Cerný Petr (1964)

Wat een heerlijke film is dit toch. De tweede film van Milos Forman is nog echt tsjechisch, in de venijnige sfeer en thematiek. Een typisch jaren-60 film, waarin onder meer de generatiekloof ontzettend hilarisch in beeld wordt gebracht. En het 'Ahoy' van de elkaar groetende pubers zal me eeuwig bijblijven vermoed ik.

Verlegen, beetje onhandige jongen neemt een baantje in een supermarket, waar hij klanten in de gaten moet houden. Zelfs dat gaat hem niet goed af. All with good intentions, ook waar het de meisjes betreft. En eens in de zoveel dagen wordt hij eens flink toegesproken door pa. Film laat het generatie-conflict zien op een vertederende, niet overdreven manier. Peter is uitstekend getypecast. De zwart-wit films van Forman zitten ergens op een nuchter plaatsje tussen de Franse nouvelle vague en het Britse kitchen sink drama in. Sommige aspecten heeft hij later beter uitgewerkt in het overall overtuigendere Loves of a blonde.

Ja, Petr is wel een sukkeltje...

Die gozer op de poster tweede van rechts trouwens ook met zijn slechte dronk (deed me denken aan de ex van de vrouw van Dexter). Geniaal die scène met met met dat:

ik zeg: 'áááhoy!' en jij zegt: '..hòy!'.

Ik vond dit toch een lekker filmpje van Forman. Leuker dan Konkurs en Loves of a blonde. De schreden op het liefdespad van Peter en de eerder aangehaalde gozer zijn pijnlijk om te aanschouwen. Mooi is wel dat Forman beide generaties als sukkel neerzet en zo een spiegel voorhoudt. De typecasting is inderdaad ontzettend goed geweest, want de acteurs acteren sterk komen toch geloofwaardig over ondanks de wat uitvergrootte situaties.

Wat mij betreft Formans beste Tsjechische film!

Met deze film was al te zien dat Forman een hele grote zou worden. Maar niet in dat verstikkende Tsjechoslowakije. Je kunt zien hoe goed hij de gezinssituatie en de jongerencultuur heeft geobserveerd - en met enkele geweldige acteurs - heeft weergegeven. Voor mij heel herkenbaar. Ik was in die jaren ook vaak in Tsjechoslowakije. Ben ook op die dansfeesten geweest. Waar opvallend veel lelijke meisjes rondliepen, net als in deze film. Maar ik kon ook niet dansen, en was al net zo verlegen. Dus werd het ook nooit wat. Maar dat terzijde.

Vind overigens niet dat Petr zo'n sukkeltje is. Aan de ene kant klem tussen z'n vader en moeder die hem voortdurend op z'n huid zitten en aan de andere kant een onmogelijk baantje en een stelletje idiote 'vrienden'. Hij houdt zich nog aardig staande, leert zichzelf dansen en de meisjes vinden hem best aardig. Al gebeurt er verder niks. Want in die jaren gebeurde er gewoon nooit wat. Niemand durfde wat.

O ja, Karel Gott, de Tsjechische 'Elvis Presley', was toen ieders grote held. Niet de mijne. Maar vooral van de meisjes. Hij leek een beetje op Rob de Nijs. Maar maakte later een grote internationale carrière.

In Cerný Petr zien we wat dagen uit het leven van de opgroeiende Petr. En echt heel boeiend vond ik het helaas niet. We zien de dagelijkse strubbelingen - conservatieve ouders die vooral van een hoop mopperen houden, de kalverliefde van hem met Pavla, een baantje in een winkel waar hij niet zo goed in is, en wat interacties met vrienden en andere lokale pubers. Dit levert een paar vrij leuke scenes op (de Ahoy!-scene op het dansfeestje zal ik niet snel vergeten), maar over het algemeen was Cerný Petr best wel saai. Petr is een hele echte, maar niet zo interessante tiener, zijn vrienden en vriendinnetje idem dito, en de geportretteerde generaties (de nukkige oudere, en de wat vrijere jongere) waren voor mij simpelweg niet zo herkenbaar. Jammer, ik vond de rechttoe rechtaan klucht The Firemen's Ball toch best vermakelijk, maar deze film deed het niet voor mij.

Milos Forman observeert graag. Dat weten we al lang en met deze "Black Peter" weten we dat hij dat deed vanaf zijn eerste regisseurswerk.
De film is een kijk op het leven, van enkele jongeren onder elkaar, in het Tsjechoslovakije van de jaren zestig, nog voor de Praagse Lente maar reeds in de ban van twist en andere westerse invloeden.
Komisch om zien hoe onwennig ze waren in hun omgang met het andere geslacht, hoe weinig ze eigenlijk wisten en bovendien, in het geval van Peter, moesten optornen tegen een ouderlijk gezag dat hen geen privacy gunde en terzelfdertijd hen niet spaarde van pijnlijke kritiek.
Veel tempo zit er niet in de film maar vervelen doet hij eigenlijk niet want de scenes zijn zo eenvoudig, onderhuids humoristisch, met close-ups van mensen - vooral de meisjes in de ballroom - in hun natuurlijk gedoe, is de houding van de ouders onvoorstelbaar niet meer van onze tijd en zijn de twistnummers schitterend weergegeven.
Alle jonge acteurs goed in hun rol van onschuldige tiener.
De Tsjechoslovaakse film uit de jaren 60. Zo herkenbaar.