Freedom (2000)

Sharunas Bartas' chef-d'oeuvre and his most accessible work to date, Freedom (2000) is also one of the most pertinent films of the past decade. Taking off from the wandering trio setup of Three Days, Freedom begins with a chase scene right out of genre cinema transposed onto Bartas' highly de-dramatized canvas. The two men and women seem to be illegal immigrants who are on the coast guard's wanted list. If The House was national politics distilled into a claustrophobic setting, Freedom is the same being set in seemingly limitless open spaces. The most rigorous of all Bartas films, Freedom is the kind of film Tarkovsky might have made had he lived to see the new century. Like the Russian's characters, the people in this film are all marginal characters (and are often aptly pushed from the centre of the frame towards its margins) who want to escape the oppressive, unfair politics of this world and become one with nature and the unassailable peace it seems to possess. Alas, like in Blissfully Yours (2002), they are unable to depoliticize their world and start anew. The tyrannical past is catching up with them, the present is at a stalemate and is rotting and there is no sight of the future anywhere. Bartas expands the scope of his usual investigation and deals with a plethora of themes including the artificiality and fickleness of national boundaries, the barriers that lingual and geographical differences create between people and the ultimate impermanence of these barriers and the people affected by it in this visually breathtaking masterwork.
Bron: theseventhart.info/The Films of Sharunas Bartas.

Weinig dialooggerichte film met een erg traag tempo wat het geheel nogal zwaar maakt. Toch is het een heel goede film met uitstekende cinematografie wat vooral te danken is aan de setting. Water en woestijn is blijkbaar een goede combinatie om een krachtige sfeer te creëren zoals hier zeker wel het geval is. Alleen mistte ik af en toe een deuntje muziek, de soundtrack van Tarkovsky's Stalker zou niet misstaan hebben. Maar wat het uiteindelijk is wat deze film zo uitzonderlijk goed maakt? Wel, Ik kan me goed vinden in het stukje dat op IMDb staat:


Ik wil meer zien van regisseur Bartas!

Het hoogtepunt in het oeuvre van Bartas. Waar ik in zijn eerdere film The Corridor nog misantropie zag, lijkt de aandacht voor de mens in deze film veeleer ingegeven door humanistische overwegingen.

De film bestaat uit juxtaposities van long shots(en long takes) van de natuur en close-ups van (vooral) het menselijke gelaat. Het geheel is gevat in een objectief camerastandpunt (stilstaand en weinig pov-shots).

Karakteristiek voor de stijl van de film zijn de natuurbeelden die abstracte structuren en composities vomen. Dit wordt enerzijds bereikt door het gebruik van de telelens, waardoor het beeld vlakker lijkt en de lijnen, van bijvoorbeeld berglandschap, sterker uitkomen. Ook silhouetten in het tegenlicht hebben dit effect. Daarnaast vormen close-ups van bijvoorbeeld zandgrond ook interessante patronen. De geluidsband, veelal bestaande uit wind en het ruisen van de zee, plaatst je als kijker als het ware in de omgeving.

De aftasting van gezichten, in combinatie met zorgvuldig gekozen, maar spaarzaam aanwezige, muzikale sfeer zorgen voor de emotionele lading van de film. Het hoogtepunt van de film is een voorzichtig beantwoorde streling van een wang, wat de lezer iets duidelijk zou kunnen maken van de contemplatieve aard van de film. Dat twee mensen uiteindelijk, ondanks ontberingen, elkaar weten te vinden, is natuurlijk een clichebeeld, maar het is hier wel bijzonder sterk verfilmd.

Het eind, waarbij de man neervalt aan de kust, deed me vaag denken aan een werk van de romantische schilder C.D. Friedrich. De zee als metafoor: het eeuwige, inspiratie, de overweldigende natuur.

Overigens, waar komt deze synopsis vandaan? Ik had eigenlijk niets van een mislukte drugsdeal meegekregen. Ik dacht zelf dat de hoofdpersonen illegale immigranten waren(hoewel het niet waarschijnlijk is dat de kustwacht daarop zal schieten). In ieder geval gaat de film voor mij sterk het om het gevoel van ontheming. De titel zou kunnen slaan op de geanticipeerde vrijheid van vluchtelingen die naar een ander land trekken. De cultuurverschillen(taal, met name) kunnen er toe leiden dat de immigrant het land nooit als een thuis ervaart.

Ook bij de herziening was ik zeer onder de indruk van deze prachtige film. Ik heb er ook een langere recensie over geschreven. Het wordt ondertussen wel eens tijd voor een fatsoenlijke DVD-release!

Interessante review Bas I.. In mijn herinnering en mijn eigen bespreking teruglezend, ervoer ik dat de titel als het ware tussen aanhalingstekens opgevat diende te worden. Eerder is er sprake van ontheemding (even mijn merkwaardige foute spelling uit mijn vorige bericht rechtzettend) en is de natuur eerder bedreigend dan schoon. Is er sprake van vrijheid voor de personages? Ik noemde deze film humanistisch; misschien bedoelde ik te zeggen dat de film draait om de menselijke conditie, de ervaring dat je als mens eigenlijk niet vrij bent, dat je niet terug kunt naar de illusionaire staat van de 'edele wilde'. De bespreking van de film op de website 'The Seventh Art' zegt er het volgende over:


Er is nog een andere ingang mogelijk. Een IMDb user linkt de titel aan de interpretatieve vrijheid van de kijker, niet zozeer de personages. Hoewel ik dit nogal overtrokken vind, en ik niet geloof in totale vrijheid, vind ik dit toch een waardevolle opmerking. Dit is filmisch het tegenovergestelde van de redundante vertelstructuur van Hollywood films.

Oftewel: ik moet deze film nodig herzien. En inderdaad, Bartas verdient echt meer 'fatsoenlijke' releases. Het is mij echt een raadsel waarom deze regisseur niet door internationale labels is opgepikt.

En verder: deze prachtige one-liner van Michael Atkinson op de Village Voice website:

En voor nog wat houvast is ereen interview in de Filmkrant

Bestaat hier helemaal geen dvd-release van?