Black Gold (2006)

Verschijnt 29 oktober bij Filmfreak op het Idfa's Delicatessen label.
Adviesprijs: 17,95 euro

Goede docu die maar weer eens flink erin wrijft hoe de Westerse wereld de wereldhandel regeert. Hoe New York, maar ook Londen met een lichte daling op de beursen Afrika nog armer maken... Schrijnend is zo hoe Afrika werd gedwongen de landbouwsubsidies af te schaffen, terwijl hier nog vrolijk subsidie wordt gegeven aan boeren. En zo kan je nog wel uren doorgaan.

Voor de muziek gebruikte Andres Kapsalis het tikkende geluid van echte koffiebonen.

Wie naar deze documentaire nog een kop koffie drinkt heeft er volgens mij niet veel van begrepen of heeft schijt aan de Derde Wereld. Het is hartverscheurend om te zien dat vrijwel niemand van de koffiedrinker er bewust van is waar de koffieboon vandaan komt en waarom de prijs van een kop koffie zo laag wordt gehouden. Deze documentaire geeft een beeld van de westerse markt en hun subsidies. Per dag wordt er meer dan twee miljard koppen koffie genuttigd. Terwijl de consumptie per jaar ervan toe neemt lijken de boeren onder steeds ergere omstandigheden minder ervoor te krijgen voor de koffieboon. Als ik het goed heb krijgen de boeren voor een kilo koffiebonen nog geen vijf dollarcent terwijl in New York een kilo Bonen voor meer dan tweehonderd dollar verhandeld wordt. En dan moet je eens voorstellen dat meer dan tien miljoen Ethiopiërs financieel afhankelijk van de koffieproductie.

De twee broers reisden over de hele wereld om de productielijn van de koffie in kaart te brengen. Ze laten bovendien zien, zonder vals sentiment, wat voor motief de Fair Trade handelen. De oplossing wordt gegeven waarom wordt er dan bijna niets mee gedaan. Is dan alles in de wereld te maken met geld en macht. Kijken we dan helemaal niet meer naar de medemens.

Lange leven de Westerse kapitalisten, lange leven de subsidies voor Westerse Boeren, hopelijk blijft het Westen de wereldhandel nog lang regeren want het zou toch zonde zijn van het geld om die boeren ook maar iets meer te geven dan VIJF dollarcent!

Hoewel ik nooit koffie gedronken heb en dat nooit zal gaan doen ben ik wel bewust geworden van mijn koffie-leutende medemens.

"Trade is more important to us than aid", aldus Hon. Sam Mpasu mp, minister of commerce and industry van Malawi. De grote les uit deze documentaire is dat ontwikkelingshulp weggegooid geld is en daadwerkelijk open handelsroutes de 'eerlijkheid' van de markt bevorderen. En daarmee ook de leefomstandigheden van de koffieboeren in dit geval.

Ik denk dat om het probleem te bestrijden ten eerste supermarkten misschien allemaal maar eens wat free trade in de winkel moeten leggen. Heb zelf weleens wat free trade gekocht, maar moet daar steeds weer naar zoeken en bovendien is de voorraad erg klein. En uiteraard wat duurder, maar ik denk dat beter en zichtbaarder verkrijgbaar best al wat zou kunnen halen.

Voor een stukje over de erg goede muziek: link

Zwakke documentaire, die vooral uitblinkt in het verfilmen van zaken die als algemeen bekend mogen worden beschouwd. De boeren in afrika zijn erg arm, en ze zouden graag wat meer verdienen zodat ze genoeg geld hebben voor een minimale levensstandaard. In de supermarkt kost een kilo koffie ondertussen gewoon 5 euro. Hoewel de film niet echt verveelde, wist ik dit allemaal al. Ik had eigenlijk gehoopt wat meer te weten te komen over de vraag waarom die koffieboeren zo weinig geld krijgen.

Ik kreeg een beetje de indruk dat de makers van de documentaire zelf eigenlijk ook niet echt begrijpen waarom de boeren zo weinig geld voor hun koffie krijgen.

Voor 1989 werd de koffieprijs gecontroleerd door een kartel (ingesteld iva het ICA verdrag). Een soort OPEC, maar dan voor koffie. Dat de kopers van koffie minder betalen als het kartel wegvalt doordat de kartelprijs hoger ligt dan de marktprijs is nu juist de hele essentie van een kartel, met goed of fout heeft dat niets te maken. Om te weten wie schuldig is aan het mislukken van het kartel zou de vraag moeten worden beantwoord waarom regeringen van koffie producerende landen niet de discipline opbrengen om een kartel te vormen.

Een ander punt zijn de landbouwsubsidies in Europa. Dit leidt tot een relatieve daling van de wereldmarktprijzen van de gesubsidieerde producten. Voor Afrika (gemiddeld netto-importeur van voedsel en andere landbouwproducten) is dat niet perse ongunstig, omdat dit een ruilvoetverbetering opleverd. Voor koffieboeren die graag genoeg eten willen kopen is het in het bijzonder gunstig. Koffie wordt immers niet geproduceerd in de EU en VS, zodat de wereldmarktprijs van koffie niet door de landbouwsubsidies beïnvloedt wordt. Als consument zijnde profiteren de koffieboeren dus wel van goedkoper voedsel, als producent hebben ze nergens last van.

Het "kijk Starbucks eens miljoenen verdienen terwijl de Afrikaanse boeren niet eens genoeg te eten hebben" verhaal vond ik ook weinig toevoegen. Het business model van Starbucks is wel even wat anders dan bulkgoed koffie verkopen: Starbucks verdient zijn geld niet met koffie handel maar aan de manier waarop de koffie aan de man wordt gebracht (in het bijzonder de locatie). Sterker: het zou me niet verbazen als de opkomst van Starbucks juist heeft bijgedragen aan een stijgende vraag naar kwalitatief hoogwaardige koffiesoorten, waar de boeren meer geld aan verdienen.

De verklaringen voor het feit dat die boeren zo arm zijn zijn volgens mij hetzelfde als de verklaringen voor armoede in Afrika in zijn algemeenheid. Met koffie heeft dat weinig te maken.