Sisi & Ich (2023)

Vanaf 6 juli 2023 in de bioscoop (September Film Distribution)

In ‘Sisi & Ich’ laat Frauke Finsterwalder de plezierige en opgewekte kant van keizerin Sissi zien - de Volkskrant

Keizerin van Oostenrijk en koningin van Hongarije Elisabeth [Susanne Wolff] heeft zich na de tragische dood van haar zoon teruggetrokken op het Griekse eiland Corfu. De 42-jarige, ongehuwde Hongaarse gravin Irma Sztáray [Sandra Hüller] biedt met enige tegenzin haar diensten aan als hofdame en is verrast wanneer Sisi (Elisabeths bijnaam) haar aanneemt. Irma ontdekt al snel dat Sisi er een onconventionele leefstijl op na houdt en dat haar persoonlijke relaties behoorlijk grillig zijn. Hüller en Wolff zijn uitstekend en Georg Friedrich levert puik ondersteunend werk af als Sisi’s flamboyante zwager Viktor en de subversieve toon (fans van Romy Schneider zijn bij deze gewaarschuwd) verveelt het nooit. Maar van een verhaal of van karakterontwikkeling is nauwelijks sprake. En wie de geschiedenis van Sisi kent weet bovendien al hoe het af gaat lopen, ook al geven Finsterwalder en co-scenarist Christian Kracht daar een romantische wending aan. Ach ja, Sisi en romantiek. Breek me de bek niet open!

Verwacht hier geen suffe (en historisch correcte) biopic over het leven van keizerin Elisabeth van Oostenrijk (Sisi), die zijn er al genoeg. Deze gaat over de laatste vier jaar (1894-1898) van de keizerin, verteld vanuit het perspectief van haar hofdame Irma Sztáray. Vervreemd van haar echtgenoot keizer Frans-Joseph en het Weense hof zwerft ze door Europa en laat op het Griekse eiland Korfoe een paleis bouwen, het fraaie Achilleion. Dat krijgen we helaas niet te zien. In plaats daarvan een morsige villa ergens in Beieren. Een van de minpunten van de film. Te weinig geld? Geen toestemming? Te bewerkelijk? Gemiste kans.

Frauke Finsterwalder kiest met deze adaptatie haar eigen weg en legt de nadruk op de relatie tussen de twee vrouwen, één van vriendschap, liefde misschien, maar zeker niet een van gelijken. We zijn geen vriendinnen, zegt Sisi ergens. We zien Sisi (Susanne Wolff) als een complexe en niet geheel evenwichtige persoonlijkheid, die in deze film doorgaans heel wat opgewekter is dan tijdgenoten ons wilden doen geloven. Dat is ook het lastige met deze film, de voortdurende spanning tussen wat we weten van de historische feiten (niet zo heel veel overigens) en wat Finsterwalder ons vertelt.

Die vrije interpretatie is wel verfrissend. Er valt ook veel te genieten, vooral ook van Sandra Hüller als de Hongaarse gravin die Sisi op het rechte pad moet zien te houden, en voortdurend over haar grenzen heen moet. Ze krijgt nauwelijks nog te eten en moet zware lichamelijke inspanningen verrichten. Als ze op Korfoe arriveert moet ze, uitgedroogd van de reis, eerst een rondje hordelopen, om haar fysieke geschiktheid te bewijzen, voordat ze wordt aangenomen.

De film zit vol met dit soort (onderkoelde en subtiele) humor, maar ook met ongemakkelijke momenten. Zoals hoe de keizerin met mensen omgaat, het bezoek van haar zwager (een griezel), haar wispelturigheid, haar eetstoornis en depressies. Of zoals haar achterneef Georg von Hohenberg het tegenover Geert Mak verwoordde, hoewel beleefder geformuleerd: 'In feite was ze zo gek als een deur'.

Dan het slot, de moordaanslag op 10 september 1898 in Genève, die keizerin Elisabeth fataal werd. De film geeft hier een draai aan die niet geloofwaardig is en ook niet past binnen de film. Voor mij een brug te ver, die afbreuk doet aan de film. Het is wel weer Irma die haar dan tot het laatst ondersteunt en ook haar ogen sluit. De laatste beelden van Irma, terug op Korfoe, zijn weer wel mooi en een passende afsluiting. Chapeau voor de acteerprestaties van Sandra Hüller en Susanne Wolff.