The Saphead (1920)

De minste van Buster Keaton's stomme films. Zijn eerste full-length heeft meer gemeen met zijn (overwegend saaie) talkies dan met de rest van briljante, inventieve stille films; bijna geen stunts, weinig grappen en een zoetsappig liefdesverhaal. Buster zelf had dan ook geen inbreng in de regie of script (gebaseerd op een toneelstuk), zoals in vrijwel al zijn latere silents.

Interessant voor de Keaton-fan, maar niet echt aan te raden voor de gemiddelde filmliefhebber. 2,5*

Eens met Poisonthewell. Geen echte Keatonfilm, omdat zowel zijn stijl, zijn kijk op de wereld en grotendeels zijn humor en stunts afwezig zijn. Maar dit is dan ook geen film die door Keaton geregisseerd of bedacht is. Het beste is nog altijd Keatons acteerwerk die ook hier gewoon voor veel humor zorgt en ook die ene echte slapstickscène op de beurs is meteen een zeldzaam hoogtepunt in wat verder een ongeïnspireerde film is met ook nog eens een vrij slap plot.

2,5*

All they do here is knock off hats, but I enjoy it. It occupies the mind

Gisteravond na mijn verjaardag thuisgekomen en het was nog zo fucking warm (ofwel regen het 2 weken aan één stuk in de zomer ofwel is het snikheet) dat ik besloot om nog een korte film op te zetten. Ik kwam tot de conclusie dat ik uit mijn Buster Keaton box nog één film niet had gezien van zijn full length features en die duurde een dikke 70 minuten dus de keuze was snel gemaakt.

Ik dacht eigenlijk zelfs eerst dat ik een verkeerde film had geselecteerd want ik was ervan overtuigd dat The Saphead een film was uit Keaton's latere periode maar ik kon er blijkbaar niet verder naast zitten vermits dit zijn debuut is. En ik had ook beter iets anders gekozen want eerlijk gezegd, The Saphead is een vrij waardeloze film. Nu ben ik sowieso al geen enorme fan van silent films maar de films van Keaton kon ik altijd wel appreciëren. Het probleem echter is dat deze film helemaal geen Keaton is zoals we gewend zijn en zijn vertrouwde stijl er dus nergens aan te pas komt. Wat rest is een saaie film over wat geknoei met aandelen die nergens echt boeit. Het einde brengt nog even een opflakkering want zelfs even lijkt de film het niveau van Keaton's verdere werk te halen maar die vlam dooft ook bitter snel.

Neen, er zijn eigenlijk twee redenen waarom deze film gezien mag worden. De eerste reden is dat dit het filmdebuut van Keaton is en dat het als fan sowieso dan wel interessant is om eens te kijken waar The Great Stoneface mee begon. De tweede reden is misschien nog net iets interessanter want in een korte flits kun je Keaton zien lachen. Jaja, zelfs Keaton had blijkbaar de mogelijkheid om toch een glimlach te produceren. Voor de rest had hier even goed een andere acteur gecast kunnen zijn. Schijnbaar was Keaton voor de rol aangeraden door Douglas Fairbanks, die de toneelversie had geschreven, maar waarom blijft mij een raadsel. Al doet hij dit op zich nog altijd wel redelijk goed en heeft hij nog een paar leuke scènes op zijn naam staan maar over het algemeen viel de film vies tegen. Zeker omdat ik met de grootste moeite van de wereld het merendeel van de personages in de film amper kan herinneren..

Neen, The Saphead is niet aan mij besteed. Leuk om eens te zien als tijdsdocument en natuurlijk de glimlach van Keaton maar voor de rest is dit saai, vervelend en absoluut niet interessant. Geef mij maar het latere werk van Keaton, daar kun je je tenminste nog mee amuseren.

1*

Toch wel interessanter dan de andere commentaren hier deden vermoeden.

Het is goed gewaarschuwd te zijn dat Keatons eerste optreden in een feature geen typische Keaton film is. En juist daarom is-ie al interessant: Van de 47 films (dit was de 40e die ik zag) die Keaton in de periode van de zwijgende film maakte is dit dus de enige meer traditionele drama-film. Ik vond het wel verfrissend om 'm in een andere rol te zien. Hoewel anders: hij is wel duidelijk specifiek voor de rol gecast en hij doet ook gewoon zijn eigen Stone Face dingetje, maar alles eromheen is anders dan anders.

Maar goed, interessant op basis van uniciteit is geen garantie voor een goede film. Het was pas echt bijzonder geweest als Keaton wat losser was geweest. Zelfs de geboorte van zijn kind tovert geen lach op zijn gezicht, maar het einde werkte in dramatische zin toch wel, vond ik- al is het wat te weinig voor een goede drama-film. Er zijn wel meer elementen waarom de film het toch wel verdient om gezien te worden door anderen dan alleen Keaton-completisten. Bijvoorbeeld omdat het inhoudelijk zo'n beetje The Wolf of Wall Street is, maar dan in 1920. Facinerend om te zien dat Wall Street buiten (een van de eerste shots) gewoon stampensvol met mensen was én de hebzucht van alle tijden.

Als de filmliefhebbers de geschiedenis van de cinema afgrazen komt het genrewerk uit de periode 1915-1925/1927 altijd eerst aan de beurt. Bij mij was dat ook niet anders. De bekendere werken zijn toch wel meest de genrewerkjes, zoals komedies, horror, epische / historische stukken. Het zijn denk ik de eerste films waarbij de standaard filmgrazer terecht komt: Griffith (de epische), Murnau (de horror), Chaplin, Keaton, etc. En in die zin is zo'n drama als dus ook wel uniek. Het is ook voor mij de eerste Amerikaanse drama film van speelfilmlengte die ik zie denk ik.

Ik ben me pas recentelijk verder gaan zoeken en verdiepen in deze periode. De eerste keer dat ik langere dramafilms tegenkwam was denk ik bij de films van Yevgeniy Bauer. Vond ik wel een verademing. Bij de shorts (15-30 minuten) blijken wel meer van dit soort films te zijn, zo vind ik DW Griffith van pre Birth of a Nation ook best interessant. Die was echt wel bezig met het vertellen van dramatische verhalen (met wisselend artistiek succes wat mij betreft).

Al zijn het misschien allemaal wat theoretische redenen om deze film te waarderen, ik vond 'm dus beter dan ik op basis van de meeste (hier en elders) verhalen verwachtte. Wat overblijft is wat mij betreft een unieke Keaton film, een (tamelijk) unieke drama film, die - toegegeven - een beetje suffig en stoffig is, maar toch wel gezien mag worden.

Weinig aan toe te voegen. Interessant om een keer gezien te hebben als Keaton liefhebber, maar echt indruk maken doet het niet. Leuk om te lezen in de begintitels dat Het Fairbanks' eigen idee was dat Keaton nu de eerder door hem gespeelde rol zou kunnen vervullen.

De filmadaptatie van het theaterstuk waarin Douglas Fairbanks enkele jaren voordien nog de hoofdrol speelde. Fairbanks was degene die Buster Keaton tipte voor de hoofdrol in de film omdat hij zelf niet vrij was. Voor Buster Keaton was het een belangrijke film omdat het zijn doorbraak als leading man betekende. Historisch belangrijk dus maar qua comedy komt dit nog niet aan de enkels van de latere kort- en langspeelfilms die Keaton zou maken. De comedy blijft vooral beperkt tot de tussentitels van Keaton’s personage, zijn natuurlijke uitstraling en de komische finale op de beursvloer. Fysieke acrobatie - het latere handelsmerk van Keaton - is niet te bespeuren, die ene tuimeling naar het einde toe buiten beschouwing gelaten. Niettemin vind ik het nog wel om aan te zien, het zou unfair zijn hem helemaal af te breken omdat hij niet zo grappig is als de latere Keatonfilms. Voor mij is het in feite geen Keatonfilm omdat het duidelijk is dat Keaton de artistieke touwtjes hier niet in handen heeft en louter in opdracht werkt. Het script is zeker niet slecht, bepaalde verwikkelingen zijn misschien weinig geloofwaardig, zoals het moment dat Keaton de morele schuld t.a.v. Henrietta op zich neemt i.p.v. zijn toekomstige schoonbroer - maar hij is niet voor niets the saphead.

In plaats van deze film te zien als een mislukte Keaton zie ik het dus eerder als een film waarin Keaton redt wat er te redden valt aan comedy. Douglas Fairbanks had onmogelijk dezelfde komische bijdrage kunnen leveren. Niettemin ben ik zeker akkoord met de andere MM-gebruikers dat het geen hoogvlieger is en ligt mijn score dan ook in die lijn.

Tegenvaller.

Zoals op deze pagina reeds vaak geschreven: geen echte Buster Keaton-film, om de gekende reden dat hij achter de schermen geen touwtjes in handen had. Als hoofdrolspeler vind ik hem anderzijds nog steeds goed. Los van zijn gekende acrobatische stunts is hij ook gewoon een goed acteur en een krak in hetgeen hij doet. Met zijn stoïcijnse kop kan hij dus ook ietwat saaie films als deze van de volledige mislukking redden.

2