Chuck Norris vs Communism (2014)

Feel-good documentaire. Zo een waardoor je ook weer eens bevestigd wordt in je filmliefde.

In het gesloten Roemenië van de jaren '80 zijn Westerse films niet toegestaan. Maar videos zijn in opkomst en helemaal gesloten is Roemenië ook weer niet, dus de apparaten bereiken ook Roemenie. Een slimme zakenman begint stiekem Westerse films te importeren en benadert een vertaalster van de Roemeense TV om ze te vertalen. Dat gebeurt met een soort van voice over. Dus je hoort deze mevrouw alle dialogen uitspreken. Nou ja bijna alle, vloekwoorden had ze de neiging om wat af te zwakken.

Wat er gebeurde is dat de importvideo's voorzien van de vertaling via een netwerk van telkens kopiërende "dealers" bij de gewone mensen terecht kwamen. Die mensen hielden filmavonden waarin stiekem gezamenlijk naar een door alle kopieën soms niet al te beste VHS te kijken. En dat kon van alles zijn. Van Last Tango in Paris tot aan Missing in Action. De importeur is altijd buiten schot gebleven, volgens de film vooral omdat de video's tot in de hoogste partijkringen zeer gewild waren. In de loop der jaren ging het letterlijk om duizenden films en een hele generatie associeert de stem van de vertaalster vooral met die tijd.

Dit jongensboekenverhaal vol klein verzet wordt verteld door mensen die terugkijken en door sommige delen na te spelen. Dat laatste is niet echt de kracht van de film (eigenlijk zijn alleen de nagespeelde avondjes wel leuk) ben de de hoofdrolspelers geheim houden is een wat flauwe poging om een spanningsboog neer te zetten. De suggestie dat het kijken van Westerse films de revolutie bijna veroorzaakte lijkt me ook iets teveel van het goede.

Maar buiten dat was dit een leuke film over een leuk stuk (film)geschiedenis.

3.5*

Filmfestival?

John Milton Ik ben mijn Gent recensies aan het schrijven deze dagen.

Ik vermoedde al zoiets

Roemeense remake.

Een leuk aspect van de documentaire 'Chuck Norris vs Communism' is dat het weer even die oude videoband onder de aandacht brengt. Al is de boodschap hier nog wel wat meer dan dat alleen. Viva VHS! Ondanks het gebrek aan hoge resolutie zal voor menigeen de herinnering aan de magnetische band zoet zijn. Hij zorgde er immers voor dat de bioscoop thuis kon worden beleefd. De magie die dit met zich meebracht is vooral te voelen door hen die dit destijds hebben meegemaakt. Tegenwoordig wordt je platgebombardeerd met interactieve televisie, 3D-Blurays, Netflix én allerhande illegaliteit waarmee het door ons zo geliefde medium kan worden afgespeeld. Dat laatste in dusdanig opzichtige mate dat de kinderen van tegenwoordig geen idee hebben dat er - buiten de bioscoop om - eigenlijk betaald dient te worden voor het aanschouwen van een film. Men downloadt er lustig op los heden ten dage, filmliefhebbers incluis. Tot er boetes komen, eerder zal men daar ook echt niet mee stoppen. Maar dat terzijde.

Er is een link, wat dat betreft, met deze documentaire. In het Roemenië van de jaren 80 werd er ook illegaal gekopieerd en gekeken. Misschien wel niet in dusdanig hoge mate als heden ten dage in Nederland het geval is, maar wel voldoende om een regering omver te werpen. Althans, dat is wat de makers je willen doen geloven. Feit is dat een ieder die in het decennium van Rubiks kubus met zijn puistenkop in de lokale videotheek de nieuwste Chuck Norris meekreeg naar huis, weet dat dit omverwerpen slechts een peulenschil moet zijn geweest. Het feit dat zoiets als een videorecorder kon worden aangesloten op een doodgewone TV was zo bijzonder dat het wel sciencefiction leek. De kracht die vervolgens via het medium film door de huiskamers stroomde is voor velen van ons nog steeds voelbaar. We zijn immers niet voor niets filmliefhebbers geworden. Zo had je 'Indiana Jones' of 'James Bond' in de bioscoop nog boeven zien vangen en zó stonden ze in je woonkamer. Onvoorstelbaar. En hier in het westen waren we nog wel wat gewend qua vooruitgang, zou je zeggen.

Zo moet het allemaal nog een stuk gekker geweest zijn voor menige onderdrukte Roemeen die niet veel later - zij het op gematigder wijze - deze optie ook kreeg. Weliswaar waren de films voorzien van dubieuze dubs (voice-overs) en soms letterlijk stuk gekopieerd, voor een volk dat leefde in een dictatuur moet het aanschouwen van 'Back to the Future' op zijn minst een bizarre ervaring zijn geweest. Voor zover dat destijds voor ons in Nederland al niet het geval was. In Roemenië was er censuur en moest de TV-kijker het vooral doen met propaganda en persoonsverheerlijking van de dictator. Ceausescu, de enge communistische leider, moest er dan ook niets van hebben: film. Zijn zoon wel, zo leren we tijdens dit filmdocument. Die 'huurde' nog wel eens een bandje bij het ondergrondse gezelschap dat de VHSjes uit lucratief oogpunt verstrekte. De geheime politie liet het oogluikend toe, maar kon je kennelijk net zo hard in de boeien slaan of je VCR jatten omdat je net de in Roemeense vrouwenstem ratelende Eddie Murphy had aanschouwd.

Dit koude kikkerland is zo gek nog niet, maar als filmfreak weet je het na het aanschouwen van deze film sowieso weer zeker. Mee naar het bureau vanwege een filmavondje, het is te gek voor woorden. Alhoewel. Nicolae C. had het wellicht goed in de gaten. Film - evenals muziek en andere kunsten - maakt de hoofden vrij. En als opperbewaarder houd je je gedetineerden natuurlijk het liefst ook geestelijk gevangen. De link tussen de omverwerping van het regime en - pak 'm beet - 'Tootsie' is wellicht niet gelijk helder en had door de makers wel wat meer aandacht kunnen krijgen. Feit is dat het ondergrondse netwerk selecte filmliefhebbers zich al snel uitbreidde naar het grote publiek en uiteindelijk het hele volk. En het volk heeft de macht, zoals u weet. Zoals velen van ons wellicht nog niet vergeten zijn: na het aanschouwen van de video van 'Enter the Dragon' had je net even wat meer adrenaline dan daarvoor. Sterker nog, je waande je een ware krijger. Met de dictator liep het dan ook verkeerd af. Om in filmtermen te blijven: de regering kreeg een remake.

Goed.

Met dank aan ( ( ( HERRIE ) ) ) voor het recensie-exemplaar. Chuck Norris vs Communism draait op het Movies That Matter Festival 2016.

Een ingetogen documentaire over de stille strijd die werd gevochten tegen het regime in de tientallen woonkamers van Roemenië. Een sympathiek verhaal gecombineerd met vele iconische filmfragmenten maakt maakt van deze docu een mooi tijdsdocument.