Zielona Granica (2023)

Meesterwerkje!

*5

Een belangrijke film over het schrijnende gebrek aan medemenselijkheid waarmee vluchtelingen worden onthaald aan de grens tussen Polen en Wit-Rusland (lees deze wiki even goed door voor je de film kijkt). We zien vluchtelingen die (onder valse voorwendselen naar Wit-Rusland gelokt door Lukashenko) tussen wal en schip belanden aan een grens waar geen van beide landen bereid is ze te op te vangen, wat sommigen met de dood moeten bekopen. De film brengt in de laatste scènes tevens een schokkende dubbele standaard aan het licht wanneer miljoenen Oekraïense vluchtelingen in 2022 ineens massaal en probleemloos toegang wordt verleend. Een zeer politiek geladen film dus, maar wel eentje die weet te beklijven door het universele thema en de prima cinematografie (in zwart-wit, alleen de eerste seconden van de film zijn in kleur). Helaas vliegt de film soms wel even uit de bocht, m.n. als zij de grenswachters wat al te graag als een bende harteloze schobbejakken afschildert. De toch niet geringe speelduur heeft me geen moment bezwaard.

Lijkt een politiek pamflet dat haar propagandistische doel voorbij zal schieten. De nieuw verkozen premier Tusk is wat minder corrupt dan het oude regime en wil de Belarussische grens wel hermetisch afsluiten. Deze film zal daar zogezegd niet bij helpen.

Maar ik moet hem nog zien natuurlijk. Geheel onbevooroordeeld.

Vanaf 11 april 2024 in de bioscoop (September Film Distribution)

EDIT: vanaf 18 april 2024 in de bioscoop

Quote van de Poolse president Duda over deze film: "alleen varkens zitten in de bioscoop"

Dankjewel Agnieszka Holland, voor het maken van deze film. In Polen werd de film door de extreemrechtse parlementsleden nazi-propaganda genoemd. Het is schokkend om te zien hoe de Wit-Russen en Polen letterlijk spelen met mensenlevens door ze heen en weer te duwen over de grens.

Er is maar 1 oplossing en dat is in opstand komen, dus waar wachten we nog op?

Hoe kom je daar nu weer bij? De film is helemaal niet verboden en heeft hier maandenlang gedraaid in de bioscopen.

Bij een lezing over de film. Blijkbaar verkeerd geïnformeerd of het verkeerd gehoord, excuses. Ik haal het weg.

Kijk er is wel de nodige controverse geweest en het liefst had de PiS regering de film verboden maar verder dan een poging tot ordeverstoring van een voorstelling in Bialystok waar de regisseuse bij aanwezig was is het niet gekomen.

Ik begrijp wel dat Agnieszka Holland het menselijke aspect van de situatie aan de Belarussische grens wil tonen maar daar los je de crisis niet mee op, die ontstaan is na de opgelegde EU sancties aan Wit-Rusland. Kan je de Poolse regering en de grenswachten wel de schuld geven.

Bewustwording is een eerste stap en daar is deze film zeker geschikt voor. Ik geef niet specifiek Wit-Rusland of Polen de schuld. De hele Europese Unie doet keihard mee aan schendingen van mensenrechten. En de vluchtelingen zijn er de dupe van en zijn de speelbal van de EU. Wit-Rusland heeft de vluchtelingen met loze beloften opgehaald om ze vervolgens de Poolse grens over te duwen. Het is onmenselijk en het moet stoppen. Mensen in levensgevaar moet je helpen en iedereen met een greintje fatsoen in zijn lichaam zal het met mee eens zijn.

Zeker. Voor mijn bewustwording helpt het echter niet als de vluchtelingen vanuit het veilige Turkije gechartered worden. De beelden van de hartelijke ontvangst van de Oekraïnse oorlogsvluchtelingen roepen bij mij ook geen gemengde gevoelens op. Hooguit een misselijk gevoel in mijn maag. In die zin missie geslaagd, Agnieszka.

Een misselijk gevoel van beelden van Oekraïnse vluchtelingen die (terecht) hartelijk worden opgevangen? Of is het vanwege de hypocrisie hoe vluchtelingen die toevallig niet uit Oekraïne komen over het prikkeldraad worden gegooid? Het zal je niet verrassen, maar voor mij geldt het laatste.

Het is vanwege het exploitatie-gehalte, het effectbejag, de hypocrisie van de filmmakers. Het niet benoemen van de veroorzakers van de wantoestand aan de Belarussische grens: de heren Poetin en Loekasjenko; de ramkoers van de EU, de deals met Erdogan om de vluchtelingen af te kunnen kopen etc. Laat het nu juist de Oekraïners zijn die de wrange vruchten van deze politiek plukken. Het is goedkoop en makkelijk om in te zoomen op de harde opstelling van de Poolse regering en dan een spiegel voor houden die een collectieve therapie zou moeten bewerkstelligen? Nee, ik wordt er onpasselijk van.

Ik denk dat het doel van de filmmakers geweest is om te laten zien hoe er in de EU met vluchtelingen wordt omgegaan, met onderbouwing van cijfers om de schaal aan te tonen. Ondanks dat er verschillende redenen zijn hoe het zover heeft kunnen komen en Poetin en Loekasjenko zijn monsters en de Turkije-deal was onmenselijk, de heren en dames in Brussel zijn verantwoordelijk en hebben bloed aan hun handen, maar je mag ook best kritisch zijn op hoe Polen ermee omgaat, gezien zij een onderdeel is van de EU. Het over het prikkeldraad terug Wit-Rusland ingooien van mensen gaat tegen alle regels in die we in de EU hebben afgesproken, en is überhaupt niet de manier hoe we met mensen om willen gaan. Het is goed dat mensen weten dat dit gebeurt. Ik denk dat deze film helpt om mensen boos te maken en dat is wat nodig is.

Dat mag en de regering van Morawiecki heeft hopeloos gefaald in deze. Het gevolg is wel dat de nieuwe regering van Tusk wat daadkrachtiger (muur ipv prikkeldraad) en minder corrupt (geen zwendel met visumverstrekking) de grens gaat bewaken. Een hermetische afsluiting zodat pushbacks niet meer nodig zijn.Tel daarbij op de afwijzing van het Europese migratiepact door Tusk en kom dan tot het besef dat de vluchtelingen met bewustwording niet zoveel opschieten.

Ik sta hier blijkbaar heel anders in dan jij. Ik vind dat mensen die op de vlucht zijn voor oorlog te allen tijde moeten worden geholpen en dat doe je niet met een hermetische afsluiting.

Ik sta er wat realistischer in net als de huidige premier Tusk. We leven niet in een ideale wereld waarin de EU elke vluchteling maar kan blijven opvangen. Ongecontroleerde migratie heeft grote gevolgen voor een ieder en de hybride oorlogsvoering vanuit het Kremlin zal niet stoppen. Er zullen juist nog meer mensen geronseld en gelokt worden. Nu kan je wel vanuit het hoge morele zadel zoals Agnieszka Holland doet kritiek leveren op de pushbacks die ook absoluut niet door de beugel kunnen. Zelf olie op het vuur gooien door een twijfelachtige parallel te trekken met het vluchtelingenkamp in Zbaşzyń in 1938 wat leidde tot de Kristallnacht, de opmaat voor de Holocaust. Maar accepteer dan ook de plannen van de nieuwe democratische regering die die mede het gevolg zijn van de kritiek op het fascistoïde beleid van het oude regime en die bovendien de wensen van de overgrote meerderheid van de bevolking weerspiegelen.

Ook bij een herziening blijft deze film je aangeslagen achterlaten in een wel heel stille bioscoopzaal.

GREEN BORDER - Fast Forward review

De uit Syrië afkomstige Bashir [Jalal Altawil] en Amina [Dalia Naous] vliegen met hun gezin en Bashirs vader [Al Rashi Mohamad] naar Wit-Rusland, omdat President Lukashenko heeft verkondigd dat ze van daaruit gemakkelijk de EU kunnen bereiken. Samen met de Afghaanse Leila [Behi Djanati Atai] begint hun reis naar de grens vol optimisme, maar ze worden al snel een speelbal in een strijd tussen de Wit-Russische en de Poolse grenswachters. Jan [Tomasz Wlosok] is de Poolse grenswachter (en aanstaande vader) die bedenkingen krijgt over de behandeling van vluchtelingen, Marta [Monika Frajczyk] leidt een groep van jonge Poolse activisten die doen wat ze kunnen om de rechten van de vluchtelingen te beschermen en Julia [Maja Ostaszewska] is een nietsvermoedende psycholoog die in het grensgebied woont en door een speling van het lot wordt meegesleept in deze affaire. Holland laat geen enkel middel onbenut om onze sympathie voor de vluchtelingen te vergroten, maar door de grenswachters als karikaturen neer te zetten is het uiteindelijk weinig overtuigend. Camerawerk en acteerwerk is van hoog niveau, maar de epiloog maakt meer indruk dan de ruim twee uur die daaraan vooraf zijn gegaan.

De direct aanleiding voor Kristallnacht was de aanslag op de Duitse diplomaat Ernst vom Rath door Herschel Grynszpan op 7 november 1938. Die kwam wel voort uit het feit dat Grynszpans ouders onder dwang naar Zbaşzyń waren gestuurd, ook omdat ze geen visum hadden gekregen om naar Parijs te komen. De link tussen Zbaşzyń en Kristallnacht is dus indirect.

En de opmaat voor de Holocaust begon in maart 1933 met de opening van het eerste concentratiekamp in Dachau.

Ik ben misschien wat realistischer dan Tusk: vluchtelingen zullen blijven komen zolang er oorlogsconflicten zijn en de opwarming van de aarde blijft voortduren. En Polen is nou niet bepaald de bakermat van de democratie ...

Dat neemt niet weg dat ik Green Border demagogische en manipulatief vond, overigens.

Ik vatte de opvatting van Agnieszka Holland samen he

Zij ziet een directe link tussen de brief die Herschel Grynszpan ontving van zijn ouders vanuit Zbaşzyń en de Kristallnacht. Je kan er over twisten wat de opmaat van de Holocaust was. Dachau was aanvankelijk bedoeld voor politieke tegenstanders. De Neurenberger wetten kan je ook als het begin van de Jodenvervolging beschouwen.

De houding van de Poolse regering en ook van de andere Europese landen in 1938, het wegkijken en tegenhouden van gevluchte of gedeporteerde Joden uit nazi-Duitsland en de link met de huidige vluchtelingencrisis is toch wel behoorlijk provocerend en manipulatief.

Polen is zeker niet de bakermat van de democratie maar om nu de opvang van meer dan een miljoen Oekraïners zo in een epiloog weer tegeven is niet kies.

Agnieszka kan veel beter.

What happens in the forest, stays in the forest. Holland geeft een schrijnend relaas weer van enkele vluchtelingen die de veilige grenzen van de EU trachten te bereiken. Het verbaast me eigenlijk niet. Er gebeuren wel meer dingen die het daglicht niet mogen zien. Ook langs de Amerikaanse-Mexicaanse grens waar ik onlangs een (slechte) film over zag met Vicky Krieps (The Wall (Film, 2023)).

Vrij eenzijdig relaas, maar uitermate technisch sterk tot uiting gebracht door Holland. Het camerawerk is verbluffend en ook het acteerwerk is van een hoog niveau. Ik hou ook wel van zwartwit en de keuze hiervoor in deze film is versterkend voor het geheel.

Een film over bewustwording, over hoe vluchtelingen als wapen, drukkingsmiddel of pestmaatregel worden ingezet. De pushbacks langs beide zijden zijn hier dan het gevolg van. Moeilijk (politiek) thema waar er het bijzonder moeilijk is er vat op te krijgen en goed te doen voor iedere partij/belanghebbende. Elke wetgeving errond heeft zo wel zijn neveneffecten of negatieve gevolgen, ook het zogenaamde humanere Australische model.

De film dan eindelijk in zijn geheel gezien maar ik heb al genoeg gezegd dus laat ik het kort houden. Wat is nu menselijkheid? Zo wil de filmmaakster ons bewust maken van de situatie aan de Pools-Belarussische grens.

Wel, beste Agnieszka, momenteel vecht een Poolse grenswacht voor zijn leven nadat hij vorige week bij het grenshek door een vluchteling is gestoken met een speer. Vandaag is ook de bufferzone weer geïnstalleerd door de nieuwe regering. De militaire zone waar Tusk zo'n kritiek op had voor de verkiezingen en waar jij in deze film zo tegen ageert. Vanaf vandaag zijn hulporganisaties en journalisten dus niet meer welkom. Je film heeft niet bijgedragen aan een oplossing van de problematiek. Het was wanstaltig exploitatief, een karikatuur van de werkelijkheid.

Wielkie gratulacje Agnieszka.

Gisteren is Mateusz Sitek overleden aan zijn verwondingen 21 jaar oud

The Green Border brengt eigenlijk precies wat je ervan verwacht: een enorme hoeveelheid ellende. Het duurde best allemaal lang, maar de schrijnende beelden waren zeker effectief. De laatste minuten met de Oekraïense vluchtelingen zet de film aan het slot nog maar eens in een ander daglicht. Uitzichtloosheid ziet er erg somber uit en politiek heeft vele gezichten.