McQueen (2018)

Vanaf 27 september in de bioscoop (Paradiso)

Volkskrant

Kleren breken de man.

Indringend portret over een getormenteerd genie. De docu vertelt vlot over rise en fall van de designer vanuit het perspectief van vrienden, collega's, familie en vakgenoten aangevuld met (home)videobeelden. De focus ligt dus op de persoon Mcqueen en minder op het creatieve proces waardoor je alleen wat korte glimpsen van de kleding en het ontwerpproces te zien krijgt. Toch komt een redelijk beeld naar voren waar hij zijn duistere inspiratie vandaan heeft gehaald.

Nu Viktor & Rolf in de Kunsthal afloopt zou de tentoonstelling McQueen misschien ook naar Nederland kunnen komen.

Schitterende poster trouwens.

Boeiende documentaire over de opkomst en ondergang van modeontwerper Alexander McQueen, waarin onder andere verschillende personen die dicht bij Alexander stonden terugblikken op belangrijke momenten uit zijn carriere en leven. En zoals vaker bij de creatievelingen die op wat voor wijze dan ook beroemd worden, blijkt die enorme gedrevenheid om uit te blinken en gezien te worden voort te komen uit persoonlijk leed en traumatische ervaringen in de jeugd. Net als onlangs in de documentaire 'Whitney' zien we hoe Alexander McQueen uiteindelijk ten prooi valt aan drugs, paranoia en de spoken uit zijn verleden en heden. Een kleurrijk (prachtige poster inderdaad) maar somber portret van een in wezen eenzame, gekwelde ziel.

Alexander McQueen was een eigenzinnige, Britse mode-ontwerper die in de jaren '90 met zijn persoonlijke stijl, die de wereld om hem heen reflecteerde, een revolutie in de modewereld ontketende. Er is veel materiaal waarin McQueen - die in 2010 zelfmoord pleegde - openhartig spreekt over zijn manier van werken. Aan de hand van een aantal van sleutelfiguren uit de modewereld en McQueens belangrijkste medewerkers ontstaat een beeld van een complexe persoonlijkheid met een temperament dat kenmerkend is genieën. Een indringende documentaire waarvoor je geen kennis hoeft te hebben van de modewereld, al is dat uiteraard een pré.

Hm, best goede documentaire wel.

Eerlijk gezegd zei de naam Alexander McQueen me helemaal niets (totale fashionleek ben ik) en ik heb na het zien van de docu nog steeds nul komma nul interesse in mode. Maar de docu geeft wel een heel goed beeld van de man en weet het zeker interessant te houden.

Ik had dan ook geen enkel idee dat hij al was overleden . Ik zat me het eerste uur zelfs af te vragen waarom hij zelf niet gewoon geinterviewd werd ipv iedereen om hem heen totdat het kwartje gevallen was..

Mijn 5000ste stem op Moviemeter.

Een bijzonder moment, dus daar moest een bijzondere film bij gezocht worden. Als groot fan van Alexander McQueen werd het uiteindelijk deze documentaire. Ik heb al veel gezien van en over McQueen in andere docu's, maar dit is toch wel een overtuigend en indringend portret en eerbetoon aan het genie dat Lee McQueen was.

Ook als je niets met mode hebt moet je toch genieten van zoveel creativiteit, kunst en passie. Maar achter de facade van glitter en goud ging een eenzame man schuil die uiteindelijk te vroeg is opgebrand. Na het overlijden van zijn door hem bewonderde moeder was de vlam gedoofd.

Het verhaal is klassiek: misbruik in het verleden, en wat volgt is een onmogelijke strijd met het heden.

Een strijd waarin het heden wordt bevochten: McQueen maakt in zijn eerste jaren geen knieval voor reputatie of groot geld, hij scheldt op en grapt over al wat en wie respect zou moeten afdwingen, zijn oeuvre is geen ode aan maar een aanklacht tegen de schoonheid, omdat die schoonheid al te vaak schone schijn is, een maskerade voor de verschrikkingen die hij aan den lijve heeft ondervonden tijdens zijn jeugd.

Meer nog, de strijd schuilt hem in het feit dat McQueen tot de klasse en kaste wil gaan behoren waar hij tegen fulmineert. Van zodra het kan, wil hij het geld, de roem, de eer van Givenchy en konsoorten, het respect – nota bene het respect dat hij nauwelijks heeft kunnen opbrengen, probeert hij voor zichzelf af te dwingen. Onmogelijk, natuurlijk. Ook omdat zijn werk een aanval betekent op de traditionele esthetica – en je kunt toch nooit tot het kamp van de vijand gaan behoren?

Waarom die spreidstand? Het klassieke verhaal, het geijkte minderwaarheidscomplex: geloven dat je het niet waad bent, dat je geen gelijke bent, dat je het niet verdient…en tegelijk proberen uiterlijke kenmerken te verzamelen die dat ingebakken beeld tegenspreken, voor jezelf een maskerade opzetten waar anderen heel misschien in kunnen geloven, maar niet jezelf. Strijd! Tragisch!

Het gaat nog verder: McQueens walging gaat zo ver dat hij uiteindelijk van persona probeert te wisselen. Een liposuctie stopt hem als het ware in een andere huid, hij wordt iemand anders die weliswaar nog steeds hetzelfde voelt. Het is een van de laatste ankers die McQueen verliest: zijn eigen vege, onvolmaakte lijf, die hem herinnert aan wie hij echt is, zou moeten zijn. Seropositief worden betekent vermoedelijk een pijnlijke verwijdering van ongecompliceerde en vrije seksualiteit – het verlies van een uitlaatklep. En ook daar weer een confrontatie met de Alexander McQueen waarvoor Lee McQueen op de vlucht is: die met een geheim, een lichamelijke vernedering, een stukje dood dat in het blakende licht van het voetlicht verstopt moet blijven.

Met het wegvallen van McQueens moeder is de deconstructie ten slotte compleet: er blijft alleen een fabricaat over, een gemaakte versie van een mens die zichzelf jarenlang heeft lopen ontkennen. Het einde is onafwendbaar, de logica zelve…en net daardoor absolute verschrikking. Tragiek!

Althans het is de wijze waarop Ian Bonhôte zijn documentaire samenstelt. Nogal suggestief dus, een puzzel die netjes in elkaar moest en zou vallen. Het lijkt alsof het ten bate van dit narratief is, dat McQueen per se als een (anti)held wil neerzetten, dat er nauwelijks bij zijn liposuctie en zijn seropositiviteit wordt stilgestaan. Jammer, want net die elementen zeggen vermoedelijk veel over zijn persoon. Niettemin een aangrijpend portret, al had de film – zoals door anderen reeds aangegeven – meer aandacht mogen besteden aan het creatieve proces, parallel aan diens biografie…

3,25*