De Bunker (1992)

Ik had er helemaal geen erg in waar deze film nou over ging. Ik zou hem denk ik niet hebben gezien als ik dat wist, maar dat heeft eerder met mijn smaak te maken.

Aanvankelijk begint het als een doorsnee Nederlandse verzets / oorlogsfilm, waarna het grootste gedeelte dus handelt over een verzetsman opgesloten in een cellencomplex waar ook nog andere gevangenen zitten.

Ik vind het een indrukwekkende film om eens gezien te hebben, zeker toen ik achteraf las dat het ook nog naar een waargebeurd verhaal is. Grootste probleem bij deze film, WO2 is al heel geleden en wat weten we eigenlijk nog van mensen van het verzet, de bezetter en mensen die die kant hebben gekozen.

Had de film eigenlijk van een later jaar ingeschat, vanwege de soms best wel harde, rauwe momenten. Alleen het geluid vond ik regelmatig wat aan de zachte / onduidelijke kant maar beeldtechnisch is het ok. Hoffman zet een goede rol neer, en de rest eigenlijk ook wel, zowel de gevangen als ook de tegenpartij. Weer eens wat anders dan heldhaftige, stoere mannen en harde actie, al was het einde toch nog verrassend. Gezien het aantal stemmen, zeer onderschatte film weer. 2.0

Je 2 sterren waardering past niet bij je stukje tekst ...

Jawel. Ik had deze film liever niet gezien. Maar nu ik hem heb gezien ben ik wel te spreken over de manier hoe het gemaakt is alleen het is mijn smaak niet en daarop baseer ik mijn stem.

De Bunker is een vergeten werkje dat het opmerkelijke verhaal verteld van Gerrit Kleinveld. Kleinveld was een verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog, die in 1942 in Joure wordt gearresteerd voor een overval op een kantoor dat distributiebonnen uitgeeft. Omdat Kleinveld als extreem gevaarlijk te boek staat, besluit de SD om hem op te sluiten in “De Bunker”; een zwaar bewaakt cellencomplex in het concentratiekamp in Amersfoort. Terwijl tweeduizend kilometer verderop de slag om Stalingrad in alle hevigheid wordt gevoerd, besluit Kleinveld te ontsnappen uit “De Bunker”, alleen is dat praktisch onmogelijk. Het enige dat Kleinveld heeft om te ontsnappen is een soeplepel, een kiezelsteen, wat repen stof, zeep en een beker voor surrogaatkoffie. De uiteindelijke ontsnapping van Kleinveld is en blijft een opmerkelijk verhaal dat zich afspeelde tijdens de Tweede Wereldoorlog, dat in deze film absoluut mooi wordt weergegeven met subliem acteerwerk van Thom Hoffmann uit 1992.

“Witte muizen. Met rooie oogjes”, klinkt het door het Amersfoortse cellencomplex als de gevangenen elkaar waarschuwen voor een inspectie die de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog komt uitvoeren. Hierdoor weten de gevangenen dat ze spullen die niet toegestaan zijn direct moeten verbergen om niet in de isolatiecel, of natuurlijk erger, te belanden. Vandaag de dag is Kamp Amersfoort nog te bezoeken en weet nog steeds een diepe indruk achter te laten over hoe zwaar het daar wel niet geweest moet zijn. Gevestigd aan de Loes van Overheemlaan te Leusden werd de restauratie in 2004 afgerond, waarmee bezoekers een nog beter beeld zouden krijgen over de erbarmelijke omstandigheden in het kamp. Op 23 december 1942 werd Gerrit Kleinveld overgeplaatst naar Kamp Amersfoort, omdat hij niets losliet over de verzetsgroep van Theo Dobbe na een mislukte overval op een distributiebonnenkantoor. De film stond onder leiding van regisseur Gerard Soeteman, die hiermee zijn eerste en enige regieklus aflevert. Soeteman stond in het verleden ook al garant voor de scenario’s van onder andere Soldaat van Oranje, Turks Fruit en Zwartboek.

Thom Hoffmann kroop in de huid van Gerrit Kleinveld, misschien wel één van de meest zware rollen die Hoffmann ooit speelde in zijn rijke carrière als acteur. Om de rol goed te kunnen vertolken moest Hofmann kilo’s afvallen om een realistisch beeld weer te kunnen geven over de toestand waarin Kleinveld verkeerde tijdens zijn ontsnapping. Grotendeels afspelend tussen vier betonnen muren geeft de film met zijn rauwe doch intrigerende cinematografie een indrukwekkend verhaal weer, dat de situatie aan de frontlinie totaal negeert. Hierdoor zal je waarschijnlijk ook een soort Shawshank Redemption gevoel bekruipen, waarbij je het bij sommige scenes Spaans benauwd zult krijgen. Soeteman weet dan ook een perfecte sfeer te creëren om dat gevoel over te brengen. De film kent naast zijn claustrofobische inbreng ook zijn bikkelharde stukken. Zo wordt de rug van Kleinveld open geslagen en is de meest memorabele scene die, waarin Kleinveld het vel van zijn lichaam aftrekt als hij de boeien af probeert te doen. Dit zijn de scenes die je uiteindelijk flink scherp houden, zeker gezien het hier een waargebeurd verhaal betreft. Het blijft dan eigenlijk ook opzienbarend dat De Bunker zo in de vergetelheid is geraakt, want juist dit soort films worden niet veel gemaakt. Een zeldzame titel dus.

Zoals verwacht kent de film op bepaalde momenten ook zijn knullige minpunten. Zo wordt het einde van de film een beetje afgeraffeld en zijn sommige dialogen bijna lachwekkend te noemen. Dit ligt niet zo zeer aan de dialogen zelf, maar aan de manier waarop ze worden overgebracht door bepaalde acteurs. Zo komen bepaalde scenes niet met de grootste overtuiging over, zoals sommige dialogen die vanuit de cel worden gevoerd tussen Hoffman en Huub van der Lubbe, die de rol van de gevangen Wolting vertolkt. Toch vallen deze punten in het niet door het unieke en indrukwekkende verhaal dat verteld wordt en de sterke rol van Thom Hoffmann, wat De Bunker een bijzondere film maakt, die onterecht in de vergetelheid is geraakt.

De Bunker weet een bijzonder verhaal over te brengen op de kijker, dat misschien wellicht door sommige acteurs wat beter over gebracht had kunnen worden. Toch weet Thom Hoffmann te imponeren in zijn rol als verzetsstrijder Gerrit Kleinveld, waarbij de acteur erg veel kilo’s moest kwijtraken om de ontknoping zo realistisch mogelijk te doen overkomen. Wie het kamp tegenwoordig in Amersfoort wil bezoeken, kan een indrukwekkende rondleiding krijgen, waarbij je veel uit de film zult herkennen.

Een gevangenisfilm over een verzetsheld die probeert te ontsnappen uit "De Bunker". En dat is ook gelijk de hele film. Veel meer dan dat gebeurt er ook niet in de film. Maar dan is 105 minuten toch wel erg lang. En is het verhaal, hoewel waar gebeurd, toch wat aan de magere kant om een hele film te kunnen dragen.