Africa Addio (1966)

Africa Addio is helemaal geen voorloper van Mondo Cane. En er valt ook nauwelijks iets leuks in te vinden... Wel een hele boel gruwelijks.

In dit forumtopic een lange post over deze docu.

Een van de beste documentaires ooit gemaakt. De regisseurs werden ten onrechte van allerlei vrselijke daden (inclusief moord!) beschuldigd, hetgeen de release buiten Italie lange tijd heeft tegengehouden, en de vertoning van de complete versie is als gevolg ook slechts zeer schaars gebeurd.

Onder de Titel "Africa Blood and Guts" is er in Amerika enige tijd een totaal verknipte versie in omloop geweest, waarin 45 minuten weggeknipt was op nogal ondoordachte wijze. Deze versie had niet veel meer te maken met het origineel, en was door het ontbreken van enig eduidelijke context eigenlijk veel gruwelijker en van een grover exploiterede aard dan waarvan juist de (in dit geval) integere filmmakers werden beschuldigd. De regisseurs hebben zich openlijk gedistantieerd van deze belachelijke versie.

Ten onrechte wordt deze film vaak op een hoop gegooid met allerlei tweederangse jungle exploitatie, maar in werkelijkheid is het een docu die weliswaar bijzonder schokkende beelden bevat, maar daarmee de boodschap aanzienlijk beter uit de doeken doet dan de meeste zogenaamd politiek correcte films. En we moeten constateren dat een slordige 40 jaar later alles nog zo ontzettend actueel is. Het Meesterwerk van dit regisseursduo.

Wat een overdonderend stukje film zeg!

Het leuke is dat ik voor de volle 100% op dezelfde golflengte zit als Kabukiman.

Deze film is helemaal geen ordinaire horror- of exploitationfilm in de stijl van Faces en Traces, maar simpelweg een beenharde aanklacht tegen de koloniale geschiedenis van het Westen. De titel verwoordt het uitstekend: vaarwel het idyllische en paradijselijke Afrika. Het is dan ook een regelrechte schande dat van deze geweldige doch hartverscheurende documentaire een verknipte versie is gelanceerd die zich puur concentreerde op schokkend beeldmateriaal en alle politieke context achterwege liet. En net die context is hetgeen van deze documentaire een werkelijk juweeltje en een must see maakt, zeker voor zij die, net zoals ik, inwoner zijn van een land met zo’n dubieuze en betreurenswaardige koloniale geschiedenis.

En natuurlijk is deze documentaire schokkend. Maar dat was de realiteit ook! Laten we dat toch niet vergeten. De makers, die ik volledig het voordeel van de twijfel gun in hun twist met de autoriteiten en de diverse filmpers, schetsen een beeld van verschillende landen die op het punt staan hun koloniale heersers te verdrijven en het heft in eigen handen te nemen. Maar door de situatie waarmee ze zijn opgezadeld lukt dit amper. Of zoals het in de film gezegd werd: Colonists behaved as nurses over the African countries. And now, when their babies need them the most, they’re leaving.

Congo, Zuid-Afrika, Kenya, Zanzibar, Rwanda, … allemaal komen ze aan de beurt en als kijker krijg je authentieke beelden te zien van wat de hardste en zwartste feiten zijn uit de Afrikaanse geschiedenis. Onschuldige beesten die worden afgemaakt door rijke blanken die tegenover hun collega’s willen pronken met een foto van zichzelf met een dode olifant. Leeuwen en zebra’s die genadeloos opgejaagd worden voor hun huid. Massa’s nijlpaarden die wekelijks gedood worden voor hun vlees en hun ongeboren foetussen. Continue raciale slachtpartijen tussen blanken, zwarten, arabieren, kinderen, rebellen, … En ga zo maar door.

Ik ben niet te beroerd om toe te geven dat ik meer dan eens heb gehuild als een klein kind bij deze film. Vooral de scène waar een zebrajong van enkele weken letterlijk staat te huilen bij het kadaver van haar doodgeschoten moeder heeft me zodanig gegrepen dat ik me niet meer kon bedwingen.

Ik heb onlangs nog een artikel gelezen over hoe de mens zijn aarde, zijn godsgeschenk, naar de verdommenis helpt met zijn egoïsme en Africa Addio bewijst nog maar eens dat, hoe idealistisch deze stelling ook moge klinken, ze in se een gitzwarte waarheid is waar wij ons allemaal schuldig aan maken.

Het probleem van deze documentaire is haar reputatie. Vaak circuleren de Mondo-films van Jacopetti en Prosperi in het horrorcircuit waar ze enkel de lusten van diehard gorehounds moeten botvieren. En toegegeven, dit is ook de manier waarop ik deze documentaires heb leren kennen, maar de Mondo-reeks is zoveel meer dan de voorloper van de Italiaanse cannibalflick. Het is een oprechte, en met momenten ook erg poëtische, aanklacht van enkele filmmakers die met gevaar voor eigen leven een problematiek kenbaar willen maken aan de hele wereld. En als je dan ziet dat dit alles gecensureerd, verbannen en losgerukt is uit z’n politieke context, dan besef je pas goed dat de makers overschot van gelijk hebben. Met Africa Addio is nog maar eens bewezen dat wanneer zulke wandaden zich voordoen, de wereld z’n ogen sluit en doet alsof er niets aan de hand is. Maar feit is dat wij westerlingen voor een groot stuk verantwoordelijk zijn voor de teloorgang van wat ooit een prachtig continent was. Met onze bemoeienissen hebben wij de Afrikanen alles afgepakt wat hen lief was. En als je dan nu ziet dat raciale conflicten in Zuid-Afrika of de Hutu-Tutsi kwestie in Rwanda slechts recente geschiedenis zijn, en dat het westerse safari-toerisme in Kenya en Congo de dierenmishandeling in stand houdt, dan weet je dat er nog niets veranderd is.

En dan denk ik samen met de makers van deze documentaire: For God’s sake, leave Africa to the Africans!

Na dit gelezen te hebben begin ik meer en meer spijt te krijgen dat ik de Shockumentary Box om onverklaarbare reden heb weggedaan. Hier zaten Mondo Cane 1, 2 en Africa Addio in. De laatste was ook voor mij het hoogtepunt van de drie. Waar de Mondo films mij wat te vreemd en leeg waren had deze Africa Addio ook echt wat te melden. Soms heb je van die domme acties.

Heb deze net afgekeken, na gister en vanmiddag, mondo cane 1 en 2 gezien te hebben...deze blijft bij uitstek de beste een meest meeslepende docu van de trilogy. Hij blijft 2uur lang boeien en weet soms een behoorlijk shock teweeg te brengen wat betreft, dierenleed en burgeroorlogen. Een welverdiende 3*

Dat is wel de 'uitgesproken' en overigens interessante hoofdgedachte van de documentaire, maar de makers gaan hier en daar toch stiekem compleet de andere kant op.

Naast de flink verknipte seventies versie voor de Amerikaanse markt, bestaat er nog een Amerikaanse versie van 120 minuten, die op die 'Shockumentary Box' terug te vinden is. De originele versie van 140 minuten is te vinden in de Mondo Cane Collection dvd-box.

En hier zit dus ook een groot verschil. Ik zag dus die 120 minuten versie. De originele versie-teksten zijn geschreven door Jacopetti en Prosperi zelf. De Amerikaanse 120 minuten krijgt nog een extra 'dialogen'-schrijver, inderdaad, een Amerikaan. Die weet z'n stempel wel te drukken, tot grote irritatie. Meest tenenkrommend is het moment dat enige blanke mensen gered worden in Kongo van massamoorden door Belgische paratroopers....en Amerikaanse vliegtuigen. Dat binnen 30 seconden ook wel zo'n 4 keer benadrukt wordt, die Amerikaanse vliegtuigen dan.

Het moment dat voormalige Zuid-Afrikaanse Boeren (blanken dus) weggejaagd worden uit Kenia en weer terug gaan, als vroeger, naar Zuid-Afrika, met huifkar en al, doet ook denken aan een Amerikaanse western. Ik vraag me af of dit uberhaupt in de originele versie zat...

Even terug naar het begin, For God’s sake, leave Africa to the Africans!. Hier en daar worden de Afrikanen toch neergezet als wilden en incompetente mensen die niet weten hoe ze om moeten gaan met sommige zaken, zoals 'het wonen in een huis'. Tja.... Om maar te zwijgen van sommige nagesynchroniseerde stemmen.

Dubieus. Toch uitermate indrukwekkende beelden. En een toekomstvisie omtrent de gevolgen van 'apartheid'. De Itiliaanse versie heeft ongetwijfeld de voorkeur, wellicht dat ik die ooit tegenkom en m'n woorden en waardering bijstel dan wel blijf beamen.

Een keihard portret van de gevolgen van kolonisatie en dekolonisatie van Afrika. We krijgen een verontrustend kijkje in een in alle opzichten verscheurd continent.

Schandalig dat zo weinig mensen de feiten onder ogen willen komen en dat zelfs deze documentaire compleet uit zijn context gehaald is door de getoonde zaken uit hun verband te trekken. Laat je dus niet misleiden door de Amerikaanse versie, de director's cut is een must see voor mensen die wél bereid zijn om de verontrustende feiten over Afrika onder ogen te komen.

Ok ik ga op zoek naar de Italiaanse versie. Na het geniale maar o zo schokkende Addio Zio Tom en het zien van de documentaire "The Godfathers of Mondo", ben ik erg benieuwd naar deze film. De Amerikaanse versie met engelse voice-over schijnt inderdaad een compleet andere vertelling te zijn dan wat de makers zelf voor ogen hadden.

De naarste en meest deprimerende film die ik ooit heb gezien. Wel heel goed gemaakt.

"For God’s sake, leave Africa to the Africans!", lees ik hierboven. Ik heb er precies het omgekeerde in gezien. Europa had Afrika nooit moeten verlaten, want de Afrikanen maken er een zootje van. Alleen in Zuid-Afrika onder het apartheidsregime is het nog te doen. Dát is volgens mij de boodschap van de film. In Nederland was hij om die reden ook heftig omstreden. In Amsterdam is hij niet eens vertoond omdat men ongeregeldheden van 'antiracisten' vreesde.

Indrukwekkende docu, maar kan er geen traan om laten. De onafhankelijkheid ging natuurlijk veel te snel. waar men in europa uit ging van een overgang van minimaal 10 jaar werd in de praktijk vaak al binnen een jaar de totale "onafhankelijkheid" afgedwongen...

Of de Europeanen hadden Afrika in eerste instantie überhaupt niet moeten innemen om leeg te roven en uit balans te brengen?