma: kiezen voor je familie, een familie die in se heilig is, of kiezen voor je vrouw met de consequentie dat je verraad pleegt ten aanzien van je familie. Deze tweespanning wordt uitstekend weergeven in de film mede door de goede acteerprestaties en goede sfeersetting. Zagros weet het op den duur niet meer en deze spanning leidt tot een climax op het einde. Al gaat het dilemma nog verder: ook je eigen identiteit als man wordt in vraag gesteld. Kan je je een man noemen als je zelfs je vrouw niet onder controle kan houden?

Erg sterke film, eentje die blijft hangen. Mooie beelden, goed geacteerd, knap thema. Maar bovenal een sterk verhaal dat nergens inzakt en zijn spanning blijft behouden. Feit is hoedanook dat je problemen niet oplost door weg te vluchten. Dat hebben Havin en Zagros ook vastgesteld toen ze in Brussel woonden.

Deze film eens geprobeerd en het was niet mis. Ik moest er eerst een beetje inkomen, maar uiteindelijk kon de film me wel boeien. De cast kwam naturel en overtuigend over. Verder zag de film er prima uit. Geen grote verwachtingen bij deze film, maar de moeite om eens gezien te hebben.